Έρευνα, μετάφραση: Ελένη Κατσιώλη
Ο Νέστωρ Μαχνό είναι ηγετική φυσιογνωμία της αναρχικής αριστεράς. Ηγήθηκε στην οργάνωση που πήρε τον όνομά του, τη Μαχνοφσίνα, ένα κίνημα αναρχικών αγροτών το οποίο έδρασε από 1919-1922, στην Ουκρανία, όταν ακόμα δεν είχε συνυπογράψει το Ενωσιακό Σύμφωνο του 1922.
Στις 30 Δεκεμβρίου 1922 η Ρωσία, η Ουκρανία, η Λευκορωσία και η Υπερκαυκασία (Αζερμπαϊτζάν, Αρμενία και Γεωργία) συνυπέγραψαν τη Συνθήκη για τον σχηματισμό της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας.
Ο Μαχνό είχε ήδη διαφύγει στη Γαλλία.
«Ανοιχτή επιστολή του Νέστορα Μαχνό προς τον Σλόμο Γιανόφσκι».[1]
Στο 37ο τεύχος της εφημερίδας Η φωνή του ελεύθερου εργάτη / Freie Arbeiter Stimme, στο άρθρο Η γνώμη μου για την πράξη του Shalom Schwarzbard...[2] καταλήγετε στο εξής συμπέρασμα: η ροή του εβραϊκού αίματος δεν ήταν έργο μόνο του Πετλιούρα. Οι άνθρωποι του Αταμάνου Μαχνό είναι το ίδιο ένοχοι γι’ αυτό…
Ακριβώς λόγω της πληθώρας μη επαληθευμένων πληροφοριών, ανεύθυνων δημοσιεύσεων γι’ αυτό το θέμα, συμπεριλαμβανομένης της επιστολής σας, σύντροφε Γιανόφσκι, δημοσίευσα μια «έκκληση προς στους Εβραίους» (βλ. Νο. 64 της γαλλικής αναρχικής εφημερίδας Le Libertaire / Ο Ελευθεριακός, 25 Ιουνίου 1926).
Σε αυτήν, ζήτησα από τους Εβραίους να αποδείξουν ανοιχτά και με ακρίβεια σε όλον τον κόσμο πότε και πού εγώ ή οι επαναστάτες του αγροτικού κινήματος, στον οποίου ήμουν επικεφαλής, πραγματοποιήσαμε πογκρόμ εναντίον των Εβραίων της Ουκρανίας. Ή, αν δεν κάναμε αυτό, ας αποδείξουν πού και πότε συμπεριφερθήκαμε αδιάφορα γι’ αυτή τη βρώμικη πράξη που έπρατταν άλλοι.
Εσείς, σύντροφε Γιανόφσκι, στα επιχειρήματά Σας, σχετικά με την περίπτωση του Shalom Schwartzbard... χρησιμοποιήσατε ψευδείς και μη επαληθευμένες πληροφορίες. Πρέπει να αποδείξετε την αλήθεια πάνω σε αυτό το θέμα.
Νέστωρ Μαχνό
«Freie Arbeiter Stimme», Νο 43 / φύλλο 1377, 23-7-1926.
Δέκα μήνες αργότερα, απευθύνει επιστολή προς τους Εβραίους όλου του κόσμου, με τα ίδια αιτήματα που εκφράστηκαν παραπάνω, σχετικά με τα πογκρόμ εναντίον των Εβραίων της Ουκρανίας.
Προς τους απανταχού Εβραίους
Εβραίοι πολίτες! Στην πρώτη μου απεύθυνση προς τους Εβραίους (βλ. Γαλλική αναρχική εφημερίδα Le Libertaire / Ο Ελευθεριακός Νο 64, Ιούνιος 1926) πρότεινα σε όλους: Και στους αστούς και στους σοσιαλιστές και στους «αναρχικούς», τύπου Γιανόφσκι, αντί για κενές και ανεύθυνες φλυαρίες που αφορούν εμένα προσωπικά, ότι ήμουν υπεύθυνος για πογκρόμ που έκανε το «απελευθερωτικό κίνημα των Ουκρανών επαναστατών αγροτών και των εργατών» στο οποίο ηγήθηκα κάποτε, ένα κίνημα πογκρόμ που προκάλεσε ορισμένες δυστυχίες στον εβραϊκό πληθυσμό της Ουκρανίας -να μου υποδείξετε ευθέως: πού και πότε υπήρχε υπό την ηγεσία μου, το αναφερόμενο στα εβραϊκά πογκρόμ, από το «απελευθερωτικό κίνημα;»
Περίμενα γενικά από τους Εβραίους ότι, έχοντας διαβάσει την έκκλησή μου προς αυτούς, θα το αντιμετώπιζαν όπως αρμόζει σε ανθρώπους που έχουν σκοπό να δείξουν στην πολιτισμένη ανθρωπότητα την αλήθεια για τις σκοτεινές πράξεις των καθαρμάτων που εκτέλεσαν πογκρόμ εναντίον των Εβραίων στην Ουκρανία. Και ότι θα προσπαθούσαν να δικαιολογήσουν την επαίσχυντη φλυαρία τους σχετικά με εμένα και τους συνδεδεμένους ιδεολογικά στο όνομα του ουκρανικού επαναστατικού κινήματος των εργαζομένων, με βάση περισσότερο ή λιγότερο αληθή δεδομένα, και θα τους δείξουν σε εμένα και την πολιτισμένη ανθρωπότητα.
Έκτοτε δεν έχω λάβει από την πλευρά των Εβραίων τέτοια στοιχεία ενάντια σε μένα και στο κίνημα. Ωστόσο, ό,τι έχει εμφανιστεί στον ποικίλο αλλά και στον εβραϊκό αναρχικό Τύπο μέχρι τώρα, αφορά εμένα και το επαναστατικό κίνημα των Ουκρανών αγροτών και εργατών, στο οποίο ήμουν επικεφαλής, όπου δεν καταλάμβαναν ούτε την τελευταία θέση οι επαναστατικές μονάδες μάχης, οι στελεχωμένες από τη μάζα των Εβραίων εργατών, υπάρχει ο καρπός των ψεμάτων και της χυδαιότητας των μεμονωμένων πολιτικών απατεώνων ή των μισθωμένων πρακτόρων από αυτούς τους τελευταίους. Η χυδαιότητα μεμονωμένων ανθρώπων δεν με επηρεάζει και ως εκ τούτου, πάντα την περιφρονούσα. Οι Εβραίοι μπορούν να πειστούν γι’ αυτό, τουλάχιστον, από το γεγονός ότι δεν είπα ούτε μία λέξη, δεν αναφέρθηκα καν στο συκοφαντικό μυθιστόρημα κάποιου πολίτη Joseph Kessel:[3] «Ο Μαχνό και η Εβραία του», ένα μυθιστόρημα που βασίζεται σε ψεύτικες πληροφορίες για εμένα, καθώς και για τα οργανωτικά και ιδεολογικά που σχετίζονται με εμένα για το κίνημα. Η βάση αυτού του συκοφαντικού μυθιστορήματος είναι χτισμένη στον ρόλο ενός υπηρέτη των μπολσεβίκων -κάποιου συνταγματάρχη Γκερασιμένκο,[4] ο οποίος πριν λίγο καιρό, οδηγήθηκε στο εδώλιο του τσεχοσλοβακικού δικαστηρίου για κατασκοπεία υπέρ της ρωσικής στρατιωτικής οργάνωσης των μπολσεβίκων. Και αυτό το μυθιστόρημα βασίστηκε στα άρθρα ένας αστού δημοσιογράφου, κάποιου Αρμπάτοφ, που δεν του έλειπε η περιφρόνηση εναντίον μου, συνδέοντας εμένα με ανύπαρκτη βία εναντίον ενός μέλους του θεατρικού θιάσου των Λιλιπούτειων.[5]
Σε αυτό το άσχημο με ψέματα μυθιστόρημά του, ο νεαρός συγγραφέας Κέσελ εξευγενίζει την άσκοπη κουβέντα του εναντίον μου, ότι θα έπρεπε να είχα απαντήσει, τουλάχιστον σε εκείνα τα μέρη όπου μολύνονται όταν απομυζούν την ανοησία και τη ζοφερή μυθοπλασία προκειμένου να αποδώσουν ως αληθινά τα ντοκουμέντα που άντλησε για το μυθιστόρημά του από τα δοκίμια και τα άρθρα των κυρίων Γκερασιμένκο και Αρμπάτοφ.
Αλλά επειδή η κύρια ιδέα αυτού του μυθιστορήματος παίζει σημαντικό ρόλο στα ψέματα που προέρχονται από μεμονωμένα άτομα, την προσπέρασα σιωπηλά.
Δεν βλέπω έτσι το θέμα της ανεύθυνης συκοφαντίας, στρέφεται εναντίον μου και εναντίον του κινήματος για το θέμα της εβραϊκής κοινότητας, από την οποία ξεχωρίζουν ολόκληρες κοινότητες, που δείχνουν την όψη τόσο της δικής τους κοινωνίας όσο και όλης της πολιτισμένης ανθρωπότητας που μελετά με τον πιο προσεκτικό τρόπο την ουκρανική πραγματικότητα και τις πράξεις της κατάφωρης αδικίας και της ανθρώπινης ατιμίας, οι οποίες διαπράχθηκαν κατά του εβραϊκού πληθυσμού.
Αυτές οι κοινότητες δείχνουν στο εβραϊκό κοινό όλων των χωρών και σε όλη την ανθρωπότητα, πού διαπράχθηκαν αυτές οι πράξεις της κατάφωρης αδικίας και της ανθρώπινης ατιμίας εναντίον των Εβραίων στην Ουκρανία.
Και όχι πολύ καιρό πριν, μια από τις εβραϊκές κοινότητες που ζούσαν στο Μπολσεβίκικο βασίλειο δημοσίευσε -με βάση το υλικό που συνέλεξε ο «σύντροφος» Οστρόφσκι (διάβασε τον Μπολσεβίκο) -ένα βιβλίο σε μέγεθος περιοδικού με εικονογραφήσεις από τη φρίκη των πογκρόμ στον εβραϊκό πληθυσμό της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας.
Σε αυτό το ιστορικό έγγραφο, η εβραϊκή κοινότητα -με θέλησή της ή κατ’ εντολή των Μπολσεβίκων, δεν σημειώνει ούτε μια περίπτωση εβραϊκού πογκρόμ που να έγινε από την περίφημη μπολσεβίκικη 1η Στρατιά του Ιππικού στο δρόμο της από τον Καύκασο στο πολωνικό μέτωπο τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1920. Αλλά από την άλλη, συγκέντρωσε πολύ υλικό για άλλους πογκρομίστες και γιατί μαζί τους, χωρίς προφανή λόγο, χωρίς καμία ένδειξη εισήγαγε μια σειρά από εικονογραφήσεις για τους Επαναστάτες - Μαχνοβίτες, εικονογραφήσεις, και μάλιστα χωρίς να μιλάνε για οποιαδήποτε σχέση ανάμεσα στους Μαχνοβίτες και τα πογκρόμ. Έτσι, για παράδειγμα, η φωτογραφία: «Η Μαχνοβσίνα στην πορεία» -εκτός από το γεγονός ότι δεν έχει καμία σχέση με πογκρόμ, δεν είναι ούτε και μαχνοβίτικη, μιας και δεν ανήκει στο Μαχνοβίτικο κίνημα η φωτογραφία του λάβαρου, με έμβλημα το κρανίο. Αυτές οι ξένες φωτογραφίες στο έγγραφο της «Εβραϊκής κοινωνίας» φιγουράρουν με το όνομα Μαχνοβίτες.
Μια ακόμη μεγαλύτερη παραποίηση αυτών των εγγράφων ενάντια σε εμένα και στους Μαχνοβίτες είναι οι φωτογραφίες δρόμων που καταστράφηκαν στο Αλεξάντροφσκ και φέρεται ότι αυτό έγινε από Μαχνοβίτες, κατά τη διάρκεια του πογκρόμ το καλοκαίρι του 1919. Αυτό το βδελυρό ψέμα είναι εντελώς ασυγχώρητο για την εβραϊκή κοινότητα, επειδή σε όλη την Ουκρανία είναι γνωστό ότι το καλοκαίρι του 1919 ο στρατός των Επαναστατών - Μαχνοβιτών βρισκόταν πολύ μακριά, δυτικά, στον τόπο της καταγωγής του. Το Αλεξάντροφσκ από τον Φεβρουάριο έως τα τέλη Ιουνίου του 1919 το κυβερνούσαν οι Μπολσεβίκοι και μετά το τέλος του Ιουνίου μέχρι το φθινόπωρο κυβερνούσε ο Ντενίκιν.[6]
Σε αυτό το έγγραφο, «εβραϊκή κοινότητα» του Μπολσεβίκικου σχηματισμού, είναι ιδιαίτερα φανερό και συνειδητό ενάντια σε εμένα και στο κίνημα: γιατί, χωρίς να βρεθούν έγγραφα για να μας καταδικάσουν, προς ευχαρίστηση των αρχόντων τους, για συμμετοχή σε εβραϊκά πογκρόμ, κατέφυγαν σε παραποίηση και μεταβίβαση άλλων υποθέσεων εις βάρος μου και εις βάρος του κινήματος.
Είναι επίσης επαίσχυντο ψέμα που βάζει μια φωτογραφία η οποία επ’ ουδενί δεν είναι δική μου, σε έγγραφο της αναφερόμενης εβραϊκής κοινότητας, με τίτλο ο «Μαχνό είναι ένας φιλήσυχος πολίτης».
Ως εκ τούτου, θεώρησα ότι έχω άμεση ευθύνη να επιστήσω την προσοχή της εβραϊκής κοινότητας διαφόρων χωρών στη βλακεία των εβραϊκών κοινοτήτων μπολσεβίκικης κατασκευής, οι οποίες κατηγορούν εμένα και το επαναστατικό κίνημα των Ουκρανών εργατών, ότι τους καθοδηγούσα στα εβραϊκά πογκρόμ. Η εβραϊκή κοινότητα πρέπει να ελέγξει αυτό το βρώμικο υλικό. Γιατί όταν μαζεύεις κάθε ανοησία που βασίζεται σε ένα ψέμα και να την παρουσιάζεις σε όλους ως αλήθεια, δεν είναι μια τόσο σωστή μέθοδος για να δείξεις τι πραγματικά συνέβη στη ζωή των Εβραίων της Ουκρανίας -για να μην αναφέρουμε το γεγονός ότι η επιλογή ψευδών πληροφοριών είναι μια διαστρέβλωση της ιστορίας.
«Ντιέλο Τρουντά/ Υπόθεση Εργασίας»,[7] Νο 23-24, Απρίλιος-Μάιος 1927.
Ο Πιοτρ Αντρέγεβιτς Αρσίνοφ, ο Ρώσος αναρχικός με το ψευδώνυμο Πιοτρ Μαρίν, (1887-1938) αναρωτιέται και αποκαθιστά:[8]
Ήταν οργανωτής πογκρόμ ο Μαχνό;
Για πολύ καιρό σε αυτό το ερώτημα υπήρχε μόνο μία απάντηση: φυσικά και οργάνωνε! Ο Μαχνό είναι ένας από τις πιο φανατισμένους παράγοντες της «οργάνωσης πογκρόμ» που δραστηριοποιήθηκε για τρία χρόνια, από το 1918 έως το 1921 στην Ουκρανία.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια γίνονται εντατικές προσπάθειες να καθαρίσουν τη φήμη του «πατερούλη / μπάτκα».[9] Στον αμερικανικό εβραϊκό Τύπο εμφανίστηκε μια σειρά από άρθρα τα οποία «αποκαθιστούν» τον ίδιο τον Μαχνό και το κίνημα που δημιούργησε, απαλλάσσοντάς τον από τις κατηγορίες για οργάνωση πογκρόμ ή για τη συγκατάθεσή του. Ο ίδιος ο Μαχνό, υποτίθεται ότι ήταν ιδεολόγος αναρχικός· οι συνεργάτες του -καταπιεσμένοι αγρότες-, ήταν ξένοι στο εθνικό μίσος. Δεν συμμετείχαν σε πογκρόμ. Αυτοί οι «Μαχνοβίτες» που στην πραγματικότητα οργάνωσαν πογκρόμ ήταν, λένε, απλοί ληστές που σχημάτισαν συμμορίες και οικειοποιήθηκαν το δημοφιλές όνομα των Μαχνοβιτών.
Εξαιρετικά ενδιαφέρον υλικό, κατ’ αυτήν την έννοια, συλλέχθηκε στο πρόσφατα δημοσιευμένο βιβλίο του Πιοτρ Αρσίνοφ: Η ιστορία του Μαχνοβίτικου κινήματος. Δημοσιεύτηκε από μια ομάδα Ρώσων αναρχικών στη Γερμανία. Ο Αρσίνοφ, ο στενότερος συνεργάτης του Μαχνό, υπεύθυνος του πολιτιστικού και εκπαιδευτικού τμήματος στα κεντρικά γραφεία, συνέτασσε και την εφημερίδα του Μαχνό Ο δρόμος για την ελευθερία. Γνωρίζει το θέμα και παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος του υλικού χάθηκε το καλοκαίρι του 1920, συχνά παρέχει πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία στο κείμενο.
Ιδού τι γράφει ο Αρσίνοφ:
«Οι εθνικές προκαταλήψεις δεν είχαν θέση στη Μαχνοφσίνα. Επίσης, δεν έπαιζαν κανένα ρόλο και οι θρησκευτικές προκαταλήψεις στο κίνημα. Ως επαναστατικό κίνημα των φτωχών της πόλεως και της υπαίθρου, η Μαχνοφσίνα ήταν ένας καταρχήν αντίπαλος κάθε θρησκείας, κάθε θεού. Στα σύγχρονα σοσιαλιστικά κινήματα, είναι ένα από τα λίγα που δεν ενδιαφερόταν καθόλου για την εθνικότητα του άλλου, τη θρησκεία του άλλου, όπου θεωρούσαν βασικά τη δουλειά και την ελευθερία του εργάτη.
Ωστόσο, οι εχθροί του κινήματος προσπάθησαν να το απαξιώσουν, ειδικά σε αυτόν τον τομέα. Τόσο ο ρωσικός όσο και ο ξένος Τύπος αναφέρονταν επανειλημμένα για τη Μαχνοφσίνα ως ένα στενά παρτιζάνικο κίνημα, ξένο προς τα ιδανικά της διεθνούς αδελφικής αλληλεγγύης και, επιπλέον, ούτε καν απαλλαγμένο από το αμάρτημα του αντισημιτισμού. Δεν υπάρχει τίποτα πιο εγκληματικό από παρόμοιες κατασκευές. Για να φωτιστεί αυτή η πλευρά του θέματος, θα παράσχουμε το απαραίτητο τεκμηριωμένο υλικό.
Στον Μαχνοβίτικο στρατό, Εβραίοι επαναστάτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο, πολλοί από τους οποίους οδηγήθηκαν στα κάτεργα για την επανάσταση του 1905 ή έζησαν εξόριστοι στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Αμερικής. Ας επισημάνουμε μερικούς:
Κόγκαν. Βοηθός του προέδρου του ανώτατου οργάνου του κινήματος - της περιφέρειας του Στρατιωτικού Επαναστατικού Συμβουλίου του Γκουλιάι-Πόλε. Εργάτης. Ακόμη και πριν από την επανάσταση του 1917, για πνευματικούς λόγους, εγκατέλειψε το εργοστάσιο για την πιο φτωχή εβραϊκή αγροτική αποικία. Στη μάχη με το στράτευμα του Ντενίκιν κοντά στο Ουμάν, τραυματίστηκε και στη συνέχεια, όντας τραυματισμένος, συνελήφθη μέσα στο νοσοκομείο του Ουμάν από οπαδούς του Ντενίκιν, οι οποίοι σύμφωνα με πληροφορίες, τον κατακρεούργησαν.
Λ. Ζινκόφσκι (Ζάντοφ). Επικεφαλής της αντικατασκοπείας του στρατού, μετέπειτα διοικητής ειδικού συντάγματος ιππικού. Εργάτης. Πριν από την επανάσταση, πέρασε πάνω από δέκα χρόνια σε καταναγκαστικά έργα ως πολιτικός κρατούμενος. Είναι μια από τις πιο δραστήριες μορφές του επαναστατικού κινήματος.
Μαχνοβίτικο πανό. Με την επιγραφή: “Θάνατος σε όλους, όσοι εμποδίζουν την την ελευθερία του εργαζόμενου λαού”.
Έλενα Κέλερ. Γραμματέας του πολιτιστικο - εκπαιδευτικού τμήματος του στρατού. Μέλος του επαγγελματικού εργατικού κινήματος στην Αμερική. Μία εκ των διοργανωτών και μέλος της συνομοσπονδίας “Ναμπάτ”.[10]
- Άλιι (Σουχοπόλσκι). Εργάτης. Μέλος του πολιτιστικο - εκπαιδευτικού τμήματος του στρατού. Εξέτισε ποινή στα κάτεργα για πολιτική δράση. Ένας από τους διοργανωτές και μέλος της γραμματείας της συνομοσπονδίας “Ναμπάτ”.
Θα μπορούσαμε να αυξήσουμε πολύ τον κατάλογο των Εβραίων επαναστατών που συμμετείχαν στο Μαχνοβίτικο κίνημα, αλλά για λόγους καμουφλάζ δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό.
Μεταξύ των ανταρτών, ο εργαζόμενος εβραϊκός πληθυσμός αντιμετωπίζονταν αδελφικά. Οι εβραϊκές εργατικές αποικίες, πολυάριθμες και διάσπαρτες σε όλη τη Μαριούπολη, το Μπερντιάνσκ, το Αλεξάντροφσκ και σε άλλες περιοχές, συμμετείχαν ενεργά στα περιφερειακά συνέδρια των αγροτών, των εργατών και των ανταρτών, έχοντας τους εκπροσώπους τους τόσο εκεί όσο και στο περιφερειακό Στρατιωτικό Επαναστατικό Συμβούλιο.
Τον Φεβρουάριο του 1919, ενόψει των εκδηλώσεων του αντισημιτισμού που είχαν λάβει χώρα, ο Μαχνό κάλεσε όλες τις εβραϊκές αποικίες να οργανώσουν αυτοάμυνα και μοίρασε τον απαιτούμενο αριθμό τουφεκιών και φυσιγγίων σε κάθε αποικία. Παράλληλα, πραγματοποίησε πλήθος συγκεντρώσεων σε όλη την περιοχή, όπου κάλεσε τις μάζες να αγωνιστούν ενάντια στις αντισημιτικές επιθέσεις.
Με τη σειρά του, ο τοπικός εργατικός εβραϊκός πληθυσμός αντιμετώπισε την επαναστατική εξέγερση με ένα αίσθημα βαθιάς επαναστατικής αλληλεγγύης. Ανταποκρινόμενη στο κάλεσμα του Στρατιωτικού Επαναστατικού Συμβουλίου να αναπληρώσει τον Μαχνοβίτικο στρατό με εθελοντές, οι εβραϊκές αποικίες έδωσαν από το περιβάλλον τους έναν σημαντικό αριθμό μαχητών που εντάχθηκαν στις τάξεις του επαναστατικού στρατού.
Μαχνοβίτικος “στρατός” στην πορεία.
Στον στρατό επαναστατών μαχνοβιτών είχαν μια ειδική εβραϊκή πυροβολαρχία, στην οποία υπηρετούσαν μόνο Εβραίοι πυροβολητές με κάλυψη μισού λόχου από Εβραίους. Αυτή η πυροβολαρχία, υπό την ηγεσία του Εβραίου επαναστάτη Σνάιντερ, υπερασπίστηκε ηρωικά τον Γκουλιάι-Πόλιε από την επίθεση του Ντενίκιν τον Ιούνιο του 1919, πολέμησε μέχρι την τελευταία οβίδα και καταστράφηκε ολοσχερώς κοντά στο Γκουλιάι-Πόλιε στον αγώνα ενάντια στις ορδές των Λευκών.
Στον κύκλο των γεγονότων του 1918-1919, θα μπορούσαν, φυσικά, να προκύψουν μεμονωμένα άτομα με αντιεβραϊκά αισθήματα, αλλά ήταν ένα φαινόμενο που δεν συνδέθηκε με την εξέγερση, αλλά με τη ρωσική πραγματικότητα καθαυτή, και δεν είχαν καμία σημασία στο σύνολο του κινήματος. Όταν τέτοιοι άνθρωποι αποφάσισαν να εμπλακούν σε αντισημιτικές επιθέσεις, χτυπήθηκαν από τα σκληρά χέρια των εξεγερμένων επαναστατών.
Είπαμε ήδη παραπάνω ότι ο Γκριγκόριεφ[11] και το επιτελείο του εκτελέστηκαν από τους Μαχνοβίτες και τονίσαμε ότι ένας από τους κύριους λόγους αυτής της εκτέλεσης ήταν η εμπλοκή του Γκριγκόριεφ στο εβραϊκό πογκρόμ.
Ας αναφέρουμε άλλες περιπτώσεις που σχετίζονται με αυτό το θέμα που μας είναι γνωστές.
Στις 12 Μαΐου 1919, στην εβραϊκή γεωργική αποικία «Γκόρκαγια» στην περιοχή Αλεξάντροφσκ, εξοντώθηκαν πολλές εβραϊκές οικογένειες. Συνολικά, σκοτώθηκαν περίπου 20 άνθρωποι. Το αρχηγείο των Μαχνοβιτών διόρισε αμέσως μια επιτροπή για τη διερεύνηση της υπόθεσης, η οποία διαπίστωσε ότι οι φόνοι που διαπράχθηκαν από τους αγρότες του γειτονικού χωριού Ουσπένοβκα ήταν επτά. Οι αγρότες αυτοί δεν ανήκαν στον επαναστατικό στρατό. Ωστόσο, οι Μαχνοβίτες ήταν αδύνατο να τους αφήσουν ατιμώρητους και τους πυροβόλησαν αμέσως μετά τη σύλληψή τους. Στη συνέχεια διαπιστώθηκε ότι αυτή η υπόθεση καθώς άλλες παρόμοιες συνδέονταν με τα αποσπάσματα του Ντενίκιν που διείσδυσαν στην περιοχή Γκουλιάι-Πόλιε και με αυτές τις ενέργειες προετοίμασαν ένα ευνοϊκό έδαφος για γενική επίθεση του στρατού του Ντενίκιν στην Ουκρανία.
Στις 4 ή 5 Μαΐου 1919, ο Μαχνό και αρκετοί διοικητές πήγαιναν βιαστικά από το μέτωπο στο Γκουλιάι-Πόλιε, όπου τον περίμεναν όλη την ημέρα ο έκτακτος Επίτροπος της Δημοκρατίας Λεβ Κάμενεφ και μέλη της κυβέρνησης του Χαρκόβου. Στον σταθμό του Άνω Τοκμάκ, είδε αίφνης μια αφίσα με την επιγραφή: “Χτυπήστε τους Εβραίους, σώστε την επανάσταση, ζήτω ο πατερούλης Μαχνό!”
“Ποιος κρέμασε την αφίσα;” - ρώτησε ο Μαχνό.
Αποδείχτηκε ότι την είχε κρεμάσει ένας παρτιζάνος, προσωπικός γνωστός του Μαχνό, ο οποίος συμμετείχε στις μάχες με τα στρατεύματα του Ντενίκιν και, ο οποίος γενικά, δεν ήταν κακός άνθρωπος. Παρουσιάστηκε αμέσως και εκτελέστηκε επιτόπου.
Λ. Ζινκόφσκι (Ζάντοφ).
Ο Μαχνό έφυγε για το Γκουλιάι-Πόλιε. Όμως τόσο πριν όσο και μετά τη συνεδρίαση με τους εκπροσώπους της Δημοκρατίας μου έκανε εντύπωση αυτό το ατυχές περιστατικό. Γνώριζε ότι ο επαναστάτης είχε αντιμετωπιστεί σκληρά, όμως ταυτόχρονα μπορούσε να καταλάβει ότι σε συνθήκες πολέμου και με την επίθεση του Ντενίκιν, οι αντισημιτικές αφίσες θα μπορούσαν να προκαλέσουν τεράστια προβλήματα στον εβραϊκό πληθυσμό και να βλάψουν την επανάσταση, εκτός και αν ενεργούσαν γρήγορα και αποφασιστικά εναντίον του.
Κατά την υποχώρηση του επαναστατικού στρατού στο Ουμάν, το καλοκαίρι του 1919, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις ληστείας εβραϊκών οικογενειών από αντάρτες. Όταν οι αντάρτες ερεύνησαν αυτές τις περιπτώσεις και ανακάλυψαν ότι ένοχοι ήταν πάντα μια ομάδα 4-5 ατόμων. Όλοι ήταν από τα αποσπάσματα του Γκριγκόριεφ, τα οποία, μετά τη δολοφονία του, μετακινήθηκαν στον Μαχνοβίτικο στρατό. Αυτή η ομάδα εκκαθαρίστηκε και στη συνέχεια όλοι οι μαχητές που βρίσκονταν στα αποσπάσματα του Γκριγκόριεφ απομακρύνθηκαν από τον επαναστατικό στρατό. Εξαλείφθηκαν ως ιδεολογικά ασταθές στοιχείο, για την επανεκπαίδευση του οποίου δεν υπήρχαν ούτε οι κατάλληλες συνθήκες ούτε ο χρόνος. Βλέπουμε, λοιπόν, πώς αντιμετώπισαν οι Μαχνοβίτες τον αντισημιτισμό. Όσο για τα ξεσπάσματα του αντισημιτισμού σε διάφορα μέρη στην Ουκρανία, δεν είχαν καμία σχέση με τη Μαχνοφσίνα.
Τα θύματα του πογκρόμ στο Αλεξάντροφσκ. Καλοκαίρι του 1919.
Εκεί, όπου ο εβραϊκός πληθυσμός ήρθε σε επαφή με τους Μαχνοβίτες, έβλεπε σε αυτούς τους καλύτερους υπερασπιστές τους ενάντια στους αντισημίτες. Ο εβραϊκός πληθυσμός του Γκουλιάι-Πόλιε, του Αλεξάντροφσκ, του Μπερντιάσκ, της Μαριούπολης, των γεωργικών εβραϊκών αποικιών που βρίσκονται στην περιοχή του Ντονέτσκ, μπορεί να αποδείξει ότι στο πρόσωπο των Μαχνοβιτών είχαν σταθερούς φίλους, ότι χάρη στις αποφασιστικές ενέργειες των ανταρτών, οι απόπειρες των αντεπαναστατικών δυνάμεων να επιτεθούν στους Εβραίους, να τους ληστέψουν, να τους σκοτώσουν σε αυτή την περιοχή πάντα αποτύγχανε.
Ο αντισημιτισμός υπάρχει τόσο στη Ρωσία όσο και σε πολλές άλλες χώρες. Στη Ρωσία και, ειδικότερα, στην Ουκρανία, εκδηλώθηκε όχι ως συνέπεια επαναστατικών γεγονότων, αλλά ως κληρονομιά του παρελθόντος. Οι Μαχνοβίτες τον πολέμησαν σκληρά -με λόγια και με έργα. Κάλεσαν, επίσης, το σύνολο του Τύπου να πολεμήσει αυτό το κακό. Μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι, πολεμώντας τον αντισημιτισμό, τόσο στην Ουκρανία όσο και στο εξωτερικό, οι Μαχνοβίτες έκαναν πάρα πολλά».
Αυτή είναι η άποψη του Αρσίνοφ. Ωστόσο, δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι η ιστορία θα κάνει τις δικές της προσαρμογές στα γεγονότα που περιγράφονται παραπάνω, φέρνοντάς τα πιο κοντά στην πραγματικότητα, σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι στο βιβλίο Ιστορία του Μαχνοβίτικου Κινήματος.
Ρασβέτ / Χαραυγή, Δεκέμβριος 1923
[1] Сол Яновский (1864-1939), Αμερικάνος αναρχικός και ακτιβιστής. Τον θυμούνται περισσότερο σαν συντάκτη της περιοδικής έκδοσης Freie Arbeiter Stimme και αργότερα μηνιαίας λογοτεχνικής έκδοσης, στη γλώσσα Γίντις. Νέα Υόρκη από 1890 έως 1977.
[2] Στις 25 Μαΐου 1926, δίπλα στο βιβλιοπωλείο Gibert, ο εβραϊκής καταγωγής αναρχικός Schwartzbard, από την Ουκρανία, σκότωσε τον Πετλιούρα. Ο Schwartzbard παραδόθηκε στην αστυνομία δίνοντας ένα σημείωμα που έγραφε: «Σκότωσα τον Πετλιούρα για να εκδικηθώ τον θάνατο των χιλιάδων θυμάτων του πογκρόμ στην Ουκρανία που σφαγιάστηκαν από τις δυνάμεις του, χωρίς ο ίδιος να λάβει κανένα μέτρο για να αποτρέψει αυτές τις σφαγές».
Ο Schwartzbard είχε είπε στον Μαχνό που βρισκόταν στο Παρίσι ότι ήταν άρρωστος και σύντομα θα πέθαινε ότι θα έπαιρνε τον Πετλιούρα μαζί του. Ο Μάχνο απαγόρευσε στον Σβαρτσμπάρντ να το κάνει.
[3] Ο συγγραφέας, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι βασιζόταν στη μαρτυρία ενός Λευκού, παρουσίασε τον Μαχνό ως έναν αιμοβόρο τύραννο στο μυθιστόρημά του. Προκάλεσε έντονη αντίδραση στους αναρχικούς και απαντήσεις από τον ίδιο τον Μάχνο, που ζούσε εξόριστος στο Παρίσι. Η αξιοπιστία του Kessel, σήμερα θεωρείται μηδενική.
[4] Βασίλι Φιλίπποβιτς Γκερασιμένκο / Василий Филиппович Герасименко (1900-1961), Σοβιετικός στρατιωτικός.
[5] Η ιστορία μιας καλλιτεχνικής οικογένειας Εβραίων νάνων μουσικών, από τη Ρουμανία η οποία επέζησε από τα κτηνώδη πειράματα του Μένγκελε.
[6] Антон Иванович Деникин (1872-1947), Ρώσος στρατιωτικός και κατά τον εμφύλιο στρατηγός του Λευκού κινήματος.
[7] Εφημερίδα Дело Труда
[8] Лехаим / Πρόποση, май 2006 ИЯР 5766 – 5 (169), μηνιαίο λογοτεχνικό και εκδοτικό περιοδικό, καθώς και εκδοτικός οίκος της ΚΑΚ (Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών της πρώην ΕΣΣΔ). https://www.lechaim.ru/ARHIV/arhiv.html
[9] Μπάτκα είναι υποκοριστικό του πατέρα. Το ανάλογό του στη Ρωσία είναι Μπάτιουσκα. Δείχνει σεβασμό, οικειότητα και αγάπη. Χρησιμοποιήθηκε πολύ για Σλάβους ηγέτες, όπως και για ιερωμένους.
[10] Η Συνομοσπονδία των αναρχικών οργανώσεων της Ουκρανίας «Ναμπάτ» ήταν μια ένωση αναρχικών που λειτούργησε από το 1918-1920 με στόχο τον συντονισμό του κινήματός τους. Αναρχικοί της Συνομοσπονδίας «Ναμπάτ» ήταν στη φυλακή, πιθανώς στο Χάρκοβο γύρω στο 1922.
[11] Никифор Александрович Григорьев (Серветников), Αταμάνος (1884-1919), αξιωματικός του ρωσικού αυτοκρατορικού στρατού και στη συνέχεια συνταγματάρχης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Ουκρανίας. Στη συνέχεια έγινε διοικητής τμήματος του Ουκρανικού Κόκκινου Στρατού εναντίον του οποίου επαναστάτησε 1919. Όντας αντισημίτης, ο Γκριγκόριεφ ήταν υπεύθυνος για πολλά πογκρόμ στη νότια Ουκρανία. Τον εκτέλεσαν οι Μαχνοβίτες το 1919.
