Γράφει η Ηλιάνα Βολονάκη
Ο Νίκος Καζαντζάκης, αγαπημένοι μου φίλοι, ήταν Έλληνας συγγραφέας, δημοσιογράφος, πολιτικός, μουσικός, ποιητής και φιλόσοφος, με πλούσιο λογοτεχνικό, ποιητικό και μεταφραστικό έργο.
Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως, μάλιστα, ο περισσότερο μεταφρασμένος παγκοσμίως.
Έγινε ακόμη γνωστότερος, μέσω της κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του: Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά και Ο Τελευταίος Πειρασμός. Ήταν, εξίσου, ένας από τους πιο σεβαστούς από το λαό και από τους πλέον αναγνωρισμένους στο εξωτερικό, συγγραφείς. Από το 1945 έως το 1948, μάλιστα, εκτέλεσε και ως πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών!
Θέλω, να σας παρουσιάσω, με τα δικά μου μάτια, ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία! Όφις και Κρίνο, λοιπόν, ένα από τα πρώτα λογοτεχνικά έργα του.
Το συγκεκριμένο βιβλίο, γράφτηκε το 1905, όπου ο ίδιος, ο Καζαντζάκης, αποκτάει: αλληλοσυγκρουόμενα αισθήματα για το έργο του, ακόμα και στη μετέπειτα ζωή του! Για πολοούς, πού δεν γνωρίζουν, ήταν μόλις 20 ετών όταν το ολοκλήρωνε και το βιβλίο εκδόθηκε υπό το φιλολογικό ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή. Το βιβλίο, αυτό μάλιστα, έχει τη μορφή ημερολογίου και περιγράφονται σ' αυτό, οι νεανικές ανησυχίες του, για τη ζωή και τον θάνατο, τη γυναίκα και τον έρωτα.
Θα μπορούσα, να συμπληρώσω, οι φιλοσοφικές αναζητήσεις του κάθε ανθρώπου, στη νιότη του και όχι μόνο!
Το βιβλίο δεν έχει τα χαρακτηριστικά ενός κλασικού μυθιστορήματος, μοιάζει περισσότερο, θα πιστέψει κάποιος, με λογοτεχνικό ψυχογράφημα.
Οι ήρωες του, έχουν ρεαλιστικά χαρακτηριστικά, ενώ τα βασικά πρόσωπα του έργου είναι ο Ζωγράφος και η Ερωμένη του!
Ο πρωταγωνιστής του έργου είναι ο Ζωγράφος, στο ρόλο του οποίου διαφαίνεται ο συγγραφέας. Και η δευτεραγωνίστρια, είναι η ερωμένη του Ζωγράφου, στο ρόλο της οποίας σκιαγραφείται η Ιρλανδέζα φίλη του Καζαντζάκη, Κάθλην Φορντ.
Στο βιβλίο αποκαλύπτεται ένα ερωτικό ψυχογραφικό έργο κι ένα νεανικό όραμα, με φιλοσοφικό υπόβαθρο. Γίνεται μια αναπαράσταση μιας ιστορίας, αναφερόμενη σε διάφορα αντιθετικά ζεύγη, δηλαδή, σκέψη του πνεύματος και της σάρκας, της ψυχής και του σώματος, του ανθρώπινου και του θεϊκού και, τέλος, του καλού και του κακού. Σωστότερο, κατά την άποψή μου, η προσπάθεια του συγγραφέα, ένας αγώνας ίσως, ώστε να μετουσιώσει το καθημερινό σε αιώνιο και την Ύλη σε Πνεύμα.
Σε συζήτησή μου με μια φίλη φιλόλογο και με τη δική μου συγγραφική ιδιότητα, κατέληξα στο εξής συμπέρασμα, αγαπημένοι μου φίλοι: Αυτό το έργο αποτελεί νεανική συγγραφική δοκιμή, όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για ιδεολογικές-φιλοσοφικές-πνευματικές αναζητήσεις, χαμένες και μη στο χρόνο και σε χώρο, ανυρώπινων αναγκών και δοκιμασιών!
Το: Όφις και Κρίνο, μάλιστα, λιγότερο γνωστό, έχει σαφείς επιρροές τόσο από τη νοοτροπία του Γκαμπριέλε Ντ' Ανούντσιο, όσο και από τους Γάλλους παρνασσιστές.
Το βιβλίο αφιερώνεται στην Τοτώ, την Γαλατεία Αλεξίου, την πρώτη ίμιμη σύζυγό του! Ωστόσο το λογοτεχνικό ημερολόγιο έχει εμπνευστεί από άλλη γυναικεία μορφή, όπως σας ανέφερα και παραπάνω, την Κάθλην Φορντ, υπαρκτό πρόσωπο και μάλλον παράνοη σχέση του συγγραφέα!
Εν κατακλείδι, το ερωτικό αυτό, διήγημα παρουσιάζει ενδιαφέρον, διότι αποτελεί ιδεολογική αμφιταλάντευση του Καζαντζάκη.
Το έργο μέχρι και σήμερα παραμένει μερικώς στην αφάνεια των επιστημονικών κρίσεων και επικρίσεων.
Οι κριτικές, για το βιβλίο τούτο, ποικίλουν, τόσο στο εξωτερικό, όσο και στο εσωτερικό, από τους ανθρώπους των γραμμάτων, οι οποίοι είπαν την άποψή τους για το: Όφις και Κρίνο.
Δύσκολη αναγνώστρια και αρκετά σκληρή σε κριτικές μου, με τα βιβλία, πού διαβάζω, θα συμφωνήσω, απολύτως με τον Κωστή Παλαμά.
Είναι μαζί ιστορία και ποίημα. Η ιστορία εκτυλίσσεται, αγαπημένοι μου φίλοι, ως ένας μονότροπος μονόλογος μέσα στις σελίδες τού ημερολογίου. Από την άλλη, το ποίημα είναι χυμένο πανταχού.
Ένα Ποίημα νεανικό και νοσηρό και ταυτόχρονα: ωραίο, αλλά και θανάσιμο. Σε σημείο, να μπλέκει βαθυστόχαστα, τις εκστάσεις, ναι, γιατί όχι, τού μυστικισμού με του πριαπισμού.
Σατυρικές εικόνες, δίνοντας στη ψυχή, παραλήρημα, έντονο, άβγαλτο και συνάμα, με πάθος. Πάθος, αναβλύζοντας, ηθική, μέσα στη δική του φυλακή. Προσπαθόντας έτσι, να εξετάσει και να εξερευνήσει το Πνέυμα του και τη Πίστη Του στα Θεία και στα λοιπά Κοινωνικά κατάλοιπα.
Ο όφις, αγαπημένοι μου φίλοι, αυτός ο φθονερός και γεμάτος δόλο,πού κρύβεται παντού, στην εξέλιξη της ζωής, αλλά και το κρίνο, δεν είναι παρά οι πρώτες εκδηλώσεις της ευαισθησίας του νεαρού τότε Καζαντζάκη, αλλά με τον καιρό, κατόρθωσε, να συμβάλλει, στην ανύψωση και κάθαρση της ψυχής, ως είναι τα γεννήματα της αρτίας και ιδεώδους Τέχνης, αλλά και με όλα τα συγγραφικά του δημιουργήματα!
Μια αγνότητα του πάθους και μια νοσηρότητα, που καταλήγουν σε μία πάλη μεταξύ του Έρωτα και του Θανάτου.
Μια αδυσώπητη μάχη χωρίς ηττημένο και νικητή!
