Τι περιμένει ο αναγνώστης ξεκινώντας να διαβάζει ένα μυθιστόρημα;
Θέλει να ξεφύγει λίγο από το καθημερινό ή αναζητά πιθανότητες που η τύχη του τις έχει στερήσει; Θέλει δράση ή μια σχεδόν μυστικιστική αναζήτηση της ύπαρξής του;
Οι απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα είναι τόσες όσος και ο αριθμός των αναγνωστών. Ο καθένας προσπαθεί να πληρώσει τις δικές του ελλείψεις… τα δικά του πάθη.
Διαβάζοντας κάποιος τα βιβλία του Μακριδάκη δε πρόκειται ούτε να ζήσει μια παραμυθένια ιστορία σ’ ένα παραμυθένιο περιβάλλον, ούτε να φιλοσοφήσει πάνω σε ζητήματα υπερφυσικά. Στα βιβλία του αυτά θα μπορέσει να δει τις διαφορετικές πλευρές της πραγματικότητας, της οποίας είναι κοινωνός, καθώς και να ψάξει δικές του ευθύνες ή παρελκύσεις από αυτό που ο ίδιος θεωρούσε προορισμό του. Αν και ο λόγος του δεν είναι καταγγελτικός… μολαταύτα το έργο του αποτελεί μια σκληρή αποτύπωση της κοινωνικής και πολιτικής σήψης.
Μέσα από την θεματολογία και την γλωσσική επιλογή, διαφοροποιείται από την τετριμμένη αντίληψη για το «σύγχρονο μυθιστόρημα». Άλλωστε- όπως και ο ίδιος έχει δηλώσει- δεν τον ενδιαφέρουν καθόλου τα περί σύγχρονης ή παλαιάς μόδας.
Έντονα βιωματικός συγγραφέας, καταφέρνει να μας μιλήσει μέσα από εικόνες που όλοι λίγο πολύ έχουμε ζήσει. Με κεντρικό άξονα την φύση, πλάθει αυτά που η περιέργεια και το ερευνητικό του πάθος του προτάσσουν.
Ήρωες των ιστοριών του είναι άνθρωποι λοξοί… άνθρωποι του περιθωρίου… μοναχικοί τύποι- που παρόλα αυτά, μέσα από την κατρακύλα τους γίνονται θρύλοι… αποκτούν διαχρονικότητα και σημασιολογικό βάθος.
Η τρυφερότητα που διαπνέει το έργο του φαίνεται, τόσο στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει τους εκπεπτωκότες και τις στραβοτιμονιές τους, όσο και στον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον κόσμο γενικότερα. Η αντίληψη του δεν προέρχεται μόνο από την εμπειρία… αλλά και από την βαθιά αγάπη του για τον άνθρωπο. Σε καμιά περίπτωση δεν αφήνει τον εαυτό του να ξεφύγει από το ισορροπημένο ύφος• η οργή που νοιώθει γίνεται- μέσα από την τέχνη- κατανόηση… κι ο πόνος ελπίδα.
Ακόμα και στους μονολόγους η πολυφωνικότητα και ο πλουραλισμός υπόκωφα δομούν το δικό τους προπύργιο- ακόμα κι αν ο αφηγητής μάχεται να διατηρήσει την παντοδυναμία του λόγου του.
Τέτοια είναι η περίπτωση της νουβέλας Του Θεού το μάτι. Ο αφηγητής μιλά σ’ ένα σκιάχτρο, εξιστορώντας του την προσωπική του ιστορία. Η πολιτική ιστορία της χώρας μας διαπλέκεται με την κηπουρική… η ιδεολογία με την φυσιολατρία και η πολιτική στάση με το λαϊκό πανθεϊστικό βλέμμα των ανθρώπων της υπαίθρου.
Ο κεντρικός ήρωας της μυθοπλασίας είναι ένας άντρας αμόρφωτος• κολλημένος στο κόμμα- στο οποίο για πολλά χρόνια ήταν ενταγμένος. Έχοντας μετατρέψει την πολιτική- κομματική του ταυτότητα σε ιδεολογικό τοτέμ και μη μπορώντας να προσαρμοστεί και να αφουγκραστεί την «νέα εποχή» και ό,τι αυτή φέρνει μαζί της… ξεκινά να πλάθει δικές του νοητικές κατασκευές, προσπαθώντας να εξηγήσει τα γεγονότα και φυσικά, να δικαιώσει το κόμμα και τις επιλογές του.
Βέβαια βρίσκει μπροστά του ουκ ολίγους σκοπέλους. Η γυναίκα με την οποία συζεί… φίλοι… γαμπροί… νύφες και γειτόνοι- είναι ο μεγάλος του πονοκέφαλος. Όλοι παρουσιάζονται με ψευδώνυμα παρμένα από ζώα της φύσης. Τα ψευδώνυμα φέρουν και κάποια χαρακτηριστικά (ενοχλητικά τις περισσότερες φορές) των ανθρώπων αυτών.
Το σκιάχτρο που «ακούει» την εξιστόρηση, είναι ο μοναδικός του σύντροφος. Σιγά σιγά αποκτά ανθρώπινα χαρακτηριστικά, καθώς τον μαστορεύει ο αφηγητής. Δεν είναι εύκολο στην αρχή να καταλάβει κανείς τον ρόλο του σκιάχτρου. Με το πέρασμα, όμως, της αφήγησης υποψιαζόμαστε την ανάγκη του ήρωα και… κάθε σύγχρονου ανθρώπου… να μιλήσει και να ακουστεί από κάποιον. Οι άνθρωποι των μεγάλων πόλεων μπορεί- μέσω της τεχνολογίας- να έχουν λύσει τα προβλήματα της απόστασης… μπορεί να περηφανεύονται για τις κατακτήσεις τους… παρόλα αυτά, έχουν αποξενωθεί τελείως από τον πλησίον. Μπορεί η μεταμοντέρνα αντίληψη της ζωής και της καθημερινότητας να έχει διαποτίσει τις ψυχές και τα μυαλά μας… μέσα μας –όμως- νοιώθουμε την μοναξιά και την ερήμωση στην οποία έχουμε εκπέσει.
Γράφει ο Ρεμπώ:
«Κάποτε, αν θυμάμαι καλά, η ζωή μου ήταν μια
γιορτή, όπου άνοιγαν όλες οι καρδιές και
κυλούσαν όλα τα κρασιά. Μια βραδιά πήρα
την Ομορφιά στα γόνατά μου. Και τη βρήκα
πικρή. Και τη βλαστήμησα».
Μέσα από τα βιβλία του αλλά και την προσωπική του στάση, ο Γιάννης Μακριδάκης, προσπαθεί να μας δείξει εναλλακτικούς τρόπους ζωής. Πιο κοντά στη φύση, πιο κοντά στους ανθρώπους, πιο κοντά σ’ αυτό που αντιπροσωπεύει το ανθρώπινο. Ακούραστος• πάει κόντρα στο κύμα. Στηρίζει τους νέους, μάχεται ενάντια στην αδικία και ενάντια στη λήθη, που απειλεί τις μικροιστορίες μας και τις ρίζες μας. Ιδρυτής και υπεύθυνος του Κέντρου Χιακών Μελετών Πελινναίο, επιμελητής των εκδόσεών του και διευθυντής του τριμηνιαίου περιοδικού Πελινναίο, δίνει το δικό τους στίγμα στο πολιτιστικό τοπίο της χώρας μας. Όσο κι αν η κοινωνική εξαθλίωση βαραίνει τις πλάτες όλων μας, ο πολιτισμός, η ιστορία, η αλληλεγγύη, πάντα θα μας κρατάνε πιο ανθρώπινους- προστατεύοντας μας από αυτό που ο Άγγλος φιλόσοφος Τόμας Χομπς περιέγραφε με την φράση homo homini lupus.
Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος
