Μεταφράζει από τα ισπανικά ο Θεοδόσης Κοντάκης
Φωνή φωτός
[Voz de la luz]
Σαν το μαχαίρι μες στη σκιά
καρφώνεις τη γλώσσα σου τη φλογερή∙
και φεύγεις μακριά, και την αφήνεις πίσω
με τη σάρκα της τη σκοτεινή
σαν ελάχιστη λεπίδα
φωτός, που με τον έρωτά σου ακονίζεται.
Πόσο βαθιά φτάνει! πόσο βέβαιη
παραμένει μες στη σιωπή θαμμένη
κι αστέρια χαρίζει στη νύχτα
των μύχιων που φωταγωγεί!
Σαν του στοχασμού το δέρμα
υφαίνεται το σκότος
και δίχως σκιά το κορμί προχωρεί,
δίχως πληγή η καρδιά,
όμοια με των τυφλών την αβεβαιότητα
χωρίς πόνο ή χαρά.
Πόσα μάτια πλημμυρισμένα
και πόσο σάλιο ξοδεμένο…
και τι καίρια η μαχαιριά
της γλώσσας σου της φλογισμένης.
Και με πόσην ακρίβεια, τη στιγμή
την ορισμένη, βυθίστηκε το μαχαίρι σου.
Κανένας δε σ’ είδε, κανείς δεν έμαθε
ποιος έβαλε στο λόγο της φωτιά,
μήτε γιατί την εγκατέλειψε
μέσα στην ξένη την αδυσώπητη σκοτεινιά.
Κανένας δε σ’ είδε, κανείς δεν έμαθε
πώς ξανακερδήθηκεν η ματιά.
Κανένας δε σ’ είδε, κανένας δεν έμαθε
ούτε κι αγνόησε το πέταγμά σου.
Κουπλέτο
[Copla]
Νερό θεϊκό, μοναξιά:
σε θάλασσες, λησμονιές
το κορμί μου κολυμπά:
είθε ζωντανό να φτάσει στις δικές σου τις ακτές.
Πλάι στο ρέμα
[Junto el arroyo]
Ξημέρωμα.
Ονείρου ροή,
βροχή θερινή:
πού ταξιδεύει το σύννεφο
που σε γέννησε;
Δάσους ηχώ,
του ανέμου καρδιά:
πού η φωνή
που σ’ εγκατέλειψε στον ουρανό;
Νερού κελάρυσμα
ανάμεσα σε μίσχους λεπτούς:
κατά πού τρέχει
του ρεύματός σου η δροσιά;
Ανθρώπου κορμί απατηλό,
καλάμι λιανό:
που λησμόνησε τη γύμνια της
η δικιά σου η σκιά;
Ομορφιά, μοναξιά
στοχασμός σιωπηλός:
πού του λόγου σου
τ’ άρωμα το πιστό;
(Αντιλαλεί Θεού φωνή
κόντρα στον καιρό…)
Πού να κρύβει η αγάπη
το δικό της το μυστικό;
***
Ο Εμίλιο Πράδος (1899-1962) είναι ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς ποιητές του 20ού αιώνα, βασικό μέλος της ποιητικής Γενιάς του 1927 που ανανέωσε την ισπανική ποίηση. Συνοδοιπόρος των διάσημων της γενιάς αυτής (Λόρκα, Θερνούδα, Αλμπέρτι, κ.ά.), ο ίδιος παραμένει μάλλον παραγνωρισμένος στην Ελλάδα.
Γεννήθηκε στη Μάλαγα της Ανδαλουσίας. Σπούδασε στη Μαδρίτη, όπου και συνδέθηκε νωρίς με τον πυρήνα των ποιητών που έμελλαν να ανανεώσουν καθοριστικά την ισπανική ποίηση, αλλά και με τους μετέπειτα μεγάλους καλλιτέχνες του ισπανικού υπερρεαλισμού, όπως ο Νταλί και ο σκηνοθέτης Λουίς Μπουνιουέλ - με τον Πικάσο γνωρίστηκε αργότερα στο Παρίσι. Παράλληλα, υπήρξε συνεκδότης του περιοδικού Litoral, το οποίο έθεσε τις βάσεις για την εμφάνιση της ποιητικής γενιάς που αναφέρθηκε. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, συνέβαλε με την ποίηση και τη γενικότερη πνευματική του δράση στον αντιφασιστικό αγώνα. Μετά την ανάληψη, όμως, της εξουσίας από τον Φράνκο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει για πάντα τη χώρα του: έζησε έως τον θάνατό του ως εξόριστος στο Μεξικό.
Η εξέλιξη του ποιητικού του έργου είναι συνυφασμένη με την προσωπική του πορεία, μέσα στον ρου της ιστορίας. Από το ξεκίνημά της η ποίηση του είναι εξομολογητική, με μεταφυσικά στοιχεία. Μετά από μια περίοδο ενθουσιασμού στην υπηρεσία του κοινού αγώνα για τη δημοκρατία, η ποίηση του -εξόριστου πια- Πράδο ανακτά τον εσωστρεφή της χαρακτήρα, με βασικό πλέον μοτίβο τη νοσταλγία.
Από αυτήν ακριβώς τη «μεξικανική» περίοδο, και συγκεκριμένα από τη σπουδαιότερη ίσως ποιητική του συλλογή Jardín cerrado (Περίκλειστος κήπος, 1946), προέρχονται τα τρία ποιήματα που μεταφράζονται εδώ. Σε έντονα φορτισμένο και νοσταλγικό τόνο, με δυσμετάφραστες παρηχήσεις και «μισές» ομοιοκαταληξίες, αποτυπώνεται η εναγώνια προσπάθεια του εξόριστου ποιητή να ξαναβρεί «τη γλώσσα του τη φλογισμένη» - στην άλλη πλευρά του ωκεανού.
