photo © Στράτος Προύσαλης
Τα τελευταία χρόνια ακούμε και διαβάζουμε όλο και περισσότερο τον όρο: Παραλογοτεχνία. Αν και ο όρος, σύμφωνα με την Βικιπαίδεια είναι αρκετά παλιότερος, εμείς θα αναφερθούμε στην πιο πρόσφατη χρήση του όρου και στην εντελώς λανθασμένη του απόδοση στις μέρες μας.
Με την εύκολη πρόσβαση στο διαδίκτυο και με την αύξηση της εκδοτικής παραγωγής, τα λογοτεχνικά έργα έχουν αρχίσει να διαδίδονται πολύ πιο εύκολα. Κάθε ένας, που δηλώνει λογοτέχνης μπορεί πλέον να έχει τη δική του σελίδα στο facebook, το δικό του blog και αν διαθέτει κάποια οικονομική άνεση, μπορεί να εκδώσει και να κυκλοφορήσει τα έργα του. Υπάρχει, λοιπόν, μια μερίδα φιλόλογων και μεγαλόσχημων λογοτεχνών, που στηριζόμενη από το κρατικοδίαιτο εκδοτομιντιακό κατεστημένο, χαρακτηρίζει παραλογοτεχνία, ό,τι δεν συνάδει με τις δικές τους, αυθαίρετες λογοτεχνικές αξίες. Για παράδειγμα, υπάρχει ο ισχυρισμός ότι τα λογοτεχνικά έργα, δεν πρέπει να είναι ωραία, επειδή, θα πρέπει να αποδομηθεί η ομορφιά ή ότι όλα έχουν γραφτεί, οπότε, ποιο το όφελος να γραφτούν άλλα και έχουν χυθεί τόνοι μελάνι για να υποστηριχτούν οι συγκεκριμένες απόψεις.
Όμως, ποιος μπορεί να κρίνει ένα λογοτεχνικό έργο; Γιατί ορισμένα λογοτεχνικά έργα έχουν μείνει διαχρονικά σε πείσμα αυτών, που τα επέκριναν; Ο καλύτερος κριτής για ένα λογοτεχνικό έργο είναι η ιστορία. Θα μιλάει κανείς γι’ αυτό μετά από εκατό χρόνια; Τότε έχει κερδίσει το καλύτερο έπαθλο, που κανένα βραβείο και καμιά άλλη διάκριση δεν μπορούν να του χαρίσουν. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα, θα αναφέρουμε δύο: Ο Παλαμάς δεν αναγνώριζε τον Καβάφη, γιατί η ποίησή του ξέφευγε από τα στενά όρια της τότε παραδοσιακής γραφής, όμως, φτάνοντας στο σήμερα, βλέπουμε ότι ο Καβάφης διαβάζεται ακόμα πολύ περισσότερο από τον Παλαμά. Αν υπήρχε από τότε ο όρος παραλογοτεχνία, ο Παλαμάς θα είχε χαρακτηρίσει τον Καβάφη ως παραλογοτέχνη! Εδώ, θα πρέπει να προσθέσουμε πως ο Καβάφης έγινε γνωστός μετά το θάνατό του και όμως παραμένει διαχρονικός. Το δεύτερο παράδειγμα, είναι ο Κώστας Καρυωτάκης, που οι κριτικοί της εποχής του δεν τον αναγνώριζαν. Έπρεπε να αυτοκτονήσει πρώτα ο Καρυωτάκης, για να ανακαλυφτεί το έργο του. Άρα, αν οι σύγχρονοι υπέρμαχοι του όρου παραλογοτεχνία, γνώριζαν σήμερα έναν Καρυωτάκη, θα τον θεωρούσαν παραλογοτέχνη.
Βέβαια, διαβάζοντας διάφορα λογοτεχνικά έργα, είτε έντυπα, είτε ηλεκτρονικά, θα βρούμε και κάποια, που δεν θα μας αρέσουν, αλλά αυτό δεν σημαίνει, ότι δεν είναι απαραίτητα όμορφα. Όλοι όσοι ασχολούνται με τη λογοτεχνία, στις μέρες μας, κάνουν πρώτα απ’ όλα καλό στον εαυτό τους, γιατί ασχολούνται με κάτι δημιουργικό και πιο σημαντικό απ’ το να κάθονται με τις ώρες στην τηλεόραση ή να παίζουν χαρτιά, ενώ, δεν κάνουν κανένα κακό στη λογοτεχνία, αφού υποτίθεται, πως ο αναγνώστης διαθέτει ένα στοιχειώδες κριτήριο, για το τι θα διαβάσει και αφού, ό,τι δεν αξίζει, θα έχει προδιαγεγραμμένη μοίρα να ξεχαστεί στο πέρασμα των χρόνων.
Όσον αφορά τον ισχυρισμό, που αναφέραμε πιο πάνω, ότι όλα έχουν ήδη γραφτεί, προφανώς, αναφέρεται στο ότι έχουν θιχτεί όλα τα θέματα, που θα μπορούσε να θίξει η λογοτεχνία. Όμως, μήπως, πηγαίνοντας πίσω και φτάνοντας 50 χρόνια πριν, μπορούσαμε να πούμε το ίδιο; Μήπως, όταν σταμάτησαν να παρουσιάζονται νέα ρεύματα στη λογοτεχνία, νομίζουμε ότι τελείωσε και η λογοτεχνία; Ο κάθε λογοτέχνης έχει τη δική του προσωπικότητα, ντύνει τα έργα του με το δικό του προσωπικό στυλ. Αλλιώς αντιμετώπιζε την κοινωνική ποίηση ο Βάρναλης και αλλιώς ο Αναγνωστάκης.
Άρα, ο όρος παραλογοτεχνία είναι εντελώς λαθεμένος και ο τρόπος, που σήμερα χρησιμοποιείται κάνει κακό στη λογοτεχνία, γιατί σπρώχνει προς την απογοήτευση λογοτέχνες, που τα έργα τους θα μπορούσαν να είναι διαχρονικά.
