photo © Στράτος Προύσαλης
Γράφει ο Θεοχάρης Παπαδόπουλος
Έχουν γραφτεί και εξακολουθούν να γράφονται διάφορες παρωδίες ποιημάτων. Πολλοί ποιητές είτε από ζηλοφθονία, είτε απλά για να σατιρίσουν έχουν παραφράσει στίχους άλλων ποιητών ή τους έχουν αφιερώσει ποιήματα σκωπτικά. Αν, μάλιστα, λάβουμε υπόψη και το ναρκισσισμό, που έχουν αρκετοί ποιητές, τότε καταλαβαίνουμε ότι πολλές φορές οι χώροι, που φιλοξενούν λογοτεχνικές βραδιές, μετατρέπονται σε αρένες επίδειξης. Χαρακτηριστικό είναι το τετράστιχο, που έγραψε ο σατιρικός ποιητής Κωνσταντίνος Σκόκος: «Έλα, Χριστέ και Παναγιά, / τι μέγα θαύμα πούναι! / Να τρων μαζί οι λόγιοι, / χωρίς να φαγωθούνε!»
Τα παραδείγματα ποιημάτων, που γράφτηκαν για να καυτηριάσουν ή να σατιρίσουν ορισμένους ποιητές είναι πολλά: Ο ελάσσων ποιητής Παναγιώτης Πανάς έγραψε ένα ποίημα με τίτλο «Ποιητική συνταγή», όπου σατίριζε την ποίηση του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Το ποίημα αρχίζει έτσι: «Πάρε δυο σύγνεφα, μια λίτρα αγέρα, / δροσιάς δυο γράνα και μια φλογέρα». Συνεχίζοντας προτρέπει τον ποιητή να προσθέσει «Πεντέξη σήμαντρα, γκλαν-γκλαν καμπόσα» έτσι ώστε να φτιάξει: «γιαχνί αθάνατο, ποιητικό!» Ο Κώστας Βάρναλης έγραψε μια παρωδία για το ποίημα «Η προσευχή του ταπεινού» του Ζαχαρία Παπαντωνίου υπογράφοντας με το ψευδώνυμο Καρχαρίας Παπαφαταούλας για να στηλιτεύσει την πολυθεσία του.
Όταν γράφτηκε αυτό το ποίημα ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου ήταν διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης και καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Το ποίημα του Βάρναλη αρχίζει κάπως έτσι: «Κύριε, σαν ήρθεν η βραδιά και μάτι δεν μας βλέπει / βρέχε σωρό διορισμούς στην ταπεινή μου τσέπη»! Ο Κώστας Καρυωτάκης έγραψε το ποίημα: «Μικρή συμφωνία εις Α μείζον», που αρχίζει έτσι: «Α, κύριε, κύριε Μαλακάση / ποιος θα βρεθεί να μας δικάσει», αλλά αργότερα, σύμφωνα με τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, το μετάνιωσε και έστειλε στον Μιλτιάδη Μαλακάση ένα απολογητικό γράμμα. Ο Γεώργιος Σουρής σε ένα ποίημα του αναφέρει όλη την λογοτεχνική γενιά της εποχής του, σατιρίζοντάς την, ενώ αν ψάξουμε τις παρωδίες και τις σάτιρες, που γράφτηκαν για τον Καβάφη θα γεμίσουμε πολλές ακόμα σελίδες.
Υπάρχει σήμερα αυτό το φαινόμενο; Και σήμερα γράφονται παρωδίες και σάτιρες. Απλά τις περισσότερες δεν τις μαθαίνουμε. Ο ποιητής είναι όπως όλοι οι άνθρωποι με ανθρώπινες αδυναμίες, ζήλια, φθόνο, αλλά και διάθεση για αθώα σάτιρα και η σάτιρα, που γράφτηκε, όχι για να μειώσει ιδιαίτερα κάποιον ποιητή, αλλά για να καυτηριάσει ορισμένες καταστάσεις, είναι θεμιτή.
