Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος
Και στις δυο περιπτώσεις τα κείμενα στηρίζονται στο σαιξπηρικό, νεανικό μύθο. Ο Στέλιος Λύτρας και ο Γιαν Οτσενάσεκ παραμένουν πιστοί στον μύθο, θέτοντας την καρδιά της πλοκής σε δυο διαφορετικές εποχές με το κοινό, ανθρωπολογικό ζητούμενο του έρωτα. Ο αιώνιος ύπνος με τον οποίο ερμηνεύει τον μύθο η Τζούλια Κρίστεβα στο σχετικό της δοκίμιο, αυτή η αίσθηση της τρυφερότητας του ίδιου του θανάτου και της ατμόσφαιράς του διακατέχει τους δυο δημιουργούς. Ο Πολ και η Εσθήρ απ΄τη μια και ο Ρωμαίος με την ερωτευμένη του Ιουλιέτα καταδικασμένοι μες στην εποχή της μελαγχολίας και του τεχνητού απ΄την άλλη, βαδίζουν στα χνάρια του σαιξπηρικού έργου. Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα η επισήμανση για την καταγωγή του μύθου. Ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα δεν αποτελούν παρά θέμα δανεισμένο από τον Μπαντέλο περίπου στα 1554. Μια ιστορία που βρίσκει την καταγωγή της στην Έφεσσο και αργότερα στο Δεκαήμερο του Βοκκάκιου για να αποκτήσει βαθμιαία το φόντο κάθε εποχής και οπτικής. Ο απαράβατος έρωτας, αυτός που δεν ξεπερνά τα απαγορευμένα όρια της αγνότητας, η Παρθένος Ιουλιέτα, άλλοτε νεκρή στον κοιτώνα της και άλλοτε πάλι σκαρφαλωμένη στη σκαλωσιά της θεατρικής σκηνής, ανταλάσσοντας ηλεκτρονικά μηνύματα, βιώνοντας το πιο άσπονδο πρόσωπο της νέας εποχής. Μ νεκρό τον Ρωμαίο στην περίπτωση του Λύτρα και τη μορφή της Ιουλιέτας παραδομένη στα σκοτάδια του Οτσενάσεκ επιτυγχάνεται διαρκώς το βασικό αποτέλεσμα της μυθολογίας. Ο καλός άγγελος της νύχτας και του έρωτα φέρνει την κάθαρση στα πρόσωπα της ιστορίας, ενταγμένα στις καινούριες μοναχικές πόλεις και την χιτλερική Ευρώπη των προτεκτοράτων και των σκληρών, ηθικών αρχών. Τα πρόσωπα που σε κάθε εποχή και σε πείσμα των περιορισμών και των προτύπων τους κατορθώνουν να διαμορφώσουν μια ικανή γλώσσα ανάμεσά τους. Μια διάλλεκτο μυστική, μια παράλληλη, αντίθετη τροχιά με το κοινό αίσθημα. Μια εκδοχή της τέχνης, αφού μια τέτοια προσφορά προϋποθέτει κάτι πολύ περισσότερο από τα σχέδια φρούτων, νεκρών συνθέσεων και ασκήσεων γυμνού με φόντο το Παρίσι. Στο όριο που αγγίζει ο σαιξπηρικός μύθος τόσο στην Ιουλιέτα των Μάκιντος όσο και στην περίπτωση Οτσενάσεκ η τέχνη αντλεί την κανονικότητα της ζωής, υπόκειται στις αλήθειες και τις στρεβλώσεις. Δυνάμεις ανίκητες που στέκουν πάντα εμπόδιο στην άσκηση των πιο εσωτερικών παρορμήσεων, για να τις μεταβάλουν τελικά σε καταιγιστικό κύμα άλλων ρυθμών. Το όνειρο ως υδατογράφημα συνιστά και τον πιο ανομολόγητο απ΄τους υπαινιγμούς των δυο συγγραφέων. Η πρωτοτυπία του Λύτρα, προϊόν της ικανότητας του δημιουργού να υπομνηματίζει την ατμόσφαιρα και να προσαρμόζει το μύθο εντοπίζεται στη θεατρικότητά του. Τα μέσα, η ένταση, η χρήση όσων σήμερα χαρακτηρίζονται απ΄την έννοια του συμβόλου, η υπόμνηση των αρχών του περασμένου αιώνα, η έκβασή τους, όλα βρίσκουν τις οδούς για να φθάσουν ως μηνύματα στο επίκαιρο κοινό. Στο πλήθος αυτό που γυρεύει να εντοπίσει μες στο περιβάλλον του τις μεθόδους της αντίστασης και της απόδρασης από τις πιο σκοτεινές συνθήκες.
Η Βερόνα, η Πράγα, η Αθήνα, ο Τριστάνος και η Ιζόλδη του 12ου αιώνα δεν συνιστούν μόνον τοπία οικείων, προσωπικών βιωμάτων και μορφικές σημάνσεις. Οι μεγάλες πόλεις, μεγάλες σαν εκείνες των περιηγήσεων του Παυσανία και τα πρόσωπα -διάσημοι, κινηματογραφικοί αστέρες παραχώρησαν την αδέκαστη ομορφιά τους στους ήρωες, κερδίζοντας κατά κράτος σχέδια και γκραβούρες της εποχής-, με τη συμπεριφορά και τις επιλογές τους εντείνουν το συμβολικό χαρακτήρα του μύθου. Σε κάθε περίπτωση ο ρεαλισμός της ζωής, αυτός ο αφοπλιστικός μηχανισμός κατακτά τη σκηνή και την πλοκή, αφήνοντας την ίδια στιγμή μια διακριτική αίσθηση αντίστασης και μια ομολογία της πίστης στον άνθρωπο και την ιδέα του ίδιου του έρωτα. Μια αδιάψευστη αλήθεια διατρέχει το μύθο του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, δαμάζοντας τα σκοτάδια του Οτσενάσεκ και καταρρακώνοντας την ποιότητα του κόσμου που στήνει ο Λύτρας με τους μεταλλικούς αρμούς του. Όλα οδηγούν στο θάνατο για να ξυπνήσουν και πάλι το πάθος, να αναστήσουν σαν κεραυνοί το βασικό νεύρο των ηρώων. Μια πράξη που πυροδοτείται απ΄τον έρωτα για ν΄ασκήσει ένα ιδιότυπο είδος δικαιοσύνης, σύμφωνο με τους νόμους και τον κανόνα, διακριτικά όμως εξολοκλήρου αντίθετου με το πνεύμα όλων των εποχών. Ένας έρωτας που γεννά την ποίηση και την αφορμή της αιωνιότητας, την ποίηση που σοκάρει και πληγώνει για να κάνει τη διαφορά. Ένας έρωτας που μοιάζει απόψε με τους στίχους του Λόρκα. Στροφές που τίποτε δεν μπορεί να τις βλάψει. Πάντα νέες ζουν κάνοντας όνειρα για το μέλλον, εκπέμποντας τη ζεστασιά που ο πραγματικός κόσμος αρνείται και αντιμάχεται σε προέκταση στην ίδια την εφαρμογή της τέχνης στη ζωή μας.
Πριν την αιωνιότητα λοιπόν, η οποία σαν λύτρωση έρχεται στο μύθο και τις αναρίθμητες εκδοχές του, η φιλοδοξία ενός ανέφικτου ζευγαριού αποτελεί από μόνη της την πιο βαρύνουσα από τις σημασίες του έργου. Μια ακατόρθωτη επιθυμία, κερδισμένη απ΄τους ρυθμούς και τις αρχές της ανθρώπινης κοινωνίας. Μια επιθυμία απόλυτα ταυτισμένη με την ίδια την πραγματικότητα, αφού έτσι ανέφικτα παραμένουν τα όνειρα της Ιουλιέτας του Λύτρα μα και των παιδιών που ως μεγάλα μυστικά επιφέρουν έναν φοβερό τριγμό στο οικοδόμημα της κοινωνίας της τέταρτης δεκαετίας του περασμένου αιώνα. Η Κρίστεβα γράφει. Η ιστορία του διάσημου ζευγαριού δεν αποτελεί παρά την ιστορία ενός ανέφικτου ζευγαριού. Ο νόμος και τα κοινωνικά πρότυπα, σημειώνει η Κρίστεβα οδηγούν το ζευγάρι στην τελική αθωότητα, φέρνοντας σε αμηχανία κάθε εποχή. Με βάση λοιπόν το ανέφικτο των δύο νέων, στη συμπλήρωση 400 χρόνων από τη γέννηση του Ουίλιαμ Σαίξπηρ επαναπροσδιορίζεται η οπτική του Βρετανού βάρδου η οποία ξεπερνά κατά πολύ την έκβαση ενός έρωτα και φιλοδοξεί να ανατρέψει κάθε κοινωνία, να σπάσει κάθε έννοια αποκλεισμού, διαβάζοντας ξανά τον κόσμο μέσα απ΄την απονενοημένη πράξη των δύο νέων, πράξη τομή στις απαιτήσεις όλων των καιρών. Αυτή η ιδέα που μεταξύ άλλων απασχολεί την Κρίστεβα έρχεται σήμερα να αναδείξει το είδος της ελευθερίας που διατρέχει τον σαιξπηρικό μύθο, καθιστώντας τον διαρκώς επίκαιρο
Αν ο Ταμπούκι αναγνωρίζει στο θάνατο των φυσητήρων τη μεγαλοπρέπεια, ανάλογη μπορεί να φανταστεί κανείς πως στοιχειοθετείται η πράξη των δύο νέων και ο έρωτας που γέννησε και στήριξε τη μυθολογία της. Ο έρωτας του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας σε κάθε μύθο και σε κάθε μια εκδοχή, συμβολίζει έναν κόσμο τόσο όμορφο όσο μας διαβεβαιώνει πως ποτέ δεν θα γίνει ο Σιντ Κόρμαν.
