photo © Στράτος Προύσαλης
Γράφει ο Θεοχάρης Παπαδόπουλος
Πριν από λίγο καιρό διαβάσαμε στο διαδίκτυο ένα δίλημμα: Μυριβήλης ή Βενέζης; Οι απαντήσεις από κάτω ήταν περίπου ισόποσες. Πολλοί έκριναν την απάντησή τους από την πολιτική στάση του κάθε συγγραφέα. Όμως, η πολιτική στάση ενός συγγραφέα δεν ακυρώνει το έργο του. Επίσης, ένας συγγραφέας μπορεί να γράψει ένα έργο, που κρατάει μια πολιτικοκοινωνική στάση και σε ένα επόμενο να αυτοαναιρεθεί. Ο Στρατής Μυριβήλης έγραψε το σπουδαίο αντιπολεμικό μυθιστόρημα «Η ζωή εν τάφω», όμως, έγραψε και ορισμένα διηγήματα στο «Κόκκινο βιβλίο», που δείχνουν έναν εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα.
Υπάρχουν πλήθος παραδείγματα καλλιτεχνών, που άλλαξαν στάση ζωής και καλλιτεχνικής παραγωγής, αλλά το έργο τους παρέμεινε διαχρονικό και τους αναγνωρίζουμε και σήμερα. Ας δούμε τα πιο σημαντικά:
Το πιο κοντινό παράδειγμα είναι ο πρόσφατα εκλιπών Μάνος Ελευθερίου, που μετά από τη συνεργασία του με προοδευτικούς συνθέτες και τραγουδιστές κατέληξε στα τελευταία του να γράφει στίχους για τον Ψινάκη και να δίνει συνέντευξη στο «Πρώτο Θέμα».
Ο νομπελίστας λογοτέχνης Γκύντερ Γκρας ήταν στα νιάτα του μέλος των Waffen-SS. Έχοντας βιώσει τη φρίκη του πολέμου από τα μέσα έφτασε να γράψει το 1959 «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο», που είναι ένα σπουδαίο αντιπολεμικό μυθιστόρημα και θεωρείται πως το συγκεκριμένο έργο συνέβαλε περισσότερο στο να πάρει το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1999. Πέρα από το συγκεκριμένο έργο, ο Γκύντερ Γκρας δεν έπαψε ποτέ να κατακεραυνώνει τον ναζισμό και να θυμίζει τα εγκλήματα πολέμου και τη φρίκη, που προκάλεσαν, έτσι ώστε να μην επαναληφθούν στο μέλλον.
Ο λαϊκός συνθέτης Άκης Πάνου είχε συνθέσει τραγούδια, που ακόμα και σήμερα ακούγονται. Το έργο του δεν αναιρείται από το φόνο, που διέπραξε. Από τους παλιούς ρεμπέτες, ορισμένοι είχαν βρεθεί στη φυλακή και κάποιοι είχαν μπλέξει με ναρκωτικά, όμως, τα τραγούδια τους παραμένουν διαχρονικά.
Συμπερασματικά, μπορούμε να είμαστε αυστηροί με τους καλλιτέχνες, αλλά όχι να απορρίπτουμε ασυζητητί τα έργα τους. Η κοινωνική και πολιτική στάση ενός καλλιτέχνη δεν αναιρεί το έργο του και στο τέλος-τέλος αυτό, που μένει είναι το έργο του καλλιτέχνη. Εκατό χρόνια μετά το θάνατο ενός καλλιτέχνη, αν το έργο του είναι διαχρονικό θα το θυμόμαστε, αλλά δεν θα θυμόμαστε τις πολιτικοκοινωνικές στροφές, που μπορεί να ακολούθησε στη ζωή του.
