Μερικά είναι ειπωμένα
όχι από μένα, αλλά
από έναν άνθρωπο στη θέση μου.
Norman MacCaig
Ο Νόρμαν ΜακΚέιγκ πέθανε το 1996, σε μια εποχή που απολάμβανε πια την αναγνώριση ως ένας από τους αγαπητούς πρεσβύτερους της σκωτσέζικης ποίησης. Γεννημένος το 1910 στο Εδιμβούργο, κράτησε τις διφυείς ρίζες του (των Χάιλαντς, από τη μεριά της μητέρας του, και των Λόουλαντς, από τον πατέρα του) μοιράζοντας τη ζωή του ανάμεσα στην πρωτεύουσα της Σκωτίας και την Άσσυντ, μία περιοχή των Χάιλαντς φημισμένη για το άγριο βραχώδες τοπίο της, που το όνομά της στα σκωτσέζικα Γαελικά θα πει «εκείνη που φαίνεται από μακριά».
Από την έκδοση της πρώτης του συλλογής (Far Cry, 1943) μέχρι και την τελευταία του εν ζωή (Voice Over, 1988), εκ των πραγμάτων ο ΜακΚέιγκ ήρθε σε επαφή με αρκετά από τα σύγχρονα ρεύματα της σκωτσέζικης ποίησης:
- ξεκινώντας από τους σουρεαλιστές της Νέας Αποκαλυπτικής (The Νew Apocalyptics), απ' τους οποίους λίγο αργότερα διαχώρισε τη θέση του, ξεπερνώντας την επιτηδευμένη ασάφεια στη χρήση της γλώσσας και αποκηρύσσοντας τις πρώτες δύο ποιητικές του συλλογές λόγω της μεγάλης τους επιρροής από το ρεύμα αυτό,
- προχωρώντας στους ποιητές της Σκωτσέζικης Αναγέννησης (The Scottish Renaissance movement) που εστίασαν στα «ζιγκ-ζαγκ των αντιφάσεων» της σκωτσέζικης ψυχοσύνθεσης με το βλέμμα στην ανανέωση της ποίησης και στην ανάδειξη της γαελικής γλώσσας,
- φτάνοντας ως την κατάκτηση του δικού του προσωπικού στίγματος: εκείνο του ευφυούς κι ανένταχτου παρατηρητή, που τη σκέψη του δεν την εγκαταλείπει ποτέ το όνειρο.
Την ποίηση του ΜακΚέιγκ διακρίνει μια αφοπλιστική απλότητα, έχοντας την προνοητικότητα να «ρίχνει ψίχουλα» για τον αναγνώστη στο μονοπάτι προς την κατανόηση των αντίρροπων δυνάμεων που παλεύουν μέσα στον άνθρωπο, και σκύβοντας πάνω απ' την πραγματικότητα με την τρυφερότητα που το κάνει κάποιος που γνωρίζει από παλιά μα αντικρίζει πάντα για πρώτη φορά.
Eλάχιστα μεταφρασμένος στα ελληνικά, o Νόρμαν ΜακΚέιγκ προσφέρεται να μας οδηγήσει σε ένα, όπως είχε πει γι' αυτόν ο μεγάλος Sorley MacLean, «μακρύ σύρσιμο προς το φως», όπως στο ποίημα Ισοζύγια (Balances – 1968) που ακολουθεί, παίρνοντας θέση για τη βασανιστική αμφιταλάντευση που συμβαίνει σε κάθε ύπαρξη, χώρα, εποχή που -ξανά, και ξανά, και ξανά- πασχίζει να βρει τον εαυτό της.
Επειδή βλέπω τον κόσμο δηλητηριασμένο
από υποκρισία και βάναυση ιδιοτέλεια,
πρέπει να είμαι σιωπηλός για
το νούφαρο το δίχως χρησιμότητα, τη φωλιά του θαμνοψάλτη
στο πλάι της επαρχιακής οδού;
Επειδή είμαι χρονών πενήντα έξι
πρέπει να αγαπώ, αν αγαπώ καθόλου,
μονάχα ιδέες – όχι ανθρώπους, παρά μόνο
την ιδέα των ανθρώπων;
Επειδή είναι δουλειά να γίνει, για να σταθεροποιηθεί
ένας κόσμος τρανταγμένος εκτός ισορροπίας,
πρέπει ένας άνθρωπος να συναντάει μονάχα έναν συνεργάτη
και ποτέ έναν άνθρωπο;
Υπάρχουν πιο πολλά νοήματα από εκείνα
στα εγχειρίδια των οικονομικών
και ένα κομμάτι της αθλιότερης παραγκούπολης
είναι το φεγγάρι που σηκώνεται από πάνω της
και μάτια που δακρύζουν και
στόματα που γελούν.
