Συνέντευξη στον Νέστορα Πουλάκο. Φωτογράφηση: Στράτος Προύσαλης
Συνομιλήσαμε με τον γνωστό και πολυβραβευμένο ηθοποιό Γρηγόρη Βαλτινό, με αφορμή τη νέα θεατρική σεζόν και τις παραστάσεις του.
Μιλήστε μας για τον φετινό προγραμματισμό του Ιλίσια-Βολανάκης, του οποίου έχετε αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση;
Δυστυχώς δεν έχω αναλάβει μόνο την καλλιτεχνική διεύθυνση αλλά και την παραγωγή, τις παραγωγές θα έλεγα. Στην κεντρική σκηνή συνεχίζεται μια πολύ μεγάλη περσινή επιτυχία, "Το τίμημα" του Άρθουρ Μίλερ με το Γιώργο Μιχαλακόπουλο, τη Ρένια Λουιζίδου, τον Γεράσιμο Σκιαδαρέση και το Χρήστο Σαπουντζή. Είναι ένα σπουδαίο έργο του Μίλερ και νομίζω ότι μετά την τεράστια επιτυχία που είχε, να το παρακολουθούν όρθιοι κάθε μέρα οι θεατές, πρέπει να πάει μια δεύτερη χρονιά. Στο υπόλοιπο μισό της εβδομάδας προγραμματίζουμε κάτι που θα είναι έκπληξη για τους θεατές, αλλά επειδή ακόμα δεν έχω κλείσει τα δικαιώματα δεν μπορώ δυστυχώς να το ανακοινώσω. Ελπίζω όμως και εκεί να πάνε όλα καλά τα πράγματα. Στο Ιλίσια-Βολανάκης, τώρα στην κάτω σκηνή, στην μικρή σκηνή έχουμε προγραμματίσει και είμαστε στη μέση των προβών ενός σπουδαίου έργου φιλοσοφικού, κοινωνικού το οποίο στηρίζεται σε ένα best seller, μιας και μιλάμε για ένα μέσο που έχει σχέση με το βιβλίο. Είναι ένα έργο, θα λέγαμε η βιογραφία μιας σχέσης του Μιτς Άλμπομ (Mitch Albom) που είναι και ο συγγραφέας και του καθηγητή του, του Μόρρις Σουόρτζ (Morrie Schwartz). Τέλος, στην παιδική σκηνή θα ανεβάσουμε το "Αλ, το παλιό ρομπότ", μια υπέροχη παράσταση για παιδιά και γονείς με χρήση σύγχρονων οπτικοακουστικών μέσων (3D maping).
Το έργο "Κάθε Τρίτη με τον Μόρι" των Jeffrey Hatcher & Mitch Albom είναι ένα έργο υψηλών απαιτήσεων το οποίο βασίζεται σε μπεστ σέλερ. Γιατί το επιλέξατε;
Γιατί, δεν ξέρω, έχω μια εμμονή με τα αποφθέγματα, με τα συμπεράσματα που βγαίνουνε από την εμπειρία της ζωής, από την πάλη μας με τα αναπάντητα ερωτήματα, με τον χαρακτήρα του ανθρώπου που τόσο πολύ τον βασανίζει, του κάθε ανθρώπου. Έχω εμμονή με τα απλά πράγματα γιατί αυτό καθορίζει και τη δική μου ζωή. Και αυτό το έργο είναι γεμάτο με αποφθέγματα, γεμάτο με εμπειρία ζωής, γεμάτο με χιούμορ και θα λέγαμε μέσα από το τέλος ενός βίου μαθαίνουμε καλύτερα τη ζωή. Αυτό είναι άλλωστε και το μόνο του έργου και το μότο του Μόρρις Σουόρτζ. Όταν κανείς μαθαίνει πώς να πεθάνει, πώς να φτάσει στο τέλος, μαθαίνει και πώς να ζει. Αυτά με συγκίνησαν σε αυτό το έργο και ένα άλλο πράγμα που πάντα ήθελα ήταν να παίξω στο μικρό θέατρο, στο μικρό Ιλίσια, στο Βολανάκης γιατί πιστεύω ότι εκεί παίζεις με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο. Θα λέγαμε με έναν κινηματογραφικό τρόπο. Εκεί μπορεί να δει κανείς τον ανθό της υποκριτικής. Να δει τι έχει μαζέψει ένας ηθοποιός σε όλη του την πορεία πάνω στο σανίδι και να το καταθέσει με έναν τρόπο άμεσο, απλό και χωρίς θεατρινίστικα τερτίπια. Το είχα μεγάλη ανάγκη αυτό σαν υποκριτής, σαν ηθοποιός και το πέρασμα μου από το Βολανάκης φέτος το θεωρώ ένα μεγάλο σχολείο. θέλω ο θεατής να με δει να παίζω και σε μια τέτοια σκηνή γιατί μέχρι τώρα έπαιζα στα μεγάλα θέατρα, σε ιταλική σκηνή, όπου είσαι αναγκασμένος καλώς ή κακώς να μεγεθύνεις τα πράγματα. Εδώ πρέπει να τα μικρύνεις, να τα συμπυκνώσεις αλλά να μεγεθύνεις την αλήθεια τους. Και αυτό το πράγμα με συγκινεί πάρα-πάρα πολύ. Με προκαλεί θα έλεγα αφάνταστα.
Πέρυσι πρωταγωνιστήσατε στον "Αλέξη Ζορμπά" σε σκηνοθεσία Στ. Φασουλή. Πώς ήταν να υποδύεστε αυτή την ιστορική λογοτεχνική φιγούρα και ποια ήταν η αποδοχή του κοινού;
Για την αποδοχή του κοινού μπορούμε νομίζω να μιλήσουμε χωρίς κανέναν κομπασμό και καμία έπαρση πλέον. Παίχτηκε σε όλη την Ελλάδα με γεμάτα θέατρα, σε θέατρα αρχαία, σε θέατρα πολλών θέσεων, δύο και τριών χιλιάδων θέσεων και ήταν όλα γεμάτα. Επίσης παίχτηκε έναν ολόκληρο χειμώνα στο θέατρο Βέμπο και είχε την ίδια αποδοχή. Πώς είναι τώρα να υποδύεσαι έναν ήρωα της λογοτεχνίας που δεν είναι και τόσο της λογοτεχνίας θα λέγαμε… Πρέπει να σου πω ότι η αγωνία ενός καλλιτέχνη όταν ενσαρκώνει έναν ήρωα που δεν τον εμπνεύστηκε, δεν τον δημιούργησε ένας συγγραφέας, αλλά έχει υπάρξει στη ζωή, η αγωνία λοιπόν του καλλιτέχνη είναι πολύ μεγάλη. Πρέπει να σεβαστεί απόλυτα αυτό που έχει αφουγκραστεί από το βιβλίο και να τον ενσαρκώσει σχολιάζοντάς τον ταυτόχρονα γιατί αυτή είναι η υποχρέωση της τέχνης, είναι το σχόλιο, δεν είναι η ακριβής αναπαράσταση. Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε όλοι αρχής γενομένης σε ό,τι έχει να κάνει με τον Ζορμπά από τη διασκευή των Ρέππα-Παπαθανασίου που πιστεύω ότι κατέγραψε τον ανθό του έργου, τις κορυφαίες του στιγμές. Και από τον Σταμάτη Φασουλή ο οποίος έχει μεγάλη αίσθηση σκηνοθετική και τον οποίο τον θεωρώ βέβαια θεατρικό μου δάσκαλο. Είχα και ένα άλλο πρόβλημα, όλοι με συγκρίνανε με τον Άντονι Κουίν πριν ακόμα ανέβει η παράσταση. Η μεγάλη νίκη είναι, μετά το τέλος της παράστασης, όταν έρχεται ο θεατής στο καμαρίνι και σου λέει ότι δεν ένοιωσα καμία ανάγκη σύγκρισης, αυτό που είδα ήταν απόλυτα πιστό, απόλυτα αληθινό και απόλυτα ελληνικό. Μια άλλη αγωνία που είχα ήταν ότι θα έμοιαζε ο ρόλος με αυτόν του "Βιολιστή της Στέγης", με τον Τεβιέ, γιατί είναι και οι δύο λαϊκοί ήρωες, προέρχονται από χώμα και νερό, κυριολεκτικά μέσα από τη λάσπη. Και κινδυνεύει κανείς να θυμίζει ο ένας τον άλλον. Πρέπει όμως να σας πω ότι μια τεράστια ικανοποίηση που έλαβα είναι αυτά που άκουγα. Δούλεψα πάρα πολύ, πάλεψα, μάτωσα να μη μοιάζουνε αυτοί οι δύο ρόλοι γιατί θα ήτανε μια μανιέρα, μια επανάληψη αν θέλεις θεατρικών δεξιοτεχνιών, θεατρικών τερτιπιών να το πούμε έτσι. Είμαι απόλυτα ικανοποιημένος με τον Ζορμπά. Τώρα που τέλειωσε η σεζόν, τώρα που τέλειωσαν οι παραστάσεις μπορώ να το πω χωρίς να θεωρηθεί ούτε έπαρση, ούτε διαφήμιση.
Αν σας ζητούσα να επιλέξετε τις τοπ-5 παραστάσεις που έχετε πρωταγωνιστήσει στην καριέρα σας, ποια θα διαλέγατε;
Τις τοπ-5 μπορώ να σας τις πω. Είναι ο Οιδίπους Τύραννος, ο Βιολιστής στη Στέγη, ο Ζορμπάς, ο Έντι Καρμπόνε (Eddie Carbone) στο "Ψηλά από τη Γέφυρα" και όσο και αν σας φανεί περίεργο, προδικάζω λιγάκι, αλλά έτσι νοιώθω ότι θα μπει και ο Μορρίς σαν πέμπτο, πέμπτος ρόλος, πέμπτο έργο σε αυτή την ομάδα. Διότι στον Μορρίς κάνω στούντιο. Ξαναρχίζω αν θέλετε την πορεία μου στο θέατρο μέσα από έναν ρόλο και σε ένα μικρό θέατρο που όπως σας είπα και πριν το θεωρώ στούντιο, το θεωρώ τεράστια εμπειρία και θα αθροιστεί στην υποκριτική μου, αν θέλετε, φαρέτρα. Ελπίζω να τα καταφέρω. Δεν θέλω να το προδικάσω. Το μόνο που μπορώ να πω, είναι ότι στις πρόβες νοιώθω πολύ όμορφα και νοιώθω ότι θα κάνω πολύ δημιουργικά πράγματα.
Αντιθέτως, ποιο είναι το τοπ-5 των αποτυχημένων, καλλιτεχνικά και εμπορικά, παραστάσεων;
Στην επόμενη ερώτηση δυστυχώς δεν μπορώ να απαντήσω γιατί όπως λέει και ο Μίλερ ήταν όλοι τους παιδιά μου. Δεν μπορείς να ρίξεις στον καιάδα κανένα παιδί σου. Τα αγάπησα. Έπειτα πολλές φορές δεν ταυτίζεται το καλλιτεχνικό με το εμπορικό. Μπορεί κάτι να πετύχει απόλυτα καλλιτεχνικά και να μην έχει εμπορική επιτυχία. Ή να έχει εμπορική επιτυχία και μέσα σου να ξέρεις ότι κάνεις μια μπαλαφάρα και ότι επαναλαμβάνεις μια μανιέρα του εαυτού σου. Υπήρξανε πάρα πολλοί ρόλοι, πάρα πολλές παραστάσεις που δεν πήγανε καλά ή πήγανε μέτρια, που όμως εμένα με προχώρησαν σαν ηθοποιό και υπήρξανε παραστάσεις που είχανε γεμάτο θέατρο αλλά ήτανε πιο εύπεπτα έργα. Έργα που τα ανέβασα είτε γιατί ήθελα και εγώ να ξεκουραστώ και να ξεσκάσω, να παίξω κάτι πιο ελαφρύ, είτε γιατί ένοιωσα ότι και ο κόσμος ήθελε κάτι πιο ελαφρύ, είτε… επειδή μου αρέσει να λέω πάντα την αλήθεια, είτε το ταμείο ήθελε κάτι πιο ελαφρύ.
Γιατί αποφασίσατε να αναλάβετε τη διαχείριση ενός θεάτρου; Δεν είναι ήδη σκληρή η δουλειά σας τόσο μπροστά όσο και πίσω από τη σκηνή;
Συνήθως αποφασίζεις να πάρεις ένα θέατρο για να κάνεις πραγματικότητα τα όνειρά σου. Πολλές φορές όμως, για να το συνδέσουμε και με την προηγούμενη ερώτηση σαν συνέχεια, με την προηγούμενη απάντηση εννοώ… πολλές φορές μπορεί να αναγκαστείς να κάνεις το χατίρι του ταμείου όσο γίνεται με λιγότερους συμβιβασμούς. Και αυτό, πιστέψτε με, είναι απάνθρωπη δοκιμασία. Να μην προδώσεις τον εαυτό σου, τα όνειρά σου, να μην προδώσεις την πορεία σου, το κοινό σου, να μην απογοητεύσεις το κοινό με κάτι πολύ ελαφρύ και κάτι εύπεπτο και ταυτόχρονα να μπορέσεις να κρατηθείς οικονομικά γιατί αλλιώς θα χάσεις το θέατρο και αυτή αν θέλετε η προσπάθεια ή η ουτοπία να παίζεις πράγματα που σε εκφράζουν απόλυτα μπορεί να μην πραγματοποιηθεί ποτέ. Μπορεί λοιπόν να πας, όπως έλεγε και Βλαντιμίρ Ιλίτς Λένιν, δύο βήματα μπροστά, ένα βήμα πίσω. Ή ένα βήμα μπροστά, δύο βήματα πίσω. Κάτι το οποίο θα είναι ολέθριο προφανώς. Προσπαθώ πάντα να πάω δύο βήματα μπροστά και καμιά φορά ένα βήμα πίσω. Το θέατρο το πήρα στη μεγάλη κρίση της πατρίδας μας, της Ελλάδας, στην αρχή της κρίσης. Μια τρέλα γιατί τότε μπόρεσα να το πάρω, τότε εξοικονόμησα χρήματα από την τηλεόραση και μπόρεσα να βάλω τα πρώτα χρήματα για να αναστηθεί αυτό το όνειρο. Σπρώχνει από πίσω και αν θέλετε το μεράκι του καλλιτέχνη να έχει ένα δικό του χώρο, να τον γνωρίζει, να μπορεί να κάνει τις επιλογές του, να μπορεί να κάνει τον προγραμματισμό του. Να μην περιμένει από τις προτάσεις που θα έχει απ’ έξω να διαλέξει το μη χείρον σαν βέλτιστο. Όπως είπαμε καμιά φορά αυτό μπορεί να μη συμβαίνει. Αλλά ζούμε για να παλεύουμε, ζούμε για να γυμναζόμαστε και αυτό μας κάνει πιο δυνατούς.
Σας λείπει η τηλεόραση ή ανήκει σε μια εποχή που έχει παρέλθει οριστικά για εσάς;
Καθόλου δεν έχει παρέλθει, την αγαπώ την τηλεόραση γι’ αυτό καμιά φορά την κρίνω πολύ αυστηρά. Περιμένω και εγώ όπως και πολλοί άλλοι συγγραφείς, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, να επιστρέψουμε στην παλιά καλή εποχή, έστω εν μέρει, με σενάρια από λογοτεχνικά βιβλία, με πρωτότυπα σενάρια, σπουδαία, με ωραίες διανομές, με ωραίες παραγωγές, να γίνει η τηλεόραση εκτός από ένα μέσο διασκέδασης και συντροφιάς μέσα στο σπίτι, και ένα μέσον ουσιαστικής ψυχαγωγίας, αγωγής της ψυχής. Όπως έχει υπάρξει στο παρελθόν αρκετές φορές με πολύ ενδιαφέροντα σήριαλ. Όλοι με μια ελπίδα ζούμε και είμαι φύση αισιόδοξο άτομο. Πιστεύω ότι θα ξαναέρθει αυτή η εποχή γιατί υπάρχει κορεσμός πλέον. Αισθάνομαι ότι υπάρχει κορεσμός και στην ευτέλεια και στην… θα λέγαμε φθήνια πολλών προγραμμάτων τηλεοπτικών τα οποία σίγουρα γίνονται για να επιβιώσει και η τηλεόραση. Είμαι κάθετα αντίθετος σε αυτού του είδους την τηλεόραση όπως καταλαβαίνετε, όχι για λόγους συμφεροντολογικούς, επειδή πάει πίσω η δραματοποιημένη σειρά να το πούμε έτσι, το σήριαλ, η ταινία, αλλά γιατί πιστεύω ότι κάνουμε πολύ κακό στο κοινό. Το εθίζουμε σε μια φτώχεια πνευματική, σε μια ευτέλεια και πολλές φορές και σε μια προστυχιά. Γιατί αν κρίνουμε τα περσινά προγράμματα είδαμε πολλή ψευτιά και πολλές φορές ψεύτικη προστυχιά θα λέγαμε. Είδαμε δηλαδή μια διαχείριση του αισθήματος και του σεξ πάρα πολύ φθηνή και πολλές φορές πολύ ψεύτικη. Και καμιά φορά αυτά τα πρόσωπα των realities γίνονται γνωστά και εθίζουνε τα παιδιά μας. Καμιά φορά μπορεί να μπούνε και στην τηλεόραση και να βγάλουνε και χρήματα. Εθίζουνε τα παιδιά μας σε μια νοοτροπία που λέει «γιατί όχι και εγώ;». Πράγμα που μπορεί να τους οδηγήσει σε μια πολύ φθηνή ζωή και πολλές φορές καμιά φορά και στη δυστυχία στη ζωή τους.
Αγαπάτε το βιβλίο; Μιλήστε μας για τη σχέση σας με αυτό;
Το βιβλίο δεν το αγαπώ μόνο, το λατρεύω. Είναι καθημερινή μου η ενασχόληση. Συνεχώς γκρινιάζω ότι ο Έλληνας έχει εγκαταλείψει το βιβλίο. Είναι ένα από τα κακά που μας έχει βρει και που μας έχει οδηγήσει στην τύφλωση. Μας έχει οδηγήσει στην φτώχεια την πνευματική, στην ευτέλεια, στην έλλειψη αξιών και ήθους. Το βιβλίο είναι μέρος της ψυχής μας. Είναι η τροφή της ψυχής μας, η τροφή του μυαλού. Το βιβλίο είναι δύναμη. Η λέξη περιέχει αίσθημα, σκέψη, εξυπνάδα, ευφυΐα. Αυτά είναι τα όπλα που μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει και τη ζωή και το σύντροφο του και τα παιδιά του και την οικογένεια του και το επάγγελμα του. Το μυαλό έχει τεράστια δύναμη. Και το βιβλίο χαρίζει μυαλό. Τόσο απλά, τόσο εύκολα. Το μεγάλο μου παράπονο είναι ότι μου λείπει η λογοτεχνία. Γιατί όλο τον ελεύθερο χρόνο μου πρέπει να διαβάζω θεατρικά έργα. Πρέπει να διαβάζω βιβλία ψυχολογίας για να μπορώ να μπαίνω στους ρόλους, κοινωνικά βιβλία. Όπως σας είπα και στην αρχή η μεγάλη μου αδυναμία είναι βιβλία που περιέχουν αποφθέγματα, ρήσεις μεγάλων συγγραφέων, αφορισμούς. Με βοηθάνε πάρα πολύ στους ρόλους μου. Πολλές φορές θα έλεγα ότι ένας ολόκληρος ρόλος περικλείεται σε ένα απόφθεγμα. Έτσι λοιπόν ο ρόλος είναι πλέον την ώρα που είσαι πάνω στη σκηνή είναι η ανάλυση αυτού του αποφθέγματος.
Πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας σε 10 χρόνια από τώρα;
Καταρχάς πρέπει να ζω. Τον φαντάζομαι, ελπίζω πολύ πιο ώριμο και πολύ πιο σοφό και λίγο πιο ήρεμο από τώρα. Με λιγότερες αγωνίες, με λιγότερα άγχη, αλλά δεν τον φαντάζομαι ποτέ εκτός θεάτρου. Δεν έχω να κάνω τίποτα άλλο στην ζωή μου, μόνο θέατρο. Το μόνο που εύχομαι στον εαυτό μου και σε όλο τον κόσμο είναι να έχει την υγεία του. Αυτό είναι το μεγαλύτερο αγαθό και πιστεύω ότι αν έχουμε αυτό όλα τα άλλα μπορούμε να τα παλέψουμε. Η υγεία, αρρώστια… μάλλον η αρρώστια είναι το μόνο που δεν παλεύεται. Ελπίζω λοιπόν να έχω την υγειά μου και ελπίζω ο κόσμος να βρίσκει ακόμα ενδιαφέρον στις επιλογές μου. Όπως λέω όμως πάντα από τότε που βγήκα στο θέατρο, σχεδόν από τον πρώτο χρόνο, σε αυτή την τέχνη, σε αυτή τη δουλειά να το πούμε έτσι γιατί είναι ευλογία όταν η τέχνη συνδυάζεται και με δουλειά και μπορεί και σε ζει κιόλας. Το μόνο που εύχομαι είναι να… όπως έλεγα λοιπόν πάντα, μπερδεύτηκα πια… είναι σε αυτή τη δουλειά πρέπει να σε θέλουν. Εάν νιώσω ότι έδωσα ό,τι είχα να δώσω, ότι πλέον ακόμα και ο κόσμος έχει κορεστεί, έχει κουραστεί από μένα, το σίγουρο είναι ότι θα αποσυρθώ. Πάλι όμως θα είμαι κοντά στο θέατρο. Θα βρω τον τρόπο.
Ευχαριστούμε το AKI PIERRO BARBER & SHOP ATHENS (Σόλωνος 45 Αθήνα) για τη φωτογράφηση.
