Ποιοι και πώς μας οδήγησαν στη χρεοκοπία, δοκίμιο, Θάνος Παπαδόπουλος, εκδόσεις Gutenberg 2016
Ετούτη η εποχή είναι μια δύσκολη, μια συγκυρία σχεδόν ακατόρθωτη. Είναι τόσα που παραμένουν αμετάφραστα για την ελληνική πραγματικότητα εδώ και χρόνια και που τώρα καλούνται να ερμηνευθούν. Μια κρίση παγκόσμιας εμβέλειας που πλήττει τους πιο αδύναμους κρίκους. Η κατάρρευση της εθνικής οικονομίας, η αποδόμηση των αφηγημάτων που καθιέρωσε το θαύμα της μεταπολίτευσης, οι αυτοχειρίες που στιγμάτισαν τις τοπικές κοινωνίες όπως ποτέ συνοψίζουν εν πολλοίς τους όρους μιας επώδυνης επταετίας για τη δική μας πραγματικότητα. Η γλώσσα που υιοθετεί νέους όρους και συμβάσεις για να περιγράψει τον όλεθρο που βιώνει η εγχώρια κοινωνία απ΄τη συντριβή όλων των μικρών και των μεγάλων οραμάτων που κρίνονται ουσιώδη για την ιστορική συνέχεια και την επίτευξη της κοινής ταυτότητας. Τα ειδοποιά χαρακτηριστικά της ελληνικής, χρηματοπιστωτικής κρίσης, τα ευρήματα και οι αφορμές που οδήγησαν στην παρακμή μιας ολόκληρης χώρας, οι συνειδήσεις που εγγράφουν αργά και βασανιστικά τα συμπεράσματα μιας σκληρής και άνισης μάχης, οι τάξεις που αέναα γυρεύουν περισσότερο χώρο για την έκφρασή τους, εικονογραφούν τους όρους του κόσμου που ασθμαίνει εκεί που άλλοτε γράφτηκαν οι πιο ωραίες ιστορίες.
Η ερμηνεία της κρίσης αποτελεί ένα από τα ρεύματα που διαμόρφωσε αυτή η εποχή. Ανάμεσα στις εμπειριστατωμένες μελέτες και τις εξειδικεύσεις που κοσμούν τις βιτρίνες των μεγάλων, εκδοτικών οίκων στέκουν μικρές, γεμάτες ουσία εκδόσεις. Μια απ΄αυτές που αμέσως κερδίζει τον πλέον δύσπιστο αναγνώστη με την ειλικρίνεια και την αποδεικτική δύναμη των μελετών που την υποστηρίζουν είναι και το πρόσφατο σύγγραμμα του Θάνου Παπαδόπουλου με τίτλο Ποιοι και πώς μας οδήγησαν στη χρεοκοπία.
Οι εκδόσεις Gutenberg που εμπράκτως αποδεικνύουν το ενδιαφέρον τους γύρω απ΄τη θεματολογία της επικαιρότητας φέρνουν στο προσκήνιο την ψύχραιμη θεώρηση του Θεσσαλονικού δημοσιογράφου με την πολύπλευρη δράση και προσφορά. Ο συγγραφέας του ρεαλιστικού αυτού εγχειριδίου της κρίσης, σταθερά προσηλωμένος στις ιδέες και τις αρχές του αποδίδει δίκαια τις ευθύνες της κρίσης. Οι αναφορές του γύρω απ΄το ασφαλιστικό, την κρατική χρηματοδότηση, την ανεργία και τις κοινωνικές της προεκτάσεις, την αυταπόδεικτη ευθύνη όλων των κυβερνητικών δυνάμεων που ανέλαβαν τα ηνία αυτής της χώρας, τον απροκάλυπτο, κρατικό παρεμβατισμό που παραμένει ένα απ΄τ΄αδύναμα και πλέον αξεπέραστα σημεία αυτής της δύσκολης περιόδου, τις υπόγειες διαδρομές ανάμεσα στο κράτος και την ιδιωτική φιλοδοξία, περιλαμβάνονται στις συμπερασματικές θέσεις του Παπαδόπουλου. Η προσωπική του πορεία, η βαθύτατη σχέση του με την αριστερά και η θαρραλέα κριτική του απέναντι στη σύγχρονη εκδοχή του εντόπιου σοσιαλισμού επιβεβαιώνουν την ευρεία δυνατότητα του συγγραφέα όχι μόνο για την κριτική που θα φανερώσει τις αιτίες, αλλά και την αυτοκριτική που μας φέρνει ενώπιον της αδιάφορης, της σχεδόν παθητικής μας στάσης απέναντι στα κακώς κείμενα της σύγχρονης, ελληνικής πραγματικότητας. Μια ματιά στις δηλώσεις του Θάνου Παπαδόπουλου και στην συχνή αρθρογραφία του θα επιβεβαιώσουν το γεγονός πως η ψύχραιμη και ρεαλιστική θεώρηση της ελληνικής κρίσης, συνιστά προϊόν ενός ρεαλισμού με τον οποίο προίκισε η ιστορία μας τους πιο ευαίσθητους δέκτες των μηνυμάτων της.
Είναι σχεδόν βέβαιο πως στις προτάσεις και τα συμπεράσματα παρόμοιων βιβλίων θα στηριχτεί ο μελλοντικός μελετητής για να αποκωδικοποιήσει όλους εκείνους τους τρόπους με τους οποίους κάθε κοινωνία βρίσκει τρόπο να πει τη δική της αλήθεια. Οι εκδόσεις Gutenenberg και ο Θάνος Παπαδόπουλος θα αποτελέσουν με βεβαιότητα ένα άκρως ενδιαφέρον υλικό, μια προθήκη με χρήσιμες προεκτάσεις για κάθε κριτική και διεισδυτική ματιά. Η πολιτική καταγωγή του συγγραφέα καθόλου δεν επηρεάζει την κρίση του που στηρίζει τα συμπεράσματά της στην πολυετή παρατήρηση και την ανίχνευση όλων των παραμέτρων που καθόρισαν την Ελλάδα του ολοκαίνουριου αυτού αιώνα.
Η κρίση έφερε τα μνημόνια και όχι τα μνημόνια την κρίση. Η Ελλάδα σπατάλησε γύρω στα 800 δισεκατομμύρια ευρώ ξένα χρήματα μέσα σε 40 χρόνια - περίπου 350 δισεκατομμύρια ευρώ δωρεάν παροχές από την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλα 430 δισεκατομμύρια ευρώ από δανεικά. Πού πήγαν αυτά τα χρήματα;
Το απόσπασμα που προηγείται καθιστά το έργο του Παπαδόπουλου ένα πρώτης τάξεως μέσο αυτοκριτικής για μια ελληνική κοινωνία που αν θέλει να θεωρείται δίκαιη στα λάθη και τα μεγαλεία της οφείλει να επωμίζεται εξίσου δράματα και επιτεύγματα. Σε μια εποχή που η αριστερά κλείνει έναν ιστορικό κύκλο, δικαιώνοντας όσους πάλεψαν εναντίον της, σε μια εποχή που όροι όπως “ανεφάρμοστο” και “παγκοσμιοποίηση” κερδίζουν διαρκώς έδαφος το έργο του Θ. Παπαδόπουλου λειτουργεί ως υπενθύμιση. Για το κράτος που οραματίστηκαν οι πολίτες και που κατρακυλά διαρκώς στην ανυποληψία, για την αριστερά που οφείλει όσο είναι καιρός να διδαχθεί, να ωριμάσει και να διεκδικήσει το όραμα που τη γέννησε μες στον καινούριο κόσμο που φτιάχνεται.
Απόστολος Θηβαίος
