Συνέντευξη στον Νέστορα Πουλάκο
Συνομιλήσαμε με τον συγγραφέα Βαγγέλη Μπέκα με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία του μυθιστορήματός του "Μαύρο φυλαχτό" από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Μίλησέ μας για το "Μαύρο Φυλαχτό", το νέο σου βιβλίο;
Όταν κάποιος σκότωνε γυναίκα στο Σούλι, όφειλες για εκδίκηση να σκοτώσεις τέσσερις άντρες από τη φάρα του φονιά. Μαθαίνοντας για την ιδιαιτερότητα της σουλιώτικης βεντέτας, συγκλονίστηκα. Κι αποφάσισα να γράψω ένα ιστορικό μυθιστόρημα με αφηγηματικό κορμό θρίλερ μυστηρίου. Ιστορικό μυθιστόρημα για μια συγκλονιστική εποχή. Βρισκόμαστε στο 1797. Βενετοκρατούμενα Επτάνησα και Πάργα και Πρέβεζα, οι Γάλλοι επαναστάτες γκρεμίζουν τους Βενετούς και καταφθάνουν με νέες ιδέες και ιδανικά, ενώ λίγο πιο κει τα Γιάννενα των Οθωμανών και το ελεύθερο Σούλι. Στα τότε σύνορα Ανατολής και Δύσης συνέβαινε μια κοσμογονία. Οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης εφαρμόζονται στην Κέρκυρα, κι ο Μάρκος (ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος) στέλνεται κατάσκοπος του Σουλίου στο νησί, για να καταλάβει αν οι Γάλλοι έρχονται σαν εχθροί ή φίλοι. Ένας αθώος άνθρωπος σε φοβερές εποχές, που η ευστροφία και η μουσική τον γλιτώνουν από τα δεινά, αλλά ώς πότε. Που του παίρνει τα μυαλά ο έρωτας για μια όμορφη Κερκυραία και το χρέος της δολοφονημένης αδερφής τον κατατρέχει. Και τότε ξεσπά ο τελευταίος πόλεμος με τον Αλή πασά.
Γιατί αποφάσισες να στραφείς στο ιστορικό μυθιστόρημα μετά από 3 βιβλία αστυνομικής/φουτουριστικής λογοτεχνίας;
Είναι αλήθεια ότι ξεκίνησα από μυθιστορήματα πολιτικής φαντασίας, στη συνέχεια με τους «Αισιόδοξους» πέρασα στο αστυνομικό/νουάρ που αφορούσε την Ελλάδα της Κρίσης, καιρός ήταν να πάω και στην απαρχή της σύγχρονης εποχής. Ίσως γιατί με πλήγωσε το σύγχρονο. Ή με κούρασε. Ή μάλλον καλύτερα γιατί προσπαθώ να κατανοήσω πως ξεκίνησαν όλα αυτά που βιώνουμε σήμερα. Γύρισα, λοιπόν, πίσω, τότε που ξέσπασε η Γαλλική Επανάσταση και καταπιάστηκα με το πως επηρέασε τη γέννηση της Ελληνικής. Από άποψη πλοκής, βέβαια, δεν άλλαξα δρόμο. Το «Μαύρο φυλαχτό», όπως είπα και πιο πριν, είναι και θρίλερ μυστηρίου.
Πόσο δύσκολο είναι το ιστορικό βιβλίο; Μίλησέ μας για τη διαδικασία συγγραφής αλλά και τι απασχόλησε εσένα στη δική σου ιστορία.
Μπορείς ερευνώντας να διαβάσεις και να μάθεις το ιστορικό πλαίσιο, τα ήθη, τα έθιμα, τα ρούχα, μπορείς να χτίσεις και την ατμόσφαιρα. Αλλά, αν δεν σκάψεις βαθιά μέσα σου και γύρω σου, θα αποτύχεις. Όταν διάβασα πως ο Τολστόι είχε κοπιάσει κάνοντας ενδελεχή έρευνα για να κατανοήσει το ψυχολογικό προφίλ των ηρώων του στο «Πόλεμος και Ειρήνη», βιβλίο που διαδραματιζόταν μόλις πενήντα χρόνια πριν από την εποχή που το έγραψε, κλονίστηκα: Υπήρχε κίνδυνος να γράψω ένα σκουπίδι. Το πιο δύσκολο ζήτημα στα ιστορικά μυθιστορήματα είναι ότι γράφεις για ανθρώπους που έχουν τελείως διαφορετικό τρόπο σκέψης από το σημερινό. Το έψαξα πολύ. Κι εφάρμοσα στο μυθιστόρημα τεχνικές Στανισλάφσκι για να μπορέσω να σταθώ. Δεν περιέγραψα την εποχή, την έζησα.
Περίεγραψέ μας τους βασικούς ήρωες του "Φυλαχτού".
Κεντρικός ήρωας είναι ο Μάρκος. Ένας ρομαντικός άνθρωπος σε φοβερές εποχές, ένας αντιήρωας φτιαγμένος από τη μαγιά του Άμλετ και του Δον Κιχώτη. Τουλάχιστον αυτή ήταν η πρόθεσή μου. Ο Μάρκος μαγεύεται από την μικρή Ελένη, που είναι επηρεασμένη από τις Παριζιάνες φεμινίστριες αλλά και την αρχόντισσα, που θα προτιμούσε να είχε κάνει καριέρα στην όπερα από το να είναι κλεισμένη στο αρχοντικό του μεγαλέμπορα σιορ Μάντακα, όπου θα φιλοξενηθεί κι ο Μάρκος. Όλα όσα μέχρι τώρα ανέφερα είναι μυθοπλαστικά πρόσωπα. Ο Μάρκος όμως θα γνωριστεί και με τον Περαιβό, που ήταν μαζί με τον Ρήγα Φεραίο όταν τον πιάσανε οι Αυστριακοί. Αυτός θα μυήσει τον Μάρκο στα μυστικά της επαναστατικής οργάνωσης του Ρήγα. Αληθινά πρόσωπα είναι, επίσης, ο Μπότσαρης και ο Τζαβέλας, η Τζαβέλαινα και ο Σαμουήλ, οι οποίοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο μυθιστόρημα. Τους έπλασα σύμφωνα με όσα διάβασα γι’ αυτούς, αν και το μυθιστόρημα δεν είναι συρραφή βιογραφιών. Τα πάντα εξυπηρετούν την πλοκή του μύθου. Όσο για τη Δέσπω, τη Ρίνα, τη μάνα, τον πατέρα του Μάρκου και αρκετούς ακόμα, που επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο στο «Μαύρο φυλαχτό», είναι φανταστικά πρόσωπα. Τι να πρωτοπώ γι’ αυτούς. Μου χρειάζεται άλλο ένα μυθιστόρημα για να τους αναλύσω.
Επιμένεις στη μεγάλη φόρμα. Δεν θες να πειραματιστείς στο διήγημα και τη νουβέλα;
Ξεκίνησα γράφοντας στο blog μου διηγήματα και στη συνέχεια πειραματίστηκα γράφοντας αρκετά διηγήματα ακόμα. Πλέον η μικρή φόρμα δεν με χωρά. Κι εξάλλου, μην ξεχνάμε ότι το παγκόσμιο πεζογραφικό παιχνίδι παίζεται στο μυθιστόρημα. Όταν μου έρχεται κάποια ιδέα μικρότερου μεγέθους, δεν καταπιέζομαι, την κάνω σενάριο μεγάλου μήκους. Κι αν είναι μια σταλιά την κάνω σενάριο μικρού μήκους. Ο καθένας ακολουθεί το δρόμο που του ταιριάζει, η τέχνη είναι ελευθερία…
Ποια είναι η βασική συμβουλή που δίνεις στους μαθητές σου στα σεμινάρια δημιουργικής γραφής που κάνεις;
Πρώτα από όλα να ανακαλύψουν και να κατανοήσουν μελετώντας τα βασικά συστατικά της πεζογραφίας. Κι ύστερα να προσπαθήσουν να δώσουν εξίσου βάση στην πλοκή, τη γλώσσα και στους χαρακτήρες. Αν φυσικά τους βγαίνει. Αν αυτή είναι η αλήθεια τους. Διότι το βασικότερο είναι τρέφεις τη φλόγα με ξύλα, όχι να την καπακώνεις.
Έχεις επόμενα συγγραφικά σχέδια;
Με ενδιαφέρει να συνεχίσω γράφοντας ιστορικά μυθιστορήματα, έχω ήδη ξεκινήσει την έρευνα για το επόμενο. Όταν θα αισθανθώ έτοιμος, θα βάλω μπρος και τη γραφή. Αν και για να πω την αμαρτία μου, έχω και μια δεύτερη ιδέα.
