Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 27

Η αιωρούμενη θαλπωρή των ερωτημάτων

Γράφει ο Στάθης Κομνηνός
komninos27.jpg
Αλέξιος Μάινας
 
Ο Wittgenstein στο Tractatus κάνει λόγο, στον μικρό πρόλογο που παραθέτει, περί του Προβλήματος. Αρχικά, λέει πως το βιβλίο του πραγματεύεται τα προβλήματα της φιλοσοφίας και καταλήγοντας, στην τελευταία παράγραφο του προλόγου του, δηλώνει πως στα κύρια σημεία του έργου έχει λύσει οριστικά τα προβλήματα και συμπληρώνει, σοφότατα, πως "αν δεν γελιέμαι σ αυτό, τότε η αξία αυτής της εργασίας συνίσταται στο πως δείχνει πόσο λίγα πετυχαίνουμε με το να έχουμε λύσει αυτά τα προβλήματα" (παραθέτω α7θ7πό την μετάφραση του Θαν. Κιτσόπουλου, Εκδ. Παπαζήση 1978). Μη θέλοντας να κάνω μετάφραση του πρωτοτύπου χωρίου, καθώς υπάρχει ελληνική έκδοση στην οποία μπορεί να καταφύγει ο βουλόμενος, παραθέτω το γερμανικό κείμενο: 1. "Das Buch behandelt die philosophischen Probleme.." και 2. "Und wenn ich mich hierin nicht irre, so besteht nun der Wert dieser Arbeit zweitens darin, dass sie zeigt, wie wenig damit getan ist, dass diese Probleme geloest sind".
Ο,τι ακολουθεί είναι ένα προβληματισμένο σχόλιο στα ανωτέρω, συν κάποιες ελάχιστες, στην αρχή του κειμένου, κρυφίως ανασφαλείς αποφάνσεις περί του Λέγειν. Η απόπειρα ορισμού του Κύκλου, παρακάτω, λειτουργεί στο πεδίο και τον ορίζοντα του Προβλήματος, υπαινισσόμενη το κύκλιον αυτού... Τέλος, κλείνοντας αυτό το ελάχιστο σχόλιο, παραθέτω κάποιες σκέψεις για το ίδιο το στοχάζεσθαι, διανθισμένες, όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, με έναν γενικότερο προβληματισμό πάνω στις έννοιες της πρότασης, του γεγονότος/συμβάντος, ή του χρόνου, που απορρέουν απο την βιτγκενστάϊνεια φιλοσοφική συμβολή. Κρίνω πως ίσως φωτίσουν, κάπως, τη δημιουργία των στοχαστικών σχολίων στην έννοια του προβλήματος.
•    Ο Λόγος δεν ομιλεί

•    Ο Λόγος προδίδει, άμα τη πράξει, το Ομιλείν, το Λέγειν

•    Ο Λόγος ομιλώντας εκμηδενίζει το Ομιλείν, ευτελίζει το όποιο Νόημα, την όποια Σημασία.

•    Τίποτε δεν λέγεται εν τω λέγεσθαι αυτού

•    Το λέγεσθαι συντελείται σημειακά

•    Η σιωπή συντελείται υπο τον ορίζοντα απειρίας σημείων

•    Το σιωπάν είναι μια λογοδιάρροια που θανατώνει τη σημειακότητα, το εκάστοτε Ζωικά συγκεκριμένο.

•    Μπορεί να έχει (ρεαλιστική;;..) βάση η απόπειρα οριοθέτησης του λεκτέου (ρητού) και του αρρήτου (Unaussprechliches) ;

•    Μπορεί η φαινομενολογική λειτουργία του Μυστικού (Mystische), το ενδοκοσμικό του ενέργημα, να είναι η αδιαφάνεια (κατ’επέκταση η άγνοια..), η σύμφυρση όντων και Είναι, η υποχθόνια διάβρωση όντων και Είναι, εντός της κολυμβήθρας της πολυωνυμίας, δηλαδή στην ακύρωση οποιασδήποτε ονοματοδοσίας (=διαύγασης τουτέστιν) εν τέλει ;

•    Κύκλος είναι (= γίγνεται !…) η μετάπτωση των καταστάσεων στα αντίθετά τους κατά την κίνησή τους εκτός ορίων από αυτές τούτες τις καταστάσεις ως αποτέλεσμα πλησμονής έφεσης αυξανόμενης μέθεξης αυτών τούτων υπό την άφευκτη ώθηση του Απολύτου. [ο καλός παππούς Φρειδερίκος άφησε κενή και ασχολίαστη ωμοφαγικού φιλοσοφικού περιεχομένου τη σύλληψη της (αιώνιας) επιστροφής. Η διαπίστωση του χαρακτήρα του κύκλου δεν είναι συμβάν ελλάμψεως και υπερφυούς φωτισμού, αλλά απλή και έγχρονη θέαση των εμπειρικών ενεργημάτων εντός της ιστορίας και για την Ιστορία]

Πρόβλημα

 

•    Το Πρόβλημα τελεί υπό τη δεσμευτική αναγκαιότητα του Οράν για να υπάρξει. Συνεπώς το Πρόβλημα είναι συνεζευγμένο με την υποκειμενικότητα ως κατά συμβεβηκός τέχνη ανάδυσής του ή μη και την αντικειμενικότητα ως κατά φύσιν σύσταση του τρόπου του Σύμπαντος

•    Το Πρόβλημα είναι πάντοτε σύνθετο [αρμος…]

•    Η συνθετότητά του δεν είναι άμεσα εμφανής

•    Δεν υπάρχει, σε καμία περίπτωση, εύκολο πρόβλημα. Κάτι τέτοιο θα φενάκιζε εμμανώς ψευδαισθητικά τον τρόπο γοητείας της Δημιουργίας. Ας πάρουμε το απλούστερο παράδειγμα : η αρχή (…λογική αρχή) της ταυτότητας Α=Α. Ωστόσο λακανικά μπορεί να ισχυρισθούμε Α=Β αλλά και θεολογικά Α=Γ…

•    Το πρόβλημα δημιουργείται αλλά και πολλαπλασιάζεται από τη συνείδηση. Συνεπώς το πρόβλημα μπορεί να υπάρχει και να μην υπάρχει. Άρα η γνωστική επιθυμία είναι ο κύριος και άμεσος δημιουργός του Προβλήματος.

•    Οποιαδήποτε θέση (ή τοποθέτηση), γεννά αυτομάτως το Πρόβλημα. Ωστόσο, είναι αδύνατη (= ανύπαρκτη) η μη επιλογή θέσης. (Τούτο μάς λέει πως τελούμε υπό τον ορίζοντα του Είναι και όχι του μηδενός εν εσχάτω τόπω…)

•    Πρόβλημα σημαίνει εντοπισμός και εμφάνεια του τρόπου κατασκευής της πραγματικότητας

•    Η κίνηση, το γίγνεσθαι, θέτει (κατασκευάζει ή καλύτερα αποκαλύπτει) το Πρόβλημα

•    Η επιθυμία (η βούληση…) θέτει (κατασκευάζει, χτίζει ή καλύτερα αποκαλύπτει) το Πρόβλημα

•    Το Πρόβλημα ανακύπτει όταν αποφασίζουμε (νοείν…) να είμαστε απαιτητικότεροι (βούληση…) με το αυτονόητο.

•    Το αυτονόητο είναι όλα τα Προβλήματα μαζί εν ησυχία τελούντα

•    Δεν υπάρχει ενικός στο Πρόβλημα. Το Πρόβλημα είναι Όλα τα προβλήματα. Συνεπώς, οποιαδήποτε «λύση» καθίσταται εκ των πραγμάτων μερική και το πρόβλημα δηλώνει αυτοδύναμα την αιωνιότητά του

•    Καμιά λύση δεν είναι άπειρη (όπως το Πρόβλημα)

•    Καμιά λύση δεν είναι αιώνια (όπως το Πρόβλημα)

•    Το Πρόβλημα είναι συνυφασμένο με την κίνηση

•    Η στάση δεν μπορεί να είναι γεννήτρια Πορβλημάτων (δεν ενθαρρύνει την ανάδυσή τους). Η στάση απάδει του Προβλήματος.

•    Το Πρόβλημα συμπλέκεται με το Γεγονός. Το Γεγονός υποκρύπτει καθολικότητα. Άρα, το Πρόβλημα ειναι καθολικό.

•    Όταν τα Προβλήματα (ελευθέρως και ανάρχως) τίθενται και, στη συνέχεια, το σύνολο της προβληματοθεσίας παραμένει στη Μνήμη, τότε η ανθρωπότητα έχει Μέλλον και Ελπίδα

•    Όταν επιλύεις χάνεις πάντα τη μία, τουλάχιστον, πλευρά της καθολικής ευτυχίας.

•    Το Πρόβλημα δεξιώνει πάντα και τον αρνητικό και το θετικό πόλο.

•    Η επίλυση του προβλήματος δεν οδηγεί στην αλήθεια ή στο ψέμα. (Το Πρόβλημα είναι άσχετο μ’αυτά). Η «επίλυσή» του οδηγεί σε μιάν άλλη κατάσταση.

•    Οι λύσεις είναι επιλογές καταστάσεων, όχι καταστροφείς Προβλημάτων.

•    Το φυσικό τέλος των προτάσεων είναι το ερωτηματικό, όχι η τελεία. Το ερωτηματικό ανήκει εκ φύσεως στο Πρόβλημα. Όμως το ερωτηματικό είναι ο φυσικός χώρος δράσης-θέασης του παιδιού. Συνεπώς η μόνη υφιστάμενη φιλοσοφική ύλη αλήθειας είναι το Πρόβλημα.

Στοχάζεσθαι [κλπ]

 

•    Ο στοχασμός ζωογονεί μόνο υπό το καθεστώς της Έμπνευσης

•    Σε ποιά γραμματική […] και ποιάς γλώσσας, υπάγεται η κατάσταση και ο χώρος της Έμπνευσης ;

•    Οι δέσμες θεάσεων είναι αυτονόητο υπαρκτικό ενέργημα του αδηφάγου και πολυμετοχικού, εν ενότητι, βαβελικού ανθρώπινου είναι.

•    Το συμβάν είναι ενωμένο … «υποστατικά» με το φαίνεσθαι ;

•    Υπάρχουν μη φαινόμενα συμβάντα που συνιστούν Κόσμο ; [Ας φανταστούμε την απάντηση του Wittgenstein σ αυτό και ας λάβουμε θέση επ αυτής.....]

•    Συμβάν σημαίνει κοινότητα κινήσεως. Το συμβάν είναι αποτέλεσμα δύο, τουλάχιστον, ενεργητικών παραγόντων που εγκαθιδρύουν μιαν κίνηση ή κατά την στάση υποδηλώνουν σαφώς μιαν προγενέστερη κίνηση.

•    Η πρόταση θέτει και είναι η ίδια, ένα πλαίσιο και μόνο. Δεν αποσαφηνίζει τίποτε για το περιεχόμενο του πλαισίου.

•    Κοινωνούμε με πλαίσια, με κορνίζες, όχι με τους ίδιους τους ζωγραφικούς πίνακες.

•    Αν μπορεί να σταθεί ο λόγος περί ορθών, γραμματικά, προτάσεων αυτό μπορεί να ισχύει μόνον για την ορθότητα των πλαισίων που αυτές δομούν.

•    Αιωνιότητα (αιώνια ζωή) σημαίνει κατάργηση του αεί μέσα στο ΝΥΝ. (Ο ενεστώτας δεν υπάρχει, δεν είναι Χρόνος. Το τώρα είναι αιώνιο, δηλαδή άχρονο)

•    Ο Χρόνος είναι πάντα ανεπαρκής όταν βιώνεται ως Νυν. Το Νυν σημαίνει πάντα κίνηση. Κίνηση αχόρταγη που δεν κορέννυται μεθεκτικώς του Είναι. Συνεπώς η απουσία Χρόνου στην κατάσταση του Νυν σημαίνει πάντα έλλειψη, ακόρεστη έλλειψη. Το Νυν σηματοδοτεί την αιώνια (!) δίψα.