Συνέντευξη στον Νέστορα Πουλάκο
Συνομιλήσαμε με τον συγγραφέα Θεοχάρη Παπαδόπουλο με αφορμή την έκδοση της συλλογής διηγημάτων του "Είπαμε ψέματα πολλά" (εκδόσεις Κέδρος 2019).
Μιλήστε μας για το βιβλίο σας «Είπαμε ψέματα πολλά».
Πρόκειται για 30 μικρές ιστορίες, που γράφτηκαν από το 1997 μέχρι και το 2018. Το παλιότερο διήγημα είναι «Οι βεντάλιες», που είναι το τελευταίο του βιβλίου. Όμως, τα περισσότερα διηγήματα είναι γραμμένα από το 2013 και ύστερα. Από μικρό παιδί έγραφα μικρές ιστορίες και θα έλεγα ότι πρώτα έγραψα την πρώτη μου ιστοριούλα και ύστερα το πρώτο μου ποίημα. Από τις μικρές ιστορίες φαντασίας και περιπέτειας κατέληξα να γράφω διηγήματα. Έχω προσπαθήσει να πιάσω σύγχρονα θέματα, αλλά και θέματα, που θα μπορούσαν να συμβούν. Για παράδειγμα: «Η εποχή των κλειδάριθμων» και το «Έκτακτο δελτίο» περιγράφουν δυστοπίες, όπου στο πρώτο περιγράφεται μια αυτοματοποιημένη πόλη, που οι κάτοικοί της αγνοούν τις ομορφιές της φύσης, ενώ στο δεύτερο οι ποιητές διώκονται ως παράνομοι. Σκοπός μου δεν είναι μόνο να ψυχαγωγήσω, αλλά και να προβληματίσω. Κατά τη γνώμη μου, το χιούμορ, η ειρωνεία και η υπερβολή δεν χρησιμοποιούνται για να διασκεδάσουν, αλλά για να δώσουν έμφαση σε κάτι, που αν ήταν σοβαροφανές θα φαινόταν σαν κήρυγμα. Για παράδειγμα στο διήγημα «Εκδρομή στο Λουτράκι» ο Γιωργάκης γράφει αντί για διυλιστήρια, δηλητήρια και προβληματίζει το δάσκαλό του. Ελπίζω κατ’ επέκταση να προβληματίσει και τον αναγνώστη. Ο τίτλος του βιβλίου είναι και τίτλος του ομώνυμου διηγήματος, που είναι το πρώτο της συλλογής και αυτό δεν έγινε τυχαία. Το «Είπαμε ψέματα πολλά» είναι ένα διήγημα, που αφηγείται μια τρελή ιστορία. Ο κεντρικός ήρωας του διηγήματος πριν προλάβει να γεννηθεί, γνωρίζει την τρέλα και τον παραλογισμό της σύγχρονης κοινωνίας. Μια κοινωνία, που παρουσιάζεται σε διάφορες εκφάνσεις της στα επόμενα διηγήματα του βιβλίου.
Η ελληνική κρίση έχει επηρεάσει τη γραφή σας;
Πιστεύω πως η ελληνική κρίση έχει επηρεάσει λίγο-πολύ τη γραφή όλων των συγγραφέων σήμερα. Αλλά όταν μιλάμε για κρίση δεν μένουμε μόνο στην οικονομία. Υπάρχει πολιτική κρίση, κοινωνική κρίση, κρίση στην τέχνη, αλλά και κρίση αξιών γενικότερα. Στα διηγήματά μου η κρίση δεν έχει φανερή υπόσταση. Πουθενά δεν αναφέρω την εικόνα του σκηνικού, που βλέπω κάθε μέρα στην Αθήνα με τα κλειστά μαγαζιά ή όσα διαβάζω στις εφημερίδες και στο διαδίκτυο, κάτι, που θα μπορούσα να αναπαράγω αν έγραφα χρονογραφήματα. Όμως, η γραφή μου δεν έχει μείνει εντελώς ανεπηρέαστη. Για παράδειγμα στο διήγημα «Γιατρός στο χωριό» ο γιατρός εξαιτίας της φτώχειας και της ανέχειας αναγκάζεται να γίνει κτηνίατρος. Όσον αφορά την κρίση αξιών, νομίζω ότι η γραφή μου έχει επηρεαστεί αρκετά. Υπάρχουν αναφορές κυρίως στο διήγημα «Μια συνηθισμένη μέρα», όπου ο κεντρικός ήρωας του διηγήματος συναντά κάθε μέρα τον καλύτερο του φίλο και την κοπέλα του μέσα από την οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Ποιες οι επιρροές σας από τη λογοτεχνία;
Έχω τη γνώμη ότι είμαι επηρεασμένος κυρίως από τους συγγραφείς, που θεωρώ σπουδαίους και που έχω διαβάσει και ξαναδιαβάσει διηγήματά τους. Από τους παλιότερους μπορώ να αναφέρω τον Παπαδιαμάντη, τον Καρκαβίτσα, τον Ξενόπουλο, τον Κονδυλάκη, τον Καραγάτση και τον Μυριβήλη. Από τους νεότερους κυρίως τον Σωτήρη Δημητρίου. Επίσης, έχω διαβάσει αρκετούς νέους συγγραφείς, που έχουν εκδώσει πρόσφατα τις πρώτες τους συλλογές διηγημάτων και διαπιστώνω ότι οι μικρές ιστορίες έχουν την τιμητική τους. Ίσως, η μικρή φόρμα να ταιριάζει περισσότερο στο σύγχρονο ελληνικό διήγημα. Επίσης, παρά το ότι, όπως ανέφερα παραπάνω, δεν γράφω χρονογραφήματα, πιστεύω ότι έχω κάποιες επιρροές από τον Τσιφόρο και από τον Ψαθά. Από την ξένη λογοτεχνία, στο διήγημα έχω ξεχωρίσει ιδιαίτερα τον Τσέχωφ και τον Πόε. Προφανώς, δεν με έχουν επηρεάσει όλοι, όσοι προανέφερα, αλλά πρόκειται για συγγραφείς, που διάβασα και ξαναδιάβασα, οπότε, όλο και κάτι μένει, όλο και κάποια επιρροή θα υπάρχει.
Επόμενα συγγραφικά σχέδια;
Υπάρχουν έτοιμες μια ποιητική συλλογή και μια συλλογή με χαϊκού, που, όμως, θα ήθελα να εκδοθούν σε βάθος χρόνου καθώς θεωρώ πως ένα βιβλίο πρέπει να κάνει τον κύκλο του και μετά να εκδοθεί το επόμενο. Με την ίδια λογική έχω ήδη γράψει γύρω στα 10 διηγήματα, που μπορεί να αποτελέσουν μέρος μιας επόμενης συλλογής διηγημάτων, που θα κυκλοφορήσει στο απώτερο μέλλον.
