Γονυπετείς, νουβέλα, Τζούλια Γκανάσου, εκδόσεις Γκοβόστης 2017
“χαίρε τα ψαλίδια
που σκίζουν τους λώρους
χαίρε τα μαχαίρια
που κόβουν τους λαιμούς”
Τ. Γκανάσου
“Γονυπετείς”
Είναι κάτι φορές που μια συνάντηση ολότελα δοσμένη στο τυχαίο μας αποκαλύπτει ιδέες και πρόσωπα συναρπαστικά. Πράγματα που αγγίζουν τα όρια της προσωπικής εμπειρίας, που διεγείρουν ανεπανάληπτα και κάπως αμετάφραστα τις παράξενες τροχιές μας. Όταν ο Νίκος Χουλιάρας από μια γυάλινη πόλη ανοίγει τις πόρτες που πιστέψαμε για πάντα κλειστές, φέρνει στο φως τη φιλοδοξία μιας τέτοιας αίσθησης.
Μια αντίστοιχη διεκδίκηση, ένα παρόμοιο, αισθητήριο όργανο τίθεται σε λειτουργία μυστική μες στους κόλπους του βιβλίου της Τζούλιας Γκανάσου. Ο τίτλος του ανθρώπινος, σχεδόν σωματικός. Μια μαρτυρία, ένα καθρέφτισμα του βάθους με το οποίο προικίζεται κάθε μορφή πίστης, είτε αυτή απευθύνεται στο θεϊκό, είτε γεννιέται μες στις φλεγόμενες τροχιές ενός ανόθευτου έρωτα. Γονυπετείς, ο τίτλος του βιβλίου της Γκανάσου από τις εκδόσεις Γκοβοστή που έρχεται να συμπληρώσει μια σύντομη, αλλά εξαιρετικά πετυχημένη, βιβλιογραφική παρουσία για τη νεαρή συγγραφέα.
“Απαλάσσομαι λοιπόν από τη ζακέτα. Θα την προσφέρω στη ρακένδυτη που βρίσκεται δίπλα στο άγαλμα της ικέτιδας ξένης. Η ζητιάνα τεντώνει το χέρι σε στάση παράκλησης, όπως η γυναίκα στο άγαλμα. Μόνο που η μία απλώνεται προς τον ουρανό ενώ η άλλη στρέφεται ακριβώς προς το μέρος μας. Η ρακένδυτη δεν έχει έκφραση πόνου ούτε θυμού, μόνο ένα παράλογο βλέμμα απαίτησης, σαν να της χρωστάμε.” Στη σκηνή που θ΄ακολουθήσει εντελώς μηδενισμένη, όπως στα σονέτα που κάηκαν στον έρωτα, χαμένη πότε στο τώρα και πότε στο προσωπικό μια γυναίκα ξαναζεί όλες τις φάσεις της πεταλούδας ώσπου να τεθεί στη δόξα του χρώματος και της ζωής. Πιστεύω σημαίνει πως εφευρίσκω κάποιον άξιο λόγο για ν΄αναμετρηθώ με τ΄ορατό, με το φορτίο που παραδίδει η ζωή απ΄την πρώτη στιγμή της ύπαρξης. Ενώπιον ενός θεού που κρατιέται στη θέση του, συντηρώντας τις χίλιες και μία μορφές του αφιερώνονται στρατιές τα σώματα που διεκδικούν στα τέσσερα. Πρόκειται για ένα είδος μυστηρίου, ένα είδος ιερατικότητας της ζωής που η συγγραφέας σκοπεύει να βιώσει σ΄όλη της την έκταση.
Η γυναίκα της Γκανάσου είναι τραγικότερη των ποιητών. Ανήκει σ΄εκείνες τις μορφές που χύνονται αποφασισμένες στη ζωή, που λένε σ΄όλα ναι, δηλώνοντας απερίφραστα μια ατέλειωτη σειρά από καταφάσεις. Η παθητική της φωνή, που περιδιαβαίνει το παρελθόν, που ανασύρει και συντρίβει και θέτει στον παροξυσμό της ζωής την ψυχή, αναλογεί σ΄εκείνο το είδος της ελευθερίας που πάντα επώδυνη γυρεύει την εκπλήρωσή της. Όσο κοντύτερα φθάνει στον θεό της, η ζωή την κατακλύζει.Η δροσιά των περιβολιών που κρύβει τον Θεό μέσα της, η αύρα ενός σπαραχτικού κόσμου διασταυρώνονται στην πορεία της Τζούλιας Γκανάσου και την καθορίζουν.
Η ικέτιδα ξένη που τέτοια βαθιά ανταπόκριση συνιστά για τους σύγχρονους κώδικες δεν είναι άλλο πρόσωπο απ΄την ίδια τη συγγραφέα και όλους εκείνους που ταπεινώνονται κρατώντας μυστική και ανίκητη τη θέλησή τους. Πρόκειται για έναν αδιάκοπο αγώνα απαλλαγής και αναγέννησης, για ένα τάμα αφιερωμένο στη δόξα τούτου του κόσμου. Προσωπική, βιωματική, προικισμένη με την αποφασιστικότητα της ταπείνωσης για χάρη ενός θαύματος, μιας αποκάλυψης η Γκανάσου καταθέτει μια ιστορία έξω από πρόσωπα και μονομέρειες. Η δική της θρησκευτικότητα, ο δικός της αγώνας όπως ενσαρκώνεται στ΄ακαθόριστο πρόσωπο εκείνης της γυναίκας που ακολουθεί γνώριμες πορείες, δρόμους που χαράκτηκαν στο ίδιο το θυμικό μας, δεν έχει να κάνει με τίποτε γνώριμο. Παραφράζοντας τον αιώνια χαμογελαστό Ντάριο Φο, η γυναίκα που ζει για λογαριασμό όλων μας στις σελίδες του αναπάντεχου αυτού βιβλίου, μοιάζει να αφιερώνεται ολοένα και περισσότερο στη ζωή και την ποταπότητά της, απ΄ότι στην προσευχή, μαρτυρώντας το είδος του θεού που δεν την ορίζει. Σ΄εκείνο το όριο που μετεωρίζεται επικίνδυνα η ίδια ζωή μας, η Τζούλια Γκανάσου παίρνει το μέρος της και μια σειρά από τάξεις και ήθη ανατρέπονται. Οι επίγειες οδύνες, αυτό το ιδιαίτερο δόγμα της απαντοχής που γεννά μέσα του την αμφισβήτηση του κόσμου, οι συνθήκες που μας κατακτούν για να χαράξουν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στα χαρισμένα μας σώματα, όλα μοιάζουν ν΄ακυρώνονται στο βιβλίο της Γκανάσου που διατηρεί σ΄όλη του την έκταση αμείωτη την έντασή του, τον παλμό του, την αψήφιστη ανάγκη για ζωή.
Πρόκειται για μια άλλη μετάφραση εκείνου του ευαγγελικού λόγου που επιβιώνει εντός μας. Στο βιβλίο της Τζούλιας Γκανάσου η εξομολογητική αυτή σχέση θεού και ανθρώπου, μετατρέπεται σε μια κατ΄ιδίαν συνύπαρξη, σε μια κατ΄ ιδίαν αναμέτρηση. Περικοπές και παραφράσεις και αποσπάσματα της πίστης λαμβάνουν τις διαστάσεις της ύπαρξής μας, σηματοδοτώντας ένα είδος ευφυούς αγάπης που ακούει και νιώθει μ΄όλα τα όργανά μας. Στο τέλος της αγωνιώδους πορείας όλων εκείνων που κουβαλούν τ΄αλόγιστο φορτίο τους, θα ΄χει γεννηθεί, - θα δεις -, το φως που υπάρχει γύρω μας, το συναίσθημα που μπορεί και ανανεώνει τον κόσμο. Αυτό είναι και το βασικό κέρδος από ένα βιβλίο με πρόσημο προσωπικό που καθίσταται δικό σου, δικό μου, κυοφορώντας άλλες συλλαβές για τον Θεό και την τόση του αγάπη.
Πώς θα μπορούσε κανείς να σχολιάσει την εκπληκτική και ασυνήθιστη Αντιγόνη της Τζούλιας Γκανάσου. Υποκύπτοντας στους νόμους της ζωής, θυσία η ίδια και το μωρό της τριάντα χρόνια μετά τους στίχους του Παύλου Σιδηρόπουλου, αυτή η Αντιγόνη ή Τζούλια ή απλά κορίτσι με την γκρεμισμένη ζωή, ανεβαίνει στη σκηνή ενός ιδιότυπου θεάτρου και εκεί, δίχως αιδώ, χωρίς δισταγμούς, καίει στο φως τα φιλμ της ζωής. Αλλάζοντας ύφη, χρόνους, πρόσωπα, κινούμενη σ΄ολόκληρο το εύρος εκείνου του φάσματος που συγκροτεί την απόσταση ανάμεσα στη ζωή και τ΄αντίθετό της, η συγγραφέας αφηγείται την αδιόρατη μοναξιά μας. Σ΄αυτόν τον κόσμο που άλλοτε μοιάζει με το κούφιο των φτερών ενός γλάρου καθώς οι ποιητές αποκαλύπτουν στο τραγούδι τους και που άλλοτε καταστρέφεται στις πιο μοιραίες πορείες η Τζούλια Γκανάσου αντιτάσσει ένα αμιγώς προσωπικό βιβλίο, γεμάτο απ΄το θαυμαστό πραγματικό που τροφοδοτεί τις ζωές μας. Που γίνεται κεραυνός για ν΄αναστηθεί το ασάλευτο νεύρο. Στο “Γονυπετείς” που κοσμεί την εγχώρια βιβλιοπαραγωγή και ξεχωρίζει μες στην ανεξάντλητη και αυτόκλητη πρωτοτυπία του καιρού μας η θεραπεία της ψυχής δεν είναι το ζητούμενο. Οι αισθήσεις υπάρχουν μονάχα για λογαριασμό της ζωής. Η πίστη συνιστά μια υπόθεση προσωπική, ένα είδος μίτου που εκτυλίσσεται εντός μας περιφρονώντας πράγματα ανώφελα όπως η ευδοκία του χρόνου. Είναι τ΄ανείπωτο, το αμετάφραστο που κρατά όρθια τη ζωή μας. Είναι μια χώρα που ανακαλύπτεται μέσα μας τις πιο κρίσιμες στιγμές και έτσι όπως αναδύεται απ΄τα νερά της ανακτά για πάντα τη θέση μιας πατρίδας.
Με τους όρους μιας διακριτικής θηλυκότητας το βιβλίο της Γκανάσου αναδύει απορρυπαντικό, ατμό από σίδερο, καφέ, άπλυτο εσώρουχο, μπιγκόνιες ανάμεικτες με σπέρμα. Πρόκειται για στοιχεία που χαρακτηρίζουν τα μυθικά πράγματα.
Απόστολος Θηβαίος
