Συνέντευξη στην Ασημίνα Ξηρογιάννη
Συνομιλήσαμε με τη συγγραφέα και κριτικό βιβλίου Έλενα Μαρούτσου εφ' όλης της ύλης και πάντα σχετικά με τη λογοτεχνία.
Κ. Μαρούτσου,σας καλωσορίζω στο Vakxikon.gr και ξεκινώ να ρωτήσω πώς ξεκίνησαν όλα με τη γραφή;
Καλώς σας βρήκα. Η σχέση μου με τη γραφή ξεκίνησε πριν από τρεις δεκαετίες περίπου, όταν ασχολούμουν με το κολάζ κι άρχισα να συνοδεύω τότε τις εικόνες που έφτιαχνα με κείμενα. Το πρώτο μου μάλιστα βιβλίο («Αν έρθεις φέτος», ιδιωτική έκδοση, 1993) περιείχε 12 κολάζ συνοδευόμενα από μικρά κείμενα. Τα επόμενα χρόνια η γραφή αυτονομήθηκε.
Λογοτεχνικά σας πρότυπα, αν υπάρχουν.
Δεν είμαι βέβαιη αν μπορώ να μιλήσω για «πρότυπα», μπορώ όμως να μιλήσω για συγγραφείς που αγαπώ κι αυτοί είναι: από τους κλασικούς ο Φραντς Κάφκα κι ο Ντοστογιέφσκι ενώ από τους σύγχρονους ο πρόσφατα εκλιπών Φίλιπ Ροθ, ο Τζόναθαν Κόου, η Γιόκο Ογκάουα, ο Φελισμπέρτο Ερνάντες, ο Χούλιο Κορτάσαρ, η Άλις Μονρό, ο Ερνέστο Σάμπατο, η Τόνι Μόρισον, ο Χαρούκι Μουρακάμι και άλλοι πάμπολλοι, ενώ αγαπώ και διαβάζω και πολλούς σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες.
Ένα σχόλιο θα ήθελα να μου κάνετε για τη σύγχρονη λογοτεχνική μας πραγματικότητα εδώ στην Ελλάδα.
Πιστεύω πως η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή είναι αρκετά πλούσια, με πολλές νέες κι ενδιαφέρουσες φωνές να αναδύονται, νέους εκδοτικούς οίκους να κάνουν την εμφάνισή τους, ανανεώνοντας το τοπίο σε μια δύσκολη οικονομικά για τα γράμματα εποχή.
Πιστεύετε στην κριτική και στους κριτικούς;
Η λογοτεχνία, όπως και κάθε τέχνη, μπορεί να υπάρξει και χωρίς την κριτική, η κριτική όμως δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την τέχνη. Ας μην το ξεχνάμε αυτό. Τώρα όσον αφορά τον κριτικό και την λειτουργία του, δεν τον βλέπω ως έναν επαΐοντα που βαθμολογεί, καταξιώνει ή κατακεραυνώνει ένα δημιούργημα, αλλά σαν έναν (ιδανικά) καλοπροαίρετο εραστή της τέχνης, που μέσω της εμπειρίας και της αγάπης του για τον κόσμο των γραμμάτων εν προκειμένω, ξεναγεί τον αναγνώστη σε ένα βιβλίο, αναδεικνύοντας αρετές, σχολιάζοντας πιθανές συνδέσεις με άλλα κείμενα, εμβαθύνοντας και εντάσσοντας ίσως το εν λόγω έργο σε μια οπτική, που βέβαια, να μην ξεχνάμε πως αποτελεί την υποκειμενική οπτική ενός ανθρώπου που όσο γνώστης και να είναι του αντικειμένου του, δεν παύει η κρίση του να υπόκειται σε προσωπικές προτιμήσεις και γούστα.
Αν σας ζητούσα να μου πείτε μόνο τρεις συγγραφείς που άλλαξαν το βλέμμα σας για τα πράγματα, ποιους θα μου λέγατε;
Κανένας συγγραφέας δεν άλλαξε το βλέμμα μου για τον κόσμο. Ο καθένας όμως από τους τρεις παρακάτω το βάθυνε και το διεύρυνε: ο Σάμιουελ Μπέκετ, ο Τάσος Λειβαδίτης κι ο Κριστιάν Μπομπέν.
H σχέση σας με την ποίηση.
Αγαπώ πολύ την ποίηση και πάντα αυτή βρίσκει έναν τρόπο να τρυπώνει στα βιβλία μου.
Ποια η γνώμη σας για τα παντός είδος λογοτεχνικά βραβεία;
Τα λογοτεχνικά βραβεία είναι ένας θεσμός που απευθύνεται στο παιδί που έχουμε μέσα μας –γι' αυτό το βρίσκω ανθρώπινο να χαιρόμαστε όταν τα παίρνουμε και να λυπόμαστε όταν μας γλιστράνε απ’ τα χέρια, όμως ας έχουμε σαν παράδειγμα τα παιδιά που δεν αγκιστρώνονται πολύ ούτε στην λύπη ούτε στη χαρά.
Θεός;
Θα απαντήσω με τα λόγια του Μπομπέν από την "Αυτοπροσωπογραφία στο καλοριφέρ": «Δεν μου αρέσουν αυτοί που μιλούν για τον Θεό σαν σίγουρη αξία. Δεν μ’ αρέσουν ούτε όσοι μιλούν για εκείνον σαν αναπηρία της νόησης. Δεν μ’ αρέσουν αυτοί που γνωρίζουν, αγαπώ αυτούς που αγαπούν».
Παρακολουθείτε τα πολιτικά πράγματα;
Τα παρακολουθώ και προσπαθώ να τα κατανοώ.
Πώς εγκλωβίζετε τις ιδέες σας; Πώς γράφετε; Θα ήθελα να μας βάλετε μέσα στο λογοτεχνικό σας εργαστήρι.
Δεν εγκλωβίζω τις ιδέες μου. Τις παρακολουθώ να πετούν στο δωμάτιο και για λίγο καιρό αυτό μου είναι αρκετό. Μετά, καλοπιάνω κάποια τους να κάτσει στο κεφάλι μου και να κλωσσήσει εκεί τα αυγά της.
Αγαπάτε κάποιο από τα βιβλία σας πιο πολύ, και γιατί;
Αγαπώ πολύ το πρώτο μου, με τίτλο "Του ύψους και του βάθους", μικρές ιστορίες, ως το πιο αδύναμο.
H σχέση σας με το διαδίκτυο.
Το χρησιμοποιώ αρκετά στη δουλειά μου. Όσον αφορά τώρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχω αφιερώσει στο Φέισμπουκ μια στοιβάδα από το δέρμα μου, όπου χαράσσω τις αναρτήσεις μου σαν μικρά τατού αλλά και αγγίζω φευγαλέα σαν γάτα τα δέρματα των άλλων.
Τι θα λέγατε σε έναν νέο συγγραφέα;
Θα του έλεγα να διαβάζει πολύ και κυρίως να διαβάζει εμένα...
Παρακολουθείτε, ξεχωρίζετε κάποιο λογοτεχνικό περιοδικό;
Εκτιμώ πολύ την ύπαρξη λογοτεχνικών περιοδικών, χάρτινων και ηλεκτρονικών, αλλά δυστυχώς δεν προλαβαίνω να τα παρακολουθώ όσο θα ήθελα…
Όταν έχετε ελεύθερο χρόνο, πού τον διαθέτετε;
Στο διάβασμα, στους φίλους και στην κόρη μου!
Ποια άλλη μορφή τέχνης αγαπάτε;
Αγαπώ πολύ την φωτογραφία και τον χορό.
Τι φοβάστε;
Φοβάμαι τον ύπνο και την αϋπνία. Φοβάμαι την τελευταία φορά που θα γράψω βιβλίο. Φοβάμαι μήπως η επιθυμία δεν ατονεί με τα γηρατειά.
Tι ονειρεύεστε;
Ονειρεύομαι πως βρίσκομαι σε ένα δωμάτιο δίχως πόρτες κι έτσι δεν μπορώ να απομονωθώ και να κοιμηθώ. Ο πιο συχνός μου εφιάλτης.
Έχετε μετανιώσει για κάτι; Τι δεν θα συγχωρούσατε ποτέ στον εαυτό σας;
Έχω μετανιώσει που δεν κράτησα στα 25 μου ένα παιδί. Τώρα θα ήταν κι αυτό εικοσιπέντε. Δεν θα συγχωρήσω ποτέ στον εαυτό μου που δεν φρόντισα περισσότερο τη γιαγιά μου στα τελευταία της.
Αν ήσασταν χρώμα, τι χρώμα θα ήσασταν;
Αυτό του αναμμένου κάρβουνου.
Aν με μια μηχανή του χρόνου είχατε την δυνατότητα να βρεθείτε σε μια άλλη εποχή, σε ποιά εποχή θα θέλατε να πάτε;
Στη δεκαετία του εξήντα, στο Λονδίνο, ή του τριάντα στο Παρίσι.
Γράφετε κάτι τώρα;
Τώρα έχω ολοκληρώσει το νέο μου μυθιστόρημα, το οποίο θα εκδοθεί από την Κίχλη το φθινόπωρο. Ο τίτλος του είναι «Δύο».
Διαβαζετε κάτι τώρα;
Διαβάζω το "Μπαρόκ" της Αμάντας Μιχαλοπούλου γιατί έχω αναλάβει να γράψω μια κριτική γι' αυτό το μυθιστόρημα.
Θα κάνουμε ένα παιχνίδι. Θα σας δίνω τις λέξεις μου και εσείς θα μου δίνετε τις δικές σας.
Θάλασσα- σώμα
Ποίηση – κουκούτσι
Ελλάδα- ρόδι
Έρωτας- ρήγμα
Αποδόμηση- γέλιο
Γιατί-πώς- ανάποδα
Θέατρο- μπαλκόνι
Δρόμος- βιβλίο
Μέλλον- απόδραση
Κρίση- πανικού
Χρώμα- επιφάνεια
Ευρώπη- Ιντερέιλ
Δεν –ίσως- ποτέ
Ναι-όχι- τρέλα
Σιωπή- νους
Φόβος- όνειρο
Μουσική- αγαλλίαση
Yπάρχει κάποια ερώτηση που θα θέλατε να σας κάνω και δεν σας την έκανα; Aν ναι, πείτε ποια είναι και απαντήστε την κιόλας!
Η απάντηση στην ερώτηση που θα ήθελα να μου κάνουν είναι, ναι και πάλι ναι.
