Συνέντευξη στον Θεοχάρη Παπαδόπουλο
Συνομιλήσαμε με τον ποιητή Νίκο Βιργινό με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία της ποιητικής του συλλογής "39 περιστροφές" (εκδόσεις ownbook 2019).
Στα πρώτα ποιήματα της συλλογής σας, χρησιμοποιείτε πρώτο πληθυντικό και συγκεκριμένα στα ποιήματα «Αλλοτρίωση» και «Επίχρυση εποχή». Αναφέρεστε στους ναυτικούς ή στη νέα γενιά γενικότερα;
Όχι δεν αναφέρομαι στους ναυτικούς. Αναφέρομαι στη γενιά αυτή, τη δική μου, καθώς και στη νέα γενιά και αν και μπορεί εύκολα να χαρακτηριστεί ως απαισιόδοξο ποίημα, ελπίζω πάντα πως όσο γεννιούνται παιδιά αυτό θα αλλάξει. Αναφέρομαι στις ηθικές αξίες, που στην εποχή μας βρίσκονται σε κρίση. Ζούμε στην εποχή που το «εγώ» υπερτερεί του «εμείς», το «έχω» έχει μεγαλύτερο ειδικό βάρος από το «είμαι». Πιστεύω πως στην εποχή αυτή, δεδομένης και της οικονομικής κρίσης, η ανθρωπιά, η αλληλεγγύη και η ανιδιοτέλεια είναι έννοιες παρωχημένες. Φυσικά υπάρχουν άνθρωποι ακόμα, που φέρουν αξία τον «τίτλο» αυτό, είναι όμως λίγοι. Είναι αλήθεια πως τα ποιήματα «Αλλοτρίωση» και «Επίχρυση εποχή» είναι το ένα συνέχεια του άλλου και θα μπορούσαν να γίνουν ένα. Είναι όμως δύο και δεν θέλησα να τα συνδυάσω όσες φορές και αν τα κοίταξα από την αρχή.
Πιστεύετε πως μπορεί ο άνθρωπος να δεθεί πολύ στενά με ένα αντικείμενο, όπως πχ. με ένα παλιό ποδήλατο;
Ναι πιστεύω πως κάθε άνθρωπος μπορεί να συνδεθεί με ένα αντικείμενο αλλά όχι με τρόπο τέτοιο που μπορεί να συνδεθεί με έναν άλλο άνθρωπο. Καθένας μέσα από την πορεία του στη ζωή, με τις εμπειρίες του δημιουργεί αναμνήσεις που συνδέονται με πράξεις, άλλους ανθρώπους, αντικείμενα κοκ. Με μεγάλη ευκολία πλέον πετάω κάτι που δεν χρειάζομαι, ακόμα και αν την ώρα που το κάνω μου θυμίζει κάτι και στιγμιαία διστάσω. Ταυτόχρονα όμως έχω και πολλά μικροπράγματα που δεν έχω πετάξει, όπως και φωτογραφίες που ίσως θα έπρεπε. Αλλά και αν πετάξεις κάποιο αντικείμενο, άραγε σβήνει και η ανάμνηση που σε συνδέει με αυτό; Νομίζω πως όχι. Όσο για το συγκεκριμένο αντικείμενο, για μένα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης το ποδήλατο αυτό, που είναι κειμήλιο, όταν πριν από 2 περίπου χρόνια αποφάσισα να το αναπαλαιώσω. Μου πήρε περίπου 9 μήνες και συνέπεσε με τη δική μου εσωτερική αναζήτηση. Ψάχνοντας ή έστω προσπαθώντας να βρω και να διορθώσω τα δικά μου άσχημα και στραβά. Αυτή η διαδικασία δεν νομίζω ότι τελειώνει και ποτέ. Το ποδήλατο πάντως είναι έτοιμο και μάλιστα έχει και ένα ποίημα να το ακολουθεί πλέον. Το ποδήλατο Bismarck αν και συνειδητά δεν το ξεκίνησα σκεπτόμενος το παρόν μου, είναι ένα αλληγορικό ποίημα και το κατάλαβα όταν το διάβασα και το ξαναδιάβασα. Θα περάσει στα δικά μου παιδιά στο μέλλον και ήδη απολαμβάνουμε τις βόλτες πάνω σε αυτό το ιδιαίτερο ποδήλατο.
Στο ποίημα «Το είδωλο» αναφέρεστε στο πως βλέπει ο άνθρωπος τον εαυτό του μέσα από έναν θρυμματισμένο καθρέφτη. Πιστεύεται ότι ένας άνθρωπος, που νιώθει θρυμματισμένος, μπορεί να συναρμολογήσει τον εαυτό του;
Ήμουν αυστηρός με τον εαυτό μου και δεν είχα μάθει πως να τον συγχωρώ. Αυτό είναι κάτι που πήρε χρόνο και προσπάθεια για να το καταλάβω αλλά δεν το έχω κατακτήσει ακόμα. Όσο θρυμματισμένος και αν είναι ένας άνθρωπος και βιώνει αρνητικά συναισθήματα μπορεί να νιώσει καλύτερα, μπορεί να ξανακολλήσει τα θραύσματα του. Δεν πιστεύω ότι θα είναι ίδιος όμως. Τα πυρηνικά στοιχεία του χαρακτήρα μας, θεωρώ πως δεν αλλάζουν, όμως εύκολα μπορούμε να αλλάξουμε συνήθειες, αρκεί να σκεφτούμε λίγο διαφορετικά, να αντιδράσουμε σε κάποιο ερέθισμα με τρόπο διαφορετικό από αυτόν που έχουμε συνηθίσει. Αυτή η πρακτική, προσωπικά με βοήθησε πολύ. Κανένα κομμάτι μας δεν μένει ίδιο μετά από μεγάλο πόνο γιατί δεν είμαστε άτρωτοι, όσο και αν πολλές φορές το ξεχνάμε και συμπεριφερόμαστε σε μας και σε άλλους σαν να είμαστε. Έχω αποδεχτεί το πόσο εύθραυστοι είμαστε, χωρίς να με φοβίζει πλέον γιατί στο κάτω κάτω είμαστε άνθρωποι και έχουμε δυνάμεις και θέληση να ανέβουμε ακόμα και όταν πιάσουμε πάτο.
Πιστεύετε πως ο άνθρωπος μπορεί κάποια στιγμή να φτάσει στο «γνώθι σαυτόν» ή δεν μπορεί να γνωρίσει ποτέ τον εαυτό του;
Μια δύσκολη, φιλοσοφική ερώτηση και διαχρονική συνάμα. Αν και δεν είμαι φιλόσοφος θα αναφερθώ στον Σωκράτη ο οποίος πρέσβευε ότι, για να φιλοσοφήσει κανείς πραγματικά και να συλλάβει την αλήθεια, θα έπρεπε να γνωρίσει τον πραγματικό εαυτό του. Δηλαδή, μας λέει ο Σωκράτης ότι όλοι οι άνθρωποι αρχικά αγνοούν δύο πράγματα νομίζοντας ότι είναι βέβαιοι για οτιδήποτε γνωρίζουν συμπεριλαμβανομένου ακόμα και του εαυτού τους, ότι γνωρίζουν πως είναι ο κόσμος και η ζωή. Και τα δύο, μας λέει ο Σωκράτης, αποτελούν άγνοια. Για να συλλάβει κανείς τον πραγματικό εαυτό του και να γνωρίσει τον τρόπο που υπάρχει ο κόσμος, πρέπει να σταματήσει να νομίζει ότι είναι βέβαιος για αυτά που γνωρίζει και να σταματήσει να νομίζει ότι ξέρει πως είναι ο κόσμος. Αν αποβάλλει κανείς αυτές τις δύο μορφές άγνοιας, τότε έχει τη δυνατότητα να εισέλθει στην ενδοσκόπηση και να διανύσει τον δρόμο προς το γνώθι σ’ αυτόν. Συνεπώς ενστερνίζομαι τα λεγόμενα του μεγάλου φιλοσόφου και πιστεύω πως μπορούμε να φτάσουμε στο γνώθι σαυτόν αλλά αυτή η διαδικασία ή πορεία, νομίζω διαρκεί όσο ζούμε και σκεφτόμαστε. Εάν κατάλαβα σωστά η ερώτηση προκύπτει από το ποίημα μου «Ομολογία». Εάν έχω υποθέσει σωστά, το ποίημα τελειώνει με μια διαπίστωση πως δεν με γνώρισα ακόμα… Νομίζω πως αυτό και μόνο είναι μια καλή αρχή, βρίσκομαι σε καλό δρόμο.
Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο; Πείτε μας τα νέα εκδοτικά σας σχέδια.
Έχω λίγα γραπτά και σημειώσεις, που δεν γνωρίζω πότε θα είμαι έτοιμος να τα εκδώσω. Ωστόσο, θα το ήθελα πολύ. Όταν το 2016 εξέδωσα τον «Πρώτο Μεσημβρινό» δεν πίστευα πως θα είχα όλη την έμπνευση που χρειάζεται για να συνεχίσω και να καταλήξω στις «39 περιστροφές». Αυτή τη χρονική περίοδο δεν είμαι έτοιμος, ωστόσο η πένα και το σημειωματάριο μου αποτελούν προέκταση μου, ευελπιστώντας σε ένα χρόνο σύμμαχο στις προσδοκίες μου.
