Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 26

Γιώργος Ζ. Ηλιόπουλος: "Υπάρχουν υπηρεσίες που επηρεάζουν τα αισθήματα του κοινού"

Συνέντευξη
στην Αλεξία Νταμπίκη
iliopoulos26.jpg

Διαβάσαμε τη μελέτη του Γιώργου Ζ. Ηλιόπουλου Οι συνωμότες, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Έναστρον, και κουβεντιάσαμε με τον συγγραφέα γύρω από τις παγκόσμιες συνωμοσίες κι όχι μόνο.
Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για τη συγγραφή του βιβλίου σας Οι συνωμότες;

Σχεδόν τυχαία, λόγω του ότι τα πρώτα ευρήματα προέκυψαν στα πλαίσια μίας άλλης μεγάλης έρευνας για τον Άνθρωπο που δεν υπήρξε ποτέ, τον διαβόητο Sir Basil Zaharoff, μία μοναδική και σχεδόν δαιμονική φυσιογνωμία. Ακόμα και στην εποχή μας, κανείς δεν έχει επιτύχει να συγκαλύπτει σε τόσον απόλυτο βαθμό τις ενέργειες και την δράση του ή να παραπληροφορεί  με τόση πειστικότητα, όπως αυτός ο αδιαφιλονίκητος πρωθιερέας της μηχανορραφίας και των συνωμοσιών. Το ενδιαφέρον λοιπόν για το συγκεκριμένο πρόσωπο οδήγησε σε παράπλευρες και μερικές φορές αλληλοσυμπληρούμενες έρευνες.Για ποιους λόγους θεωρείτε, όπως αναφέρετε στην εισαγωγή του βιβλίου σας, ότι υπάρχει έκρηξη της συνωμοσιολογίας;

Λόγω του ότι αποτελεί έκφανση μίας μεθόδου που έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον από τις μυστικές υπηρεσίες και τώρα πλέον αξιοποιείται από τις διαφημιστικές εταιρείες έως και τους επικοινωνιολόγους και δεν είναι άλλη από την περιβόητη Διαχείριση Αντίληψης (Perception Management). Είναι πολύ πιθανόν κάποιες υπηρεσίες μέσω των συγκεκριμένων τεχνικών αυτής της μεθόδου, δηλαδή με ενέργειες για την διάχυση ή  αντιμετώπιση συγκεκριμένων πληροφοριών και στοιχείων, να επηρεάζουν τα αισθήματα του κοινού, τα κίνητρά του και την αντικειμενική λογική του, όπως και να  στρέφουν συστήματα πληροφοριών και τα στελέχη τους σε κατευθύνσεις που επηρεάζουν τις επίσημες εκτιμήσεις τους, προκαλώντας συμπεριφορές και επίσημες αντιδράσεις προς όφελός τους.

Πόσο δύσκολη και χρονοβόρα ήταν η προετοιμασία της συγγραφής του συγκεκριμένου βιβλίου;

Η έρευνα είχε αφετηρία της τα μέσα περίπου του 2010. Το μεγάλο πρόβλημα προέκυψε από το γεγονός ότι το υλικό των επίσημων αρχείων, δηλαδή επιστολές, τηλεγραφήματα, σημειώματα, μνημόνια, εκθέσεις και άλλα, όφειλαν να μετατραπούν σε μία αφήγηση με συγκεκριμένη ροή, ώστε να μη πελαγοδρομεί ο αναγνώστης μεταξύ των διαφόρων και συχνά διασταυρούμενων επιχειρήσεων και να αποφύγει να παλινδρομεί και να ανατρέχει συχνά σε διάφορα σημεία του κειμένου για αποκτήσει μια κατανοητή εικόνα των καταστάσεων που περιγράφονται.


Θα χαρακτηρίζατε το βιβλίο σας ως  ένα εναλλακτικό βιβλίο ιστορίας;

Όχι, λόγω του ότι και τα αρχεία εντάσσονται σε αυτό που αποκαλούμε ιστορία. Το δυστύχημα είναι ότι για μεγάλα χρονικά διαστήματα που ίσως να διαρκέσουν και έναν αιώνα, το κοινό με βάση κάποιες ειδικές διατάξεις του κράτους δεν έχει δικαίωμα πρόσβασης. Από την άλλη πλευρά όμως οι αναλυτικές πληροφορίες που περιέχονται στα αρχεία, αποτελούν ανεκτίμητα στοιχεία, λόγω του ότι οι άνθρωποι των υπηρεσιών δεν είχαν φυσικά ποτέ την πρόθεση να σχηματίσουν ένα είδος βιβλιοθήκης, απλώς για να διευκολύνουν τους ιστορικούς του μέλλοντος ή κάποιους επίδοξους δημοσιογράφους. Κατά συνέπεια η διαφορά του βαθμού αξιοπιστίας είναι τεράστια, αφού οι άνθρωποι αυτοί ενεργούσαν με γνώμονα τα συμφέροντα του κράτους, στρέφοντας τις εξελίξεις σύμφωνα με τις αθέατες επιθυμίες των εκάστοτε κυβερνήσεων.

Κατά πόσο θεωρείτε ότι είναι εξοικειωμένος ο μέσος αναγνώστης με την έννοια της συνωμοσιολογίας και τις προεκτάσεις που μπορεί να πάρει, σχετικά με την διαμόρφωση ακόμη και της δικής του προσωπικής μοίρας;Δυστυχώς δεν είναι και συχνά καταδικάζεται να καταλήξει θύμα συνωμοσιολογικών φαινομένων. Αυτό συμβαίνει λόγω του ότι η πληροφόρησή του βασίζεται ουσιαστικά σε τρείς μεγάλες κατηγορίες πηγών. Η πρώτη περιλαμβάνει μαρτυρίες ανθρώπων που γνωρίζουν κάποια ουσιαστικά δεδομένα, αλλά φροντίζουν να απαντούν λακωνικά, προσποιούμενοι άγνοια σε επίμαχα σημεία ή φθάνουν ακόμα και στο σημείο να αρνούνται να αποκαλύψουν και το παραμικρό,  προστατεύοντας τους εαυτούς τους με την σιωπή τους, συνήθως λόγω της άμεσης εμπλοκής τους. Η δεύτερη και δραστικά ογκωδέστερη περιλαμβάνει μαρτυρίες κάποιων άλλων που δεν γνωρίζουν τίποτε ή διαθέτουν ελάχιστα και επουσιώδη στοιχεία, αλλά είτε για λόγους επικοινωνιακούς, είτε λόγω του ότι επιθυμούν να στοιχειοθετήσουν την συμμετοχή τους σε κρίσιμα επεισόδια κάποιων εντυπωσιακών εξελίξεων, είτε λόγω φλυαρίας ή ακόμα και επιδειξιομανίας, παρασύρονται σε ουσιαστικά μυθιστορηματικές διηγήσεις. Τέλος η τρίτη και δραστικά μικρότερη περιλαμβάνει πρόσωπα που ενεργούν ακολουθώντας τις οδηγίες συγκεκριμένων κέντρων, αποκαλύπτοντας υποτίθεται εκπληκτικά επεισόδια και καταστάσεις για να προσελκύσουν την προσοχή και το συνεπακόλουθο ενδιαφέρον του κοινού, αλλά με την τακτική αυτή καλύπτουν προσεκτικά τα ίχνη τους, συνήθως με ψευδολογίες που στρέφονται ακόμα και σε βάρος τους ή με αστικούς μύθους που λειτουργούν προς όφελός τους, ανάλογα με τις εκάστοτε επιδιώξεις των κέντρων που τους καθοδηγούν. Κατά συνέπεια ο μέσος αναγνώστης θα πρέπει να συνεκτιμά για ποιους προκύπτουν οι μεγαλύτερες δυνατές ωφέλειες σε τέτοιου είδους καταστάσεις και ποια είναι τα επιδιωκόμενα σημεία ισορροπίας, που ενδεχόμενα αποτρέπουν την δημιουργία ασύμμετρων κινδύνων σε ένα σύστημα. Ούτως ή άλλως το να διατυπώνει κάποιος μία υπόθεση ή μία θεωρία χωρίς να έχει συγκεντρώσει τα απαραίτητα στοιχεία τεκμηρίωσης, είναι προδιαγεγραμμένο ότι θα σφάλλει, αφού η έλλειψή τους αλλοιώνει την κρίση του.