Μιγέλ ντε Θερβάντες: Ο πρώτος συγγραφέας του σύγχρονου κόσμου, μελέτη, Γουίλιαμ Έγκιντον, μτφρ. Π. Γεωργίου, εκδόσεις Πατάκη 2018
Μια σημαντική μονογραφία για τις απαρχές του σύγχρονου μυθιστορήματος και τον πρώτο συγγραφέα του σύγχρονου κόσμου του Μιγέλ ντε Θερβάντες, του ανθρώπου που επινόησε την τέχνη της λογοτεχνικής γραφής, της αφηγηματικής μυθιστορίας. Ο συγγραφέας της μονογραφίας αυτής μας εισάγει στην ουσία του μεγαλειώδους έργου του «Δον Κιχώτης» και μέσω αυτού παρακολουθούμε πώς ο Θερβάντες κατάφερε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ο νεωτερικός άνθρωπος αντιλαμβάνεται τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Παράλληλα, μελετά τη ζωή του Θερβάντες και την πορεία του προς τη γραφή αυτού του βιβλίου, το οποίο θεωρείται η απαρχή του μυθιστορήματος. Πώς κατάφερε για πρώτη φορά να δημιουργήσει έναν ήρωα, τις περιπέτειες αλλά και τις εσωτερικές του ανησυχίες του οποίου παρακολουθεί ο αναγνώστης αντιλαμβανόμενος τον κόσμο στον οποίο κινείται ως έναν αληθινό αυθύπαρκτο κόσμο στον οποίο τον εισάγει η αναγνωστική διαδικασία. Ο αναγνώστης έμαθε να κινείται στο αφηγηματικό σύμπαν του μυθιστορήματος κι εκεί να ανακαλύπτει την ταύτιση με τον ήρωα αλλά και τη μυθιστορηματική αλληγορία που τον περιβάλλει.
Πέρα όμως από αυτό το σημαντικό δοκίμιο του συγγραφέα και καθηγητή του Πανεπιστημίου Χόπκινς δίνει μια ξεκάθαρη τοποθέτηση για τη γραφή, το μυθιστόρημα, την αφήγηση και τη σύγχρονη μυθοπλασία. Με αναφορές από τον Βοκάκιο ως τον Ραμπελέ ο συγγραφέας υποδεικνύει την τεράστια αλλαγή που επέφερε Θερβάντες όταν αποφάσισε να ενσωματώσει στην αφήγησή του μια σκωπτική διάθεση, κάνοντας τους χαρακτήρες να στέκονται πιο σάρκινοι και αληθινοί, άνθρωποι της διπλανής πόρτας που μπορούν να ερωτεύονται, να πάσχουν, να έχουν επιθυμίες ακόμα και να χλευάζονται ή να συντρίβονται.
Εξετάζει τα επικά ποιήματα που κυκλοφορούσαν έως την εμφάνιση του Θερβάντες στη σύγχρονη μυθοπλασία όπου το γκροτέσκο στοιχείο εξαλείφεται και ο άνθρωπος αποκτά μια νέα υπόσταση πιο αληθινή και γι’ αυτό τον λόγο απόλυτα γοητευτική. Την αποτυχημένη του απόπειρα να γράψει θέατρο, τη σχέση με τη ζωγραφική, τα ψυχικά τραύματα που τον έπληξαν μετά την αιχμαλωσία του. Όλα αυτά είναι ορισμένοι από τους προσδιοριστικούς παράγοντες του Θερβάντες και ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου δίνει την πρέπουσα σημασία σε ό,τι δημιούργησε τελικά τις προσλαμβάνουσες εκείνες που επέτρεψαν στον Θερβάντες να δημιουργήσει το μυθιστορηματικό σύμπαν. Να πετάξει από τους ήρωες του τις κοινωνικές μάσκες που φορούν και να αφουγκραστεί την αληθινή τους ουσία, να αγγίξει τον πυρήνα του ύφους και των προσδοκιών τους. Να αναγνωρίσει τις προσωπικές τους οπτικές και μέσα από αυτές να κατευθύνει το βλέμμα του αναγνώστη σε ό,τι αξίζει να κοιτάξει κατάματα. Στην αλήθεια που αντί να περιορίζει διευρύνει τον ορίζοντα της πνευματικής ανάτασης.
Εξετάζοντας το έργο του Θερβάντες και το αποτέλεσμά αυτού του έργου στην παγκόσμια Ιστορία της λογοτεχνίας ο συγγραφέας κινείται ανάμεσα στη βιογραφία του Θερβάντες – ένα αυτόνομο μυθιστόρημα με και στις λογοτεχνικές του προτιμήσεις. Μας εισάγει στα σημαντικά νεωτερικά στοιχεία της γραφής του, στην υπονόμευση του ίδιου του έργου από τον Θερβάντες και στον τρόπο της αφήγησης που προτιμά. Και όλα αυτά τα τεκμηριώνει μέσα από μια σειρά βιβλιογραφικών αναφορών υπογράφοντας ταυτόχρονα ένα σημαντικό δοκίμιο για την τέχνη του μυθιστορήματος και τον Θερβάντες.
Τέσυ Μπάιλα
