Ο δαίμονας της μνήμης, νουβέλα, Άγγελος Φιλύδης, εκδόσεις Βακχικόν 2017
Οι άνθρωποι που ζουν έχουν χρώματα. Κόντρα σε αυτή τη ρήση του πρωτοποριακού καλλιτέχνη Le Corbusier τα πρόσωπα του Άγγελου Φιλύδη είναι από στάχτη και από μνήμη. Είναι μορφές νεκρές μες στην μεγάλη και απρόβλεπτη τοιχογραφία των σύγχρονων πόλεων. Μες στο ασφυκτικό τους σύμπαν τα πρόσωπα της νουβέλας του πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα χάνουν βαθμιαία όλα τα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά. Όλη τους η ύπαρξη συνοψίζεται στα όρια της ψυχής, σε εκείνους τους βυθούς που κατοικούν τα όνειρα και οι εφιάλτες, οι μάταιες φιλοδοξίες, οι φόνοι, οι τύψεις, τα αδιόρατα και όμως βαθιά τραύματα.
Οι εκδόσεις Βακχικόν φέρνουν στα ράφια των βιβλιοπωλείων την ιδιότροπη αυτή νουβέλα του Α. Φιλύδη. Ιδιότροπη και σκληρή, βαπτισμένη μες στην ανθρώπινη ομολογία. Ένα είδος συνέχειας στις εφιαλτικές, ψυχολογικές εικόνες του Γιώργου Χειμωνά. Μορφές που αντλούν από την κοιτίδα της ζωής, που καθιστούν άβολη κάθε ανάγνωση, κάθε αναμέτρηση με το υπερεντατικό κείμενο του συγγραφέα. Πρόσωπα που απόψε αναδύονται από τις σελίδες του Δαίμονα της Μνήμης, φορώντας τις τρομερές μάσκες του Γκόγια, γνωρίζοντας μια τέχνη σκοτεινή, όπως αυτή του θανάτου.
Στις πιετά του Φιλύδη, μια ψυχή διαλυμένη, ένας άνθρωπος πεπαλαιωμένος, κάτω από τα τρομερά υλικά της βίας, της μοναξιάς. Αυτή η πολλή ανάμνηση που ενεδρεύει στις σελίδες του δίχως περιστροφές συγκλονιστικού βιβλίου, καθίσταται ένα περιεχόμενο καταιγιστικό.
Γεγονότα ενδοοικογενειακής βίας, απάνθρωπα φερσίματα, ο παιδικός, ο γυάλινος κόσμος που γίνεται συντρίμια, ο θάνατος που κυκλώνει μια δύσμορφη ζωή, κατατρώγοντας σπίτια, ανθρώπους, έπιπλα, φιλοδοξίες, ανοχές. Ο θάνατος που καταλύει έτσι απερίγραπτα μια καινούρια ζωή, οι σχέσεις που δεν ήταν ποτέ ανθρώπινες, μα μονάχα φερσίματα της πιο σκοτεινής ώρας.
Όλα περιγράφονται με πίεση, μ΄εξάντληση, θέτοντας στον υποψήφιο αναγνώστη το διακύβευμα του θάρρους να αναμετρηθεί με ένα ανθρώπινο θέμα, δοσμένο όμως με τα χρώματα, και τη δοξαστική ένταση που θέλει η ζωή την ώρα της απώλειάς της. Εκείνο που θα απομείνει σπασμένο, σαθρό μες στους σωρούς των χαλασμένων αναμνήσεων δεν είναι άλλο από το πράγμα της ζωής. Και όμως ο Άγγελος Φιλύδης γράφει από αγάπη, από φόβο και αυτό συνιστά μια συνθήκη αγγελική. Πεδίο του η μυθολογία της απλής ζωής, των απλών, καθημερινών ανθρώπων που δεν λαθεύει ποτέ, που προσδίδει ποικιλία πότε στην ομορφιά και πότε στον εφιάλτη. Ο Δαίμονας που συνομιλεί με τον ανήλικο πρωταγωνιστή της νουβέλλας, αυτός ο δαίμονας είναι που καθιστά υπέροχη και αμετάφραστη τη δυστυχία μας. Οι ζωές γαλάζιες όμορφα καίγονται στην κόψη του καιρού που μετριέται με θάνατο, αίμα και όνειρο.
Ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος γράφει για εκείνη την πόρτα της παιδικής μας ηλικίας. Ένα πέρασμα που κρατιέται ανοιχτό, ερμηνεύοντας το ενήλικο περιεχόμενό μας. Αυτήν την πόρτα ανοίγει ο μικρός ήρωας, ο θύτης και συνάμα θύμα της καθημερινής ιστορίας που μετατρέπεται σε υλικό για την επιδέξια πένα του Φιλύδη. Σε αυτούς τους διαδρόμους, στο φόντο ενός κόσμου που συνδυάζει όλες τις ψυχολογικές παλέτες, ο συγγραφέας δεν αναζητά, δεν εξηγεί, δεν καταδικάζει. Με την αφοπλιστική του γραφή που συνιστά προσόν, -ας ελπίσουμε, όχι μόνο για το πρώτο αυτό βιβλίο-, αφήνει όλους τους υπαινιγμούς διαθέσιμους για τον αναγνώστη. Στην αμηχανία που συνοδεύει το τέλος αυτού του παράξενου, παιδικού παραμυθιού καλείσαι να εξηγήσεις, να συγχωρέσεις, να θέσεις εαυτόν στο κάδρο μιας τραγωδίας που ξεπερνά το δράμα.
Είναι ιδιωτικός ο τρόπος που ξεριζώνεται κανείς, γράφει η Μ. Λαϊνά και δεν θα μπορούσε με άλλον τρόπο να ρεαλιστικοποιηθεί η ιστορία που εξελίσσεται στις σελίδες της νουβέλας των εκδόσεων Βακχικόν. Η ποίηση που περιέχει ο θάνατος του Δαίμονα, θέλει πράγματα στοιχειώδη για να ανέλθει στις επιφάνειες. Χρειάζεται νερό για να ειπωθεί, θέλει μνήμη. Με τέτοια θεμελιώδη υλικά ο Άγγελος Φιλύδης ανασυνθέτει τον κίνδυνο, ρίχνει λίγο ακόμη φως στ΄αβαθή ναυάγια που περιέχει η ψυχή. Πράγματα νεκρά, νευρώδη στοιχεία, φύσεις συντελεσμένες που συγκινούν όταν ανασύρονται από χέρι ανθρώπινο. Κάπως έτσι αναλογίζομαι την εξομολόγηση του Α. Φιλύδη που καταπιάνεται με ένα θέμα μείζονος, κοινωνικής σημασίας, φωτίζοντας τους όρους κάτω από τους οποίους γράφονται οι μικρές, παράξενες ιστορίες, διπλανές και άλλοτε μακρινές. Σκηνές από τη ζωή μιας πόλης σε μελαγχολικό delirium, σαν εκείνο από τους εφιάλτες της Κατερίνας Γώγου που συνέλαβε χρόνια πριν αυτόν τον απαίσιο σφυγμό.
Είναι η ζωή ένα κατακόκκινο άστρο. Λάμπει μες στη νύχτα με δυο πρόσωπα. Το ζωγραφίζουν με λάδια, επειδή κάποτε καθίσταται μια υπόθεση φτηνή. Και άλλοτε στολισμένη με ακρυλικά αναπαρίσταται σε όλη τη δόξα της. Θέλει ατμόσφαιρα, ζητά την αμηχανία, απαιτεί να απασφαλίζονται όλοι μας οι ρυθμοί, θέλει όλες τις απειλές σε κοινή θέα, αλόγιστες, επικίνδυνες. Κάνει το φεγγάρι μια υπόθεση τρομακτική και άλλοτε το υψώνει ως τη συνθήκη του έρωτα. Θέλει τη βία του χρόνου, την αγωνία του, είναι το φωτισμένο καράβι που φτάνει με θησαυρούς στο παλιό λιμάνι και άλλοτε εκείνο που καθελκύεται μόνο στους βυθούς στις πιο παράξενες γιορτές, στις πιο μυστικές ρωγμές. Στην ποίηση και στον θάνατο δεν γερνά κανείς. Και έτσι εκείνο το δίχως όνομα παιδί που αναλίσκεται στους ουρανούς, πάντα επιστρέφει στους τόπους όπως γυρνούν ετοιμοθάνατα τα μεσημέρια.
Ο Δαίμονας της Μνήμης του Ά. Φιλύδη των εκδόσεων Βακχικόν απαιτεί όλο σου το θάρρος. Παραμένει ένα συγκλονιστικό ψυχογράφημα ως το τέλος και μια άλλη διατύπωση της ζωής που λαμβάνει καθημερινά άπειρες όψεις σ΄απρόβλεπτους καθρέφτες. Ο Άγγελος Φιλύδης με την πρώτη του νουβέλα μας υποχρεώνει να αναμένουμε με ενδιαφέρον τα επόμενα βήματά του.
Απόστολος Θηβαίος
