Συνέντευξη
στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Ο Θωμάς Κοροβίνης γεννήθηκε το στη Νέα Μηχανιώνα Θεσσαλονίκης. Φιλόλογος στη μέση εκπαίδευση. Από το 1988 έως το 1996 έζησε στην Κωνσταντινούπολη, υπηρετώντας στο Ζάππειο και το Κεντρικό Παρθεναγωγείο της. Εδώ και χρόνια ερευνά πτυχές του ελληνικού και του τουρκικού λαϊκού πολιτισμού καθώς και τις σχέσεις μεταξύ τους. Συνεργάζεται με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Από το 1995 μέχρι και το 1999 εργάστηκε ως παραγωγός και επιμελητής ραδιοφωνικών εκπομπών στον 9,58 FM της Θεσσαλονίκης. Έγραψε τα βιβλία: Τουρκικές παροιμίες, Κανάλ ντ' Αμούρ, Τα πρόσωπα της Σωτηρίας Μπέλλου, Φαχισέ Τσίκα, Σκανδαλιστικές και βωμολοχικές ελληνικές παροιμίες, Κωνσταντινούπολη, λογοτεχνική ανθολογία: Τούρκοι ποιητές υμνούν την Κωνσταντινούπολη, Ο Μάρκος στο χαρέμι, Το χτικιό της Άνω Τούμπας, Οι ασίκηδες, Οι ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας, Όμορφη νύχτα, Σμύρνη: μια πόλη στη λογοτεχνία, Ο γύρος του θανάτου, Το αγγελόκρουσμα, κ.ά. Το 1995 βραβεύτηκε με το βραβείο Αμπντί Ιπεκτσί. Το 2011 με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για το βιβλίο του Ο γύρος του θανάτου, με θέμα την υπόθεση του Δράκου του Σέιχ-Σου, Αριστείδη Παγκρατίδη.
Μέσα στο 2015 εκδόθηκε το βιβλίο σας «Το πρώτο φιλί». Αλήθεια που αναφέρεται;
Η νουβέλα μου «Το πρώτο φιλί» γράφτηκε με αφορμή ένα μαθητικό συνέδριο για τον Βιζυηνό στην Κωνσταντινούπολη. Άρχισα κάποιο βράδυ και ολοκληρώθηκε σε μιάμιση μέρα. Περιγράφει τη ζωή του μικρού ραφτόπουλου, του Γιωργάκη, ένα απόγευμα στο σαράι του Αμπντούλαζίζ. Ο μικρός δίνει πληροφορίες για τα απόκρυφα του χαρεμιού, ενώ στο χορό των χανουμισσών ανακαλεί τα Αναστενάρια της πατρίδας του και στο πρόσωπο του ευνούχου το παιδομάζωμα.
Τι σας γοήτευσε από την προσωπικότητα του Γεωργίου Βιζυηνού;
Ο κορυφαίος αυτός πεζογράφος είναι καθεαυτού συμπατριώτης μου -η καταγωγή μου είναι εξ Ανατολικής Θράκης απ' όλες τις γενιές- και συνομιλώ μαζί του από παιδί. Τον διάβασα πολύ νωρίς, και τον ακολουθώ και με ακολουθεί πάντοτε. Αφήνω τα πράγματα να ωριμάσουν βαθιά. Ο πολύπαθος Θρακιώτης ασκεί μέσα μου αδιάπτωτη γοητεία, όπως και ο Παπαδιαμάντης που γι' αυτόν έγραψα το «Αγγελόκρουσμα». Ο τρίτος που με απασχολεί και με έλκει ακαταμάχητα είναι ο Καβάφης, αλλά σαν πιο «δύσκολος» απ' όλους δεν στάθηκε δυνατό ακόμη να τον κάνω λογοτεχνικό πρόσωπο. Νομίζω, έρχεται η ώρα του.
Γιατί το έργο του Βιζυηνού επί χρόνια ήταν κρυμμένο στην αφάνεια;
Τον πολέμησαν πολύ, συνήθης τακτική των ατάλαντων νεοελλήνων για να θάψουν τις μεγάλες πνευματικές αξίες.
Τι το καινούργιο έφερε το έργο του στη λογοτεχνία;
Η ψυχογραφική του μέθοδος ήταν, νομίζω, κάτι καινούριο και η εισαγωγή στον κόσμο της απλότητας της ζωής που κάνει τα πράγματα και τις σχέσεις να «αγιάζουν» γιατί δίνονται στην πιο αυθεντική, καθαρή τους μορφή.
Στο βιβλίο σας «Το πρώτο φιλί» με εντυπωσίασε η εξαιρετική άνεση που έχετε κατά την περιγραφή των χαρεμιών. Αλήθεια τι ήταν τα περίφημα χαρέμια;
Τα σουλτανικά χαρέμια, χώρος απαγορευμένος για τα άλλα αρσενικά, εξάπτουν την φαντασία των οριενταλιστών. Έχουν γραφτεί πολλά βιβλία σχετικά, χώρια οι πίνακες που έχουν ζωγραφιστεί. Εγώ περιγράφω το χαρέμι μέσα απ΄ τα μάτια ενός προικισμένου και υπερευαίσθητου αγοριού τα χρόνια της πρώιμης ήβης του.
Ποια ήταν η ανάγκη ύπαρξης χαρεμιού για τον σουλτάνο;
Το χαρέμι είναι το άκρον άωτον του αυταρχισμού και το απόλυτο δείγμα της γυναικείας εκμετάλλευσης στο σύστημα του ανατολίτικου δεσποτισμού και της θεσπισμένης πολυγαμίας ως αντρικό αποκλειστικά προνόμιο. Ο σουλτάνος κερδίζει απ' αυτό το θέσφατο ως απόλυτος κυρίαρχος και οργιάζει.
Στο βιβλίο περιγράφετε ένα ταπεινό Βιζυηνό που θέλει να χαρεί αλλά κάτι τον φοβίζει. Γιατί φοβόμαστε να χαρούμε την ομορφιά του ωραίου;
Οι προκαταλήψεις και οι προτεσταντικές διδαχές μας έχουν ευνουχίσει. Γι' αυτό φοβόμαστε. Σ' έναν λαό που έδεσε αρμονικά την παγανιστική του ελευθεριότητα με την ορθόδοξη παράδοση, του «κατσικώθηκε» ένα εκπαιδευτικό σύστημα και του επιβλήθηκε μια νοοτροπία που σκοτώνει τον ερωτισμό και την απόλαυση. Γι' αυτό, σαν τον μικρό Γιωργάκη, από φόβο, ζούμε τον ερωτισμό περισσότερο εσωτερικά. Οι τολμητίες βέβαια -που όλο και λιγοστεύουν, γιατί η εποχή βαίνει πουριτανικότερη παρά τα ξεβράκωτα περιοδικά στα περίπτερα- το απολαμβάνουν.
Γράφετε ότι δεν είναι εύκολο το πρώτο φιλί. Σφραγίζει αναπόφευκτα τη μοίρα σου. Μπορείτε να σχολιάσετε τη γνώμη σας;
Σε όλους μας -κι ας μην το παραδέχονται κάποιοι- υπάρχει μια πρώιμη, καθοριστική ερωτική εμπειρία, ένα βαθύτερο βίωμα, που αν το αναλογιστούμε, μας σφραγίζει για πάντα. Τον καιρό της αθωότητας, που όλα τα πολλαπλασιάζει στο άπειρο. «Χωρίς τη γνώση της φωτιάς ωραιότερα καιγόμαστε» λεει σοφά ο ποιητής Νίκος Καρούζος.
Όποιος του δόθηκε η ομορφιά και την αρνιέται διαπράττει αμάρτημα, λεει ο αφηγητής του βιβλίου. Μπορεί να συμβεί αυτό στην ναρκισσιστική κοινωνία μας;
Είναι μια προσωπική μου ρήση που θα ευχόμουν να ίσχυε για τον καθένα. Αλλά δε συμβαίνει. Η ομορφιά πρέπει να προσφέρεται χωρίς καμιά ιδιοτέλεια, να χαρίζεται και να την ευχαριστιούνται όλοι. Οι κοινωνίες πάντοτε ήταν ναρκισσιστικές και υπολογιστικές -και η ομορφιά, είτε πνευματική, είτε σαρκική, είτε η όποια ομορφιά, ιστορικώς είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης. Πιο κερδισμένοι και λιγότερο συμπλεγματικοί είναι όσοι έχουν την χάριν της δωρεάς και την απολαμβάνουν, όσοι δηλαδή την ξοδεύουν αλλά ζουν κι απ' την ομορφιά των άλλων, ακόμη κι αν την αγοράζουν ή την πουλούν. Οι πιο ζημιωμένοι σ' αυτό το ζήτημα, όπως και γενικά στη ζωή, είναι όσοι δεν τείνουν προς την "ηδονή", δηλαδή οι τσιγκούνηδες.
Κάθε προικισμένος δημιουργός μεταφέρει ένα κομμάτι της ατόφιας ζωής μας. Ο Καβάφης μετέφερε την Αλεξάνδρεια. Αλήθεια τι μετέφερε ο Γεώργιος Βιζυηνός;
Ο Βιζυηνός μεταφέρει στον κόσμο την πεμπτουσία της παράδοσής του που εμπεριέχει την υποδειγματική ανάδειξη του «καθαρού» προσώπου της αρχετυπικής μάνας και την δύναμη των ολοκληρωμένων, αυθεντικών χαρακτήρων που ανατέμνει ψυχογραφικώς καίρια και που έχουν διαχρονική δυναμική γιατί η μόδα τους δεν πέφτει ποτέ.
Κλείνοντας το βιβλίο ταξίδεψα στην Κωνσταντινούπολη και έμαθα τόσα πράγματα. Γιατί μας γοητεύουν ακόμη οι διηγήσεις για την Πόλη;
Οι ιστορικές πολιτείες χωρίς τους μύθους τους δε λένε τίποτα. Φανταστείτε την Θεσσαλονίκη χωρίς τον βυζαντινισμό της και το ιστορικό της παλίμψηστο! Γιατί να μιλάμε σήμερα; Για μιαν απέραντη άψυχη φραπεδούπολη; Η Πόλη είναι μια σύγχρονη συναρπαστική θηριούπολη -και παρά τον αλλοτριωτικό εκμοντερνισμό της- παραμένει η πιο πολυθρύλητη μεγαλούπολη του πλανήτη. Το ευρασιατικό μείγμα μιας πολιτείας που δέσποζε ιστορικά για αιώνες μέσα από τρεις διαδοχικές αυτοκρατορίες είναι αδιάπτωτος παγκόσμιος πόλος έλξης της φαντασίας και της τέχνης. Επιπρόσθετα σε μας λειτουργεί στο υποσυνείδητο -και στο απωθημένο- ως η ανεξάντλητης λατρείας -κατακτημένη- μήτρα της μείζονος Ρωμιοσύνης, και λόγω της καταγωγής πολλών από μας, και λόγω των χαμένων πατρίδων, και έξ αιτίας της συρρίκνωσης και του περιορισμού της ευρύτερης Ρωμιοσύνης στα ασφυκτικά όρια του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Πέρα από τις συγγραφή γράφετε και στίχους. Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο;
Η ενασχόλησή μου με τον πεζό λόγο έχει αφήσει λίγο πίσω την ποίηση, ωστόσο ετοιμάζεται η έκδοση ενός μουσικού κύκλου τραγουδιών, όλων σε δικούς μου στίχους, μουσική του Τάσου Γκρους και ερμηνεία της παλαίμαχης αοιδού Βούλας Σαββίδη.
Κάθε χρόνο ετοιμάζετε ένα φεστιβάλ Λόγου στα Λεχώνια Βόλου. Τι ετοιμάζετε για φέτος;
Κάθε καλοκαίρι, το πρώτο Σάββατο του Ιουλίου οργανώνω με πλατιά αποδοχή μια συνάντηση λογοτεχνίας και μουσικής στο κτήμα μου στην περιοχή Λεχώνια-Πλατανίδια του Πηλίου, 12 χιλ. απ' τον Βόλο. Φέτος είναι η έκτη χρονιά, αφιερωμένη στην νεοελληνική ποίηση. Την ονομάσαμε «Σύναξη ποιητών» και θα συμμετάσχουν πολλοί ποιητές, κυρίως νεότεροι, απ' όλη την χώρα με αναγνώσεις ποιημάτων, ενώ θα γίνει και συζήτηση για το παρόν της ποίησης στην Ελλάδα και στα διαλείμματα εθελοντές μουσικοί θα παίξουν μελοποιημένη ποίηση. Η εκδήλωση θα γίνει υπό την αιγίδα του «Μουσείου λαδιού και ελιάς» του Πηλίου το οποίο και θα εκδώσει ένα βιβλιαράκι πολυσυλλεκτικό με τη συμμετοχή με ένα ποίημα όλων των ποιητών που θα πάρουν μέρος.
