Γράφει ο Νέστορας Πουλάκος*
Στον κινηματογράφο Τριανόν, από τις 22 Νοεμβρίου έως τις 6 Δεκεμβρίου 2018, διεξήχθη το 31ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου το αειθαλούς κριτικού Νίνου Φενέκ Μικελίδη.
Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω τις ταινίες του διεθνούς διαγωνιστικού τμήματος, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζω τις παρακάτω:
«Παύση/Pause» (2018, Ελλάδα, Κύπρος, 96’). Στο σκηνοθετικό της ντεμπούτο στη μεγάλου μήκους, η Τώνια Μισιαλή προσεγγίζει το διαχρονικό θέμα της φθοράς των σχέσεων μέσα στο γάμο. Η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο διαγωνιστικό τμήμα «East of West» του Κάρλοβι Βάρι και έλαβε το βραβείο της FIPRESCI στο πρόσφατο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Η "γυναικεία" ματιά -χωρίς να είναι αυτό ούτε αρνητικό κι ούτε θεματικό- δυναμιτίζει την ιστορία που αφηγείται η Κύπρια σκηνοθέτης. Η ταινία δεν είναι φεμινιστική, το αντίθετο μάλιστα, καθώς προσπαθεί μέσα από τις ισορροπίες που κρατάει να καταδείξει το γιατί η θέση της γυναίκας στους θεσμούς οφείλει να είναι ισότιμη επί της ουσίας κι όχι στα λόγια.
«Suleiman Mountain/ Sulayman too» (2017, Ρωσία, Κιργιστάν, 101’). Η Ρωσίδα σκηνοθέτις Elizaveta Stishova κάνει το εντυπωσιακό της ντεμπούτο με μια ασυνήθιστη ιστορία με φόντο τα βουνά της Κιργιζίας για έναν άντρα που ζει στο περιθώριο, τις δύο του γυναίκες και τον εξαφανισμένο γιο του. Η πάλη των γυναικών όχι τόσο με τρόπαιο τον... άντρα αλλά για τη θέση τους στην κοινωνία μέσα από τον προσδιορισμό και την οντότητά τους. Στο απόκοσμο σκηνικό του Κιργιστάν, με έντονες τις ομοιότητες με την ελληνική επαρχία, ο αγώνας επιβίωσης είναι θεαματικός, με το μπρουτάλ αρσενικό της ιστορίας να είναι το εργαλείο για την επίτευξη του τελικού στόχοι. Το μόνο θύμα είναι κι εδώ το παιδί.
«Αγάπη/Agape» (2017, Κροατία, 87’). Ο βετεράνος Branko Schmidt, ένας από τους χαρακτηριστικούς εκπροσώπους της κροάτικης κινηματογραφίας, επιστρέφει με το «Αγάπη», μια αιχμηρή κριτική της παρηκμασμένης κοινωνίας, των εκκλησιαστικών πρακτικών και της παραμελημένης νεολαίας. Η ταινία μπορεί να χαρακτηριστεί χωρίς λόγο τόσο βίαιη και φυσικά αντικληρική μέχρι τέλους. Ο μοντέρνος ιερέας που φροντίζει τους μαθητές τους με σύγχρονες μεθόδους, "ντύνεται" από τον σκηνοθέτη με μια υποδόρια ομοφυλοφιλία την οποία μέχρι το τέλος της ιστορίας (που δεν πείθει...) δεν απεκδύεται αλλά και δεν επιβεβαιώνεται. Μια ιστορία γροθιά στο στομάχι για ένα θέμα σύνηθες στις τάξεις της εκκλησίας.
«Η ευγενική αδιαφορία του κόσμου/The gentle indifference of the world» (2018,Καζακστάν, Γαλλία, 100’), μια επική ιστορία αγνής αγάπης σε έναν κόσμο εμμονικόμε τον πλούτο και την εξουσία από τον ανεξάρτητο σκηνοθέτη Adilkhan Yerzhanov. Η ταινία επιλέχθηκε στην κατηγορία “Ένα Κάποιο Βλέμμα” στο Φεστιβάλ των Καννών. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κι η ταινία του φεστιβάλ αν δεν σου άφηνε στο τέλος μια τόσο ισχυρή δόση από... Άκι Καουρισμάκι. Όλα τα λεφτά στην ταινία είναι η "εμπνευσμένη", από όλες τις απόψεις, σκηνοθεσία του Κοζάκου δημιουργού, όπως και η εντυπωσιακή, τόσο σε ερμηνεία όσο και σε κάλλη, πρωταγωνίστριά του.
«Μύγες του χειμώνα/Vsechno Bude» (2018, Τσεχία, Σλοβενία, Πολωνία, Σλοβακία,Γαλλία, 85’), ένα κωμικό road-trip που εξυμνεί την αθωότητα και τον αυθορμητισμό της νιότης από τον Σλοβένο Olmo Omerzu, βραβευμένο με το Βραβείο Καλύτερου Σκηνοθέτη στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι. Η πρώτη ταινία, σε σειρά προβολής, στο φεστιβάλ που κέρδισε τις εντυπώσεις κι εντέλει το βραβείο της FIPRESCI. Ένα teenage road movie, με έξοχο το στοιχείο του φλας μπακ κατά την ανάκριση του ενός νέου από την αστυνομικό, ένα αθώο ανέκδοτο που δεν αναλώνεται ούτε σε φιλοσοφικούς στοχασμούς ούτε και σε χολιγουντιανές σαχλαμάρες, αλλά δείχνει το πώς η επαναστατικότητα και η αφέλεια των νέων βαδίζουν χέρι χέρι προς την ενηλικίωση.
*Ο Νέστορας Πουλάκος ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής της FIPRESCI (Διεθνής Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου) στο 31ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου.
