Συνέντευξη στον Νέστορα Πουλάκο
φωτογραφίες: Στράτος Προύσαλης
Συνομιλήσαμε με την συγγραφέα Τζούλια Γκανάσου με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία της νουβέλας της «Γονυπετείς – Μια πορεία προς την αρχή» από τις εκδόσεις Γκοβόστη.
«Γονυπετείς – Μια πορεία προς την αρχή» είναι ο τίτλος του νέου σου βιβλίου. Μίλησέ μας για αυτό.
Μια γυναίκα στα τέσσερα ξεκινάει μια ανάβαση για να υλοποιήσει μια ικεσία, ένα τάμα. Οραματίζεται το θαύμα. Έχει εξαντλήσει όλες τις επιλογές. Το ίδιο και όσοι στέκονται στα γόνατα παράλληλα με εκείνη. Ωστόσο δεν βρίσκεται στο δρόμο για τους συνήθεις λόγους. Δεν βγήκε καν στον πηγαιμό για τους λόγους που δηλώνει, τουλάχιστον στην αρχή. Όσα θυμάται, όσα βιώνει στην πορεία και όσα ομολογεί αλλάζουν εντελώς τα δεδομένα. Ως εκ τούτου, «Γονυπετείς» είναι οι άνθρωποι που εξαντλούν όλες τις επιλογές. «Γονυπετείς» είναι οι θνητοί που υπερασπίζονται με πάθος μια πίστη. «Γονυπετείς» είναι όσοι οραματίζονται πως το ανέφικτο μπορεί να γίνει εφικτό. «Γονυπετείς» είναι αυτοί που συνεχίζουν να παλεύουν παρά τις δυσκολίες, πέρα από τις αντιξοότητες, ενάντια στις δυνάμεις της φθοράς, της μοναξιάς και της ανέχειας. «Γονυπετείς» είμαστε εμείς όταν πορευόμαστε εκ νέου προς την αρχή μας.
Έγραψες μια ιστορία για τη δύναμη της πίστης, «για ό,τι κάνει το ανέφικτο να μοιάζει εφικτό». Τι σε ώθησε να ασχοληθείς με αυτή τη θεματική;
Ζούμε σε μια εποχή όπου όλα καταρρέουν, όπου όλα αλλοιώνονται και αλλοτριώνονται χωρίς διάδοχες καταστάσεις οι οποίες μπορούν να στηρίξουν τους ανθρώπους. Συχνά νιώθω χαμένη ανάμεσα αφενός στα αμέτρητα ερεθίσματα, αφετέρου στις ανυπέρβλητες δυσκολίες της ζωής. Σε μια τέτοια ψυχολογική κατάσταση, τέσσερα χρόνια πριν, σε ένα ταξίδι μου στην Τήνο, είδα μια γυναίκα στα τέσσερα η οποία ανέβαινε προς τον ναό με τέτοια αφοσίωση και προσήλωση που με συγκλόνισε. Την ακολούθησα και μέχρι να φτάσει στον προορισμό της, μου υπενθύμισε όλα όσα είχα λησμονήσει: την δύναμη στης πίστης, οποιασδήποτε πίστης η οποία μπορεί να μετακινήσει βουνά.
Η γραφή σου είναι ποιητικίζουσα και ακροβατεί μεταξύ ρεαλισμού και υπερβατικού. Γιατί χρησιμοποιείς αυτό το εύρημα και τι θες να αναδείξεις;
Ο ρεαλισμός στην πεζογραφία μπορεί να αποτυπώσει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη δράση, τους χαρακτήρες, τον κόσμο γύρω μας. Όμως όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τα κρυφά και τα πιο μύχια, για τα συναισθήματα και τους στοχασμούς, για τα υπαρξιακά ζητήματα που ανακύπτουν μέσα από την αφήγηση, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος από την προσέγγισή τους μέσα από την ποίηση. Με αυτόν τον τρόπο, ο αναγνώστης δεν χειραγωγείται στο επίπεδο του πώς πρέπει να νιώσει ή τι να σκεφτεί αλλά αφήνεται ελεύθερος να επιλέξει ποια νήματα θα ακολουθήσει και να ερμηνεύσει τις διφορούμενες ή αλληγορικές πτυχές του έργου όπως επιθυμεί.
Έχεις γράψει διηγήματα, νουβέλες και λιγότερο μυθιστορήματα. Γιατί σε έλκει η μικρή φόρμα;
Τα δύο πρώτα έργα μου είναι μυθιστορήματα και μάλιστα εκτενή. Τα δύο τελευταία έργα μου είναι νουβέλες. Ενδιάμεσα γίνονται ασκήσεις επί χάρτου, το αποτέλεσμα των οποίων δημοσιεύεται με τη μορφή διηγημάτων. Είμαι ταγμένη πεζογράφος. Δεν ελέγχω το μέγεθος του έργου το οποίο συνθέτω αλλά αφήνομαι ώστε να με κατευθύνει η Τέχνη, υπακούω στους νόμους Της. Ως εκ τούτου, τόσο το προηγούμενο βιβλίο μου «Ως το τέλος» όπου ένας άντρας κλειδωμένος σε ένα σπίτι με μια αιχμάλωτη μέσα στο σαλόνι, αφηγείται την ιστορία της πιο σφοδρής επιθυμίας του παρακολουθώντας μια πομπή, όσο και οι «Γονυπετείς» όπου η γυναίκα στα τέσσερα εξομολογείται την πιο μεγάλη πηγή της ενοχής της όντας, καθ’ όλη τη διάρκεια της αφήγησης, στο δρόμο και στα τέσσερα, είναι δύο έργα τα οποία μου υπέδειξαν με μεγάλη σαφήνεια ότι η ένταση αλλά και η ταχύτητα της νουβέλας τους ταίριαζε αναδεικνύοντας με τον πιο βέλτιστο τρόπο τις αρετές τους.
Σε επηρεάζει στη συγγραφή η ελληνική κρίση;
Η κρίση επηρεάζει τα πάντα. Ωστόσο θεωρώ ότι είναι σωτήριο για τους καλλιτέχνες το γεγονός ότι μέσα στο ζόφο, ανακαλύπτουν άφθονο υλικό το οποίο αποτελεί πηγή έμπνευσης και οδηγεί στη δημιουργία εξαιρετικών έργων που μιλάνε για τα πιο ουσιαστικά: για τις πληγές, τις ελλείψεις, τις αδυναμίες, για τις επιθυμίες, τις εμμονές, τις υπερβάσεις, για τον έρωτα, τη γέννηση, το θάνατο, για τη μοναξιά και την ελπίδα σε όλες τις εκφάνσεις.
Ποια είναι τα επόμενά σου σχέδια;
Η νουβέλα «Γονυπετείς – Μια πορεία προς την αρχή» η οποία κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2017, έχει ήδη αποσπάσει τιμητική διάκριση σε διαγωνισμό μικρής φόρμας με μεσογειακό θέμα από το τμήμα «Μεσογειακών Σπουδών» του Πανεπιστημίου του Έξιτερ. Σε αυτό το πλαίσιο, θα γίνει η επιμέλεια της μετάφρασης στα Αγγλικά και στη συνέχεια, θα αναζητήσουμε μια μορφή έκδοσης στην αγγλική γλώσσα είτε σε έντυπη, είτε σε ηλεκτρονική μορφή. Ταυτόχρονα, πραγματοποιείται μετάφραση του πρώτου μέρους του βιβλίου στη γαλλική γλώσσα ώστε να λάβει μέρος σε φεστιβάλ νέων λογοτεχνών στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης όπως είχε γίνει και με το δεύτερο βιβλίο μου, «Ομφάλιος λώρος». Στη συνέχεια, θα κλείσει ο κύκλος της μικρής φόρμας και υπό μια έννοια, μιας άτυπης τριλογίας με ένα μοναδικό αφηγητή σε ιδιόρρυθμη συνθήκη, με το επόμενο έργο που ετοιμάζω το οποίο θα έχει να κάνει με τη μνήμη στην οποία δεν έχουμε πρόσβαση, με την χώρα των αναμνήσεων τις οποίες δεν είμαστε ικανοί να ανακαλέσουμε, με ένα ταξίδι στα πέρατα του νου και της πιο τρυφερής περιόδου της ζωής μας.
