Μεταφράζει η Ελένη Κατσιώλη
Μπάμπι Γιαρ
Πάνω από το Μπάμπι Γιαρ μνημεία δεν υπάρχουν.
Μονάχα ο απότομος γκρεμός, σαν μια τραχιά ταφόπλακα.
Φοβάμαι.
Και είμαι σήμερα τόσων χρονών,
όσο και ο εβραϊκός λαός. Μου φαίνεται πως τώρα
είμαι Ιουδαίος.
Ιδού περιπλανιέμαι μες την αρχαία Αίγυπτο.
Ιδού εγώ πεθαίνω επάνω στον σταυρό,
και έχω μέχρι τώρα ίχνη από καρφιά.
Μου φαίνεται σαν να ’μαι εγώ
ο Ντρέιφους.
Σπιούνος και ο κριτής μου
η μπουρζουαζία.
Πίσω από τα κάγκελα είμαι εγώ.
Μπήκα στο ρινγκ.
Κυνηγημένος,
φτυσμένος,
συκοφαντημένος.
Ενώ κυριούλες με βρυξελιώτικα βολάν,
τσιρίζοντας, μου χώνουνε στα μούτρα τις ομπρέλες.
Μου φαίνεται
πως είμαι ένα αγόρι από το Μπιαλιστόκ 1.
Το αίμα χύνεται, στο πάτωμα κυλάει.
Μαίνονται οι αρχηγοί στον πάγκο της ταβέρνας
μυρίζουν βότκα και κρεμμύδια.
Κι εγώ, αδύναμος, τραβιέμαι πίσω.
Μάταια τους κακοποιούς παρακαλώ.
Με την τραχιά κραυγή:
«Χτύπα τους Εβραίους, σώσε τη Ρωσία!»,
ο αφέντης βιάζει τη μάνα μου.
Ω ρωσικέ λαέ μου! -
Ξέρω -
εσύ
όντως είσαι διεθνής.
Αλλά συχνά, αυτών τα ακάθαρτα χέρια
διαπομπεύουν το αγνότατο όνομά σου.
Ξέρω της γης σου την καλοσύνη.
Πόσο ποταπά,
χωρίς να παγώνουν οι φλέβες τους,
οι αντισημίτες μεγαλοπρεπώς αυτοαποκαλούνται
«Ένωση του Ρωσικού Λαού»!
Μου φαίνεται
πως είμαι η Άννα Φρανκ,
διάφανη,
σαν κλαδάκι του Απρίλη.
Και αγαπώ.
Και λόγια δεν χρειάζομαι.
Χρειάζομαι,
τον άλλο στα μάτια να κοιτάζω.
Αυτό το λίγο που μπορείς να δεις,
να οσφρηστείς!
Μας απαγορεύουν να έχουμε φύλλα
μας απαγορεύουν να έχουμε ουρανό.
Όμως πολλά μπορείς να κάνεις -
το τρυφερό
αγκάλιασμα του ένα με τον άλλον στο σκοτεινό δωμάτιο.
Έρχονται εδώ;
Μην φοβάσαι -είναι βουητά
της άνοιξης-
έρχονται εδώ.
Έλα κοντά μου.
Δώσ’ μου γρήγορα τα χείλη σου.
Σπάζουν την πόρτα;
Όχι -γλιστράει ο πάγος...
Πάνω από το Μπάμπι Γιαρ θροΐζουν άγρια χόρτα.
Τα δέντρα κοιτάζουν απειλητικά
σαν να δικάζουν.
Εδώ όλα ουρλιάζουν σιωπηλά,
και, βγάζοντας το καπέλο,
νιώθω,
πως άρχισα να γκριζάρω.
Και εγώ,
σαν άηχη συνεχόμενη κραυγή,
πάνω από χιλιάδες χιλιάδων ενταφιασμένων.
ΕΙΜΑΙ -
ο κάθε πυροβολημένος γέροντας εδώ.
ΕΙΜΑΙ -
το κάθε πυροβολημένο παιδί εδώ.
Τίποτα μέσα μου
δεν μπορεί να ξεχάσει!
«Η Διεθνής»
ας βροντοφωνάξει,
όταν θα έχει θαφτεί για πάντα
και ο τελευταίος αντισημίτης στη γη.
Το εβραϊκό αίμα δεν είναι δικό μου.
Αλλά μισώ τη σκληρή κακία
όλων των αντισημιτών
σαν Εβραίος
και γι’ αυτό,
είμαι ένας πραγματικός Ρώσος!
1961
1 Πόλη της Πολωνίας όπου έγινε πογκρόμ με πολλούς νεκρούς το 1905.
*
Ο Γεβγκένι Γεφτουσένκο γεννήθηκε το 1932 στο Νιζνεούντινσκ της περιφέρειας Ιρκούτσκ και πέθανε το 2017 στην Τάλσα της Οκλαχόμας. Ένας σημαντικός Ρώσος ποιητής που έγινε γνωστός στην Ευρώπη από τη δισκογραφική σειρά «Lechantdumonde», ως φωνή διαμαρτυρίας ενάντια στη Σοβιετική Ένωση, με την απαγγελία των ποιημάτων του μέσα στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το Μπάμπι Γιαρ.
Μπάμπι Γιαρ είναι μια χαράδρα βορειοδυτικά του Κιέβου στην οποία πραγματοποιήθηκαν μαζικές εκτελέσεις άμαχου πληθυσμού, κυρίως Εβραίων, Τσιγγάνων, αλλά και Σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου. Από τις 29 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 1941 εκτελέστηκαν εκεί 33.771 Εβραίοι. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, περίπου εκατόν πενήντα χιλιάδες άνθρωποι (κάτοικοι του Κιέβου και άλλων πόλεων της Ουκρανίας) εκτελέστηκαν στο Μπάμπι Γιαρ.
Σε αυτή τη χαράδρα πήγε για πρώτη φορά ο Γεβγκένι Γεφτουσένκο το 1961 μαζί με τον συγγραφέα Ανατόλι Κουζνετσόφ και συγκλονίστηκε από την απουσία μνημείου για τους εκτελεσμένους, αλλά το χειρότερο ήταν που στον τόπο των μαζικών εκτελέσεων υπήρχε χωματερή. Αυτό ήταν το έναυσμα για να γράψει ένα σπουδαίο ποίημα, όχι μόνο για τη σφαγή των Εβραίων του Κιέβου από τους Ναζί τον Σεπτέμβριο του 1941 στην ομώνυμη χαράδρα, αλλά και για την ασέβεια στον τόπο των εκτελέσεων και τον έντονο αντισημιτισμό της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο συγγραφέας Γεβγκένι Σιντόροφ στο βιβλίο του «Γιεβγκένι Γιεφτουσένκο: Προσωπικότητα και Δημιουργία» σημειώνει ότι η ανέγερση μνημείου για τα θύματα του Μπάμπι Γιαρ στο Κίεβο, οφείλεται στον ποιητή.
