της Κατερίνας Καντσού
Στα 16 μου χρόνια κι ενώ βρισκόμουν σε φροντιστήριο προετοιμασίας για τις πανελλήνιες εξετάσεις, στο μάθημα της Λογοτεχνίας διαβάζαμε ένα ποίημα του Κωστή Καρυωτάκη. Σ’ έναν απ’ τους στίχους του αναφέρει το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι, όπου και μας εξήγησαν πως πρόκειται για ένα απ’ τα σημαντικότερα βιβλία του Ιρλανδού συγγραφέα Oscar Wilde και μας μίλησαν λίγο για το περιεχόμενό του.
Θυμάμαι πως μου κίνησε την περιέργεια και συγκράτησα στο μυαλό μου τον τίτλο του βιβλίου. Κάποιες εβδομάδες, ίσως και μήνες αργότερα, περνώντας τυχαία από μια υπαίθρια έκθεση βιβλίου, βλέπω σ’ έναν πάγκο πάνω-πάνω "Το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι". Χωρίς να το πολυσκεφτώ, το αγόρασα. Κι αυτό το βιβλίο έμελλε να γίνει ένα απ’ τα αγαπημένα μου όλων και ήταν η αρχή για να διεισδύσω στο μυαλό και τη ψυχή ενός απ’ τους πιο σημαίνοντες ανθρώπους, η επιρροή του οποίου με συντρόφευσε για την υπόλοιπη ζωή μου και συνεχίζει να το κάνει ακόμη και σήμερα 12 χρόνια μετά.
Για τον Oscar Wilde ό,τι και να γραφτεί είναι λίγο. Ήταν τέτοια η πολυπλοκότητα και η αξία του μυαλού και της ψυχής του, που δεν μπορεί να γραφτεί και να περιοριστεί σε δέκα σειρές και τρεις παραγράφους. Παρ’ όλα αυτά, θα επιχειρήσω μια σύντομη γενική εισαγωγή και θ’ ακολουθήσει αναλυτική αναφορά των σημαντικότερων σταθμών της πολυτάραχης ζωής του στο β’ μέρος.
Ο Oscar ήταν ένας άνθρωπος που αγαπούσε τη ζωή και τη γευόταν με όλες του τις αισθήσεις. Πνευματικά και μορφωτικά οξυδερκής, κουβαλούσε ένα απ’ τα πιο ανήσυχα πνεύματα της γενιάς του, διοχετεύοντας αυτή του την ανησυχία και στον τρόπο ζωής του. Μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, κριτικός, φιλέλληνας, έζησε μια ζωή που τα περιείχε όλα -δόξα, φήμη, αναγνώριση, χρηματικά οφέλη, θαυμασμό, εκτίμηση, φίλοι, οικογένεια, αλλά και ηθική πτώση, κατακερματισμό της αξιοπρέπειας του, φτώχεια και ταπείνωση.
Ήταν το χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός πεσόντος άστρου. Όλα ήρθαν πολύ γρήγορα. Ο γάμος, η οικογένεια, η αναγνώριση των έργων του, η διάδοση του ονόματός του, ο καταστροφικός έρωτας, η καταδίκη, ο θάνατός του. Με μόλις μόνο 9 θεατρικά έργα και ένα και μοναδικό μυθιστόρημα, θεωρείται ως ένας απ’ τους καλύτερους θεατρικούς συγγραφείς της Βικτωριανής εποχής, δίνοντας όσο ζούσε διαλέξεις περί αισθητισμού (μιας και θεωρείται απ’ τους κυριότερους εκπροσώπους αυτού του κινήματος) σε Αμερική, Ιρλανδία και Αγγλία και συνδέοντας το όνομά του με το δόγμα της τέχνης για την τέχνη. Μέσα στα 46 χρόνια που έζησε, κατάφερε να δει τα έργα του να παίζονται στα γνωστότερα θέατρα της εποχής, να ανεγερθεί στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, να γνωρίσει και να συνάψει δεσμούς φιλίας με σημαίνοντες ανθρώπους της τέχνης και των γραμμάτων, να ζήσει μια ζωή περιτριγυρισμένη από φίλους, απολαύσεις, χρήματα και ηδονές. Κι αυτό το τελευταίο, ήταν και η καταδίκη του. Στα 36 του χρόνια, ανακαλύπτει τις ομοφυλοφιλικές του τάσεις και αφήνεται να ζήσει μια παθιασμένη, καταστροφική σχέση που του πήρε μακριά ό,τι είχε καταφέρει μέχρι εκείνη τη στιγμή να χτίσει. Καταχρεωμένος και ταπεινωμένος, δέχεται τη μοίρα του και οδηγείται στη φυλακή με την κατηγορία της ομοφυλοφιλίας για 2 χρόνια σε καταναγκαστικά έργα. Μετά από αυτό, δεν κατάφερε ν’ ανακάμψει σε ηθικό και πνευματικό επίπεδο και πέθανε δυστυχισμένος κι άρρωστος ύστερα από τέσσερα χρόνια στο Παρίσι, όπου βρίσκεται μέχρι και σήμερα ο τάφος του.
Η γοητεία που ασκεί σε μικρούς και μεγάλους συνεχίζει μέχρι σήμερα να εμπνέει και να επηρεάζει, γιατί άσχετα με τις όποιες ερωτικές του κατευθύνσεις ήταν η περίπτωση ενός πραγματικού καλλιτέχνη, ιδιόρρυθμου μεν, αυθεντικού δε, που ζούσε όπως έγραφε, αγαπούσε και υπερασπιζόταν την τέχνη μέχρι και την τελευταία στιγμή κι άνοιξε νέους δρόμους στη σκέψη (μιας και σε όλα του τα έργα συναντάμε τις ανεπανάληπτες φιλοσοφικές του αναζητήσεις) και στον τρόπο που νοούμε την έννοια της τέχνης.
