Ο Άνδρας που γεννήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μυθιστόρημα, Γιάννης Παπαγιάννης, εκδόσεις Διάπλαση 2018
Οι νέες σειρές των ντοκιμανταίρ προβάλλουν έγχρωμες πια, τις εικόνες της ιστορίας. Γεγονότα που συγκλόνισαν τον κόσμο, στιγμές που έστρεψαν τη ροή του ανθρώπινου ποταμού επανέρχονται με τ΄αυθεντικά τους χρώμα καθώς όλα νιώθονται ξανά.
Stop. Όπως στα τηλεγραφήματα. Εδώ κρύβεται μια μικρή αλήθεια, ξέρεις. Σαν τα φωτάκια της Μιανμάρ, που καρφωμένα στους βράχους ομορφαίνουν τη νύχτα. Εδώ κοιμάται η φαντασία μας που κάποτε είπαμε πως καταστράφηκε και αμαχητί παραδοθήκε στους χιλιάδες, ανατέλοντες κόσμους μας.
Το εγχειρίδιο του Γιάννη Παπαγιάννη που σήμερα έρχεται μ΄αυτό το σημείωμα στο προσκήνιο, ξαναγράφει την ιστορία, τη λογοτεχνία, την πολιτική, τις αξίες και τα μεγέθη μιας ολόκληρης εποχής που σήμερα ξαναφωτίζεται για να πει τα τελευταία της λόγια. Ο Άνδρας που γεννήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο συνομιλεί με τις μορφές εκείνης της περιόδου, βυθίζεται στα γεγονότα όπως άλλοι φεύγουν προς το φως, ξεφυλλίζει τις σελίδες της λογοτεχνίας, με τον κεραυνό του λογοτεχνικού είδους που υπηρετεί ζωντανεύει το νεύρο. Μες στις σελίδες του ιστορικού του μυθιστορήματος τα πρόσωπα συναντιούνται μες στην τυχαιότητα της ιστορίας. Στις συστάσεις της παρασύρει ολόκληρους κόσμους, στη δίνη της κοιμούνται κυκλωτικές δυνάμεις. Φτάνει μια χαμηλή και ευρηματική φωνή μέσα απ΄τα εργαστήρια των Αθηνών για να γραφτεί ξανά και ξανά, στην πιο αυθεντική της εκδοχή, η ιστορία που είναι πρώτα φωνή σε πολιτείες και δωμάτια. Αρκεί μια ασήμαντη σκηνή, ένα ταπεινό κάδρο από εκείνα τα έργα και εκείνες τις μορφές που σήμερα καταξιώνουν με πολλαπλούς τρόπους την ανθρώπινη έκφραση.
Με αυτήν την εκφορά, διανθισμένη με τόσες και τόσες λεπτομέρειες μιας πολιτείας και μιας εποχής την ώρα που γεννιέται, καταδικασμένης να ξεπεραστεί ο Γιάννης Παπαγιάννης παρακολουθεί με τον δικό του, ιδιαίτερο φακό τη ζωή του ήρωα. Και σε αυτόν τον τρυφερό κόσμο που από το τίποτε και τα πάντα ξυπνά πάλι από την αρχή, ο συγγραφέας δικαιωματικά ανατρέπει τα πάντα, κινείται στο σήμερα και το χθες, διακοσμώντας τα πάντα με τα προσωπικά του, διόλου μιμητικά χρώματα. Οι αυθαιρεσίες του καθιστούν αυτήν την μελαγχολική επιστήμη κάπως πιο προσωπική, την φέρνουν κοντύτερα σ΄εκείνο που λέμε λογοτεχνία, μαρτυρώντας τη συνθετική πρωτοτυπία του λόγου.
Οι σημειώσεις στο τέλος του εξαιρετικού μυθιστορήματος των εκδόσεων Διάπλαση μαρτυρούν κάτι από το εργαστήριο του συγγραφέα. Φωτίζουν όλα εκείνα τα σύνεργα που ανασύρει ο λόγος του Παπαγιάννη δανείζοντας το αίσθημα και την ιδιότροπη ατμόσφαιρά τους σ΄αυτόν τον ελληνικό αιώνα που ξεδιπλώνεται στις σελίδες του Άνδρα.
Επειδή ένα σημείωμα θα πρέπει να κινείται αντιστρόφως ανάλογα με το μυθιστόρημά του, θα σας αφήσω κάπου εδώ. Stop, λοιπόν ξανά όπως στα τηλεγραφήματα που φθάνουν από παλιούς τηλέγραφους. Επιστρέφω στις σελίδες του βιβλίου, περνάω στο ταξίδι, αφού αυτό απομένει από κάθε ιστορία. Η αίσθηση από την ίδια άπειρη ουσία της νύχτας, απ΄το άγριο χώμα του Μπόρχες ξεσηκώνεται μόνο για μένα στις σελίδες του μυθιστορήματος. Ζωές, αγάπες, μοίρες όσα τραγούδησαν οι λαοί φθάνουν και πάλι στις επιφάνειες. Η ιστορία φτιάχτηκε για να επιστρέφουμε και ο Γιάννης Παπαγιάννης το πραγματώνει αριστοτεχνικά, όσο ευρηματικά επιτρέπεται στη συναλλαγή μας με το συντελεσμένο, όσο φανταστικά επιτρέπει η απόσταση. Χρυσός, δραματικός ο αιώνας που επιλέγει ο συγγραφέας για να ζωγραφίσει. Όπως όλοι άλλωστε, με το ανθρώπινο, τρομερό αποτύπωμα.
Απόστολος Θηβαίος
