Η πρώτη - ερωτική - ποιητική συλλογή της Αιμιλιάννας Καφαντάρη Το μαζί και το χώρια/ Together and apart κυκλοφορεί εδώ και λίγους μήνες από τις εκδόσεις Βακχικόν. Η δίγλωσση ποιητική συλλογή έχει αποσπάσει το 1ο Τιμητικό Βραβείο Ερωτικής Ποίησης 2021 και το Βραβείο Σαπφώ στον 7ο Παγκόσμιο Διαγωνισμό Ποίησης «Κ.Π. Καβάφης» 2021 της International Art Academy. Τρία από τα ποιήματα της συλλογής διακρίθηκαν επίσης στον 3ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ποίησης Κέφαλος. Με αφορμή την κυκλοφορία της, η Αιμιλιάννα Καφαντάρη μιλάει στο περιοδικό Vakxikon.gr για το πρώτο της βιβλίο, την ποίηση αλλά και την έμπνευση.
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
Η συλλογή «Το μαζί και το χώρια/Together and apart» είναι το πρώτο σας ποιητικό βιβλίο, μάλιστα έχει ήδη βραβευτεί. Πώς νιώθετε γι’ αυτή την έκδοση;
Νιώθω ευλογημένη που μόλις στα 30 μου πήρα διπλή βράβευση από τον Παγκόσμιο διαγωνισμό Καβάφη. Είναι βαρύ το όνομα αυτού του ποιητή. Ίσως μια ζωή δεν φτάνει για να μελετηθεί ο ίδιος και το έργο του. Από την άλλη νιώθω και μεγάλη ευθύνη απέναντι σ' αυτούς που θα διαβάσουν την συλλογή μου. Έδωσα όλες τις πτυχές του ψυχικού μου κόσμου. Τουλάχιστον αυτού που διέθετα την συγκεκριμένη περίοδο. Ωστόσο, η ποίηση είναι ένα είδος που ερμηνεύεται διαφορετικά απ' τον καθένα. Κι αυτό είναι μια απ’ τις ομορφιές της. Αφότου τελείωσα την συλλογή αισθανόμουν καλλιτεχνική ολοκλήρωση. Ωστόσο, σ' αυτή την δημιουργία η ολοκλήρωση ήταν τόσο έντονη που τους πρώτους μήνες αφότου εκδόθηκε "Το μαζί και το χώρια" ένιωθα πως δεν θα ξανάγραφα, πως δεν είχα τίποτα άλλο να πω. Φυσικά, ένας καλλιτέχνης που ασχολείται με την δημιουργία μηνυμάτων (ποιητής, διηγηματογράφος, θεατρικός συγγραφέας κτλ) και όχι με την μετάδοσή τους (ηθοποιός, τραγουδιστής) χρειάζεται τις παύσεις. Σε μένα αυτή η ανάγκη ήταν τόσο έντονη που θεωρούσα ότι δεν θα ξανάγραφα τίποτε ύστερα από την συλλογή που είχα μόλις ολοκληρώσει. Μετά από σχεδόν ένα χρόνο αρχίζω να πιστεύω πως έκανα λάθος.
Πρόκειται για μια δίγλωσση έκδοση. Γιατί έγινε αυτή η επιλογή;
Η μετάφραση της συλλογής ήταν μια καθαρά δική μου απόφαση και ο εκδοτικός οίκος Βακχικόν με στήριξε σ' αυτήν. Δεν ήταν όλοι σύμφωνοι στο να το κάνω. Εγώ, όμως, επέμενα γιατί πιστεύω στην οικουμενικότητα της τέχνης. Ο αποκλεισμός ενός αναγνώστη από ένα λογοτεχνικό έργο δεν έχει διαφορά από τον αποκλεισμό ενός θεατή από ένα πρόγραμμα μπαλέτου, ή όπερας, ή θεάτρου. Όπως υπάρχουν υπό- ή υπέρτιτλοι σε θεατρικά ή κινηματογραφικά έργα, έτσι θεώρησα δίκαιο να προσφέρω την ευκαιρία σε κάποιον που δεν μιλάει ελληνικά να διαβάσει το έργο μου. Με συγκίνησε που μία Ιταλίδα που ζει στην Αμερική παρήγγειλε την συλλογή μου και μου έστειλε μήνυμα πως το αγαπημένο της ποίημα είναι ο Έρως. Είναι πολλοί οι άνθρωποι που αγαπούν την ελληνική γλώσσα ακόμα και χωρίς να την ξέρουν, κι εμείς έχουμε χρέος να την προωθούμε.
Γιατί ερωτική ποίηση;
Το στοιχείο του έρωτα για μένα υπάρχει παντού. Στην αύρα που φέρει μια ύπαρξη, στην φιλία, στην εργασία. Στην δύναμη του ανθρώπου να προστατεύει. Στην ανάγκη του να ταπεινώνεται. Στην προσπάθεια του να εξελίσσεται. Στην φύση του να αγαπά... Χωρίς το στοιχείο του έρωτα η ανθρώπινη υπόσταση μοιάζει φτωχή και ανούσια. Γιατί όπου και να φτάσει ο άνθρωπος μέσω της τεχνολογίας και της πρακτικής εξέλιξης εν τέλει κάτι διαχρονικό μας ενώνει με την πρωτόγονη μορφή μας και μας υπόσχεται την επαφή μας μ' αυτήν... ο γυμνός έρωτας.
Αν έπρεπε να διαλέξετε ένα μόνο ποίημα από αυτή τη συλλογή, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;
Το να διαλέξω μόνο ένα είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο γιατί χρησιμοποιώ όλα τα ποιητικά σχήματα και τεχνικές, οπότε αυτομάτως το κάθε ποίημα έχει την μοναδικότητά του. Ωστόσο, θα αναφερθώ σε τρία πολύ διαφορετικά μεταξύ τους:
Το πρώτο είναι "Ο δρόμος μου" το οποίο είναι σύνθεση πεζού και ποιητικού λόγου. Πιστεύω ξεχωρίζει λόγω πρωτοτυπίας και ναυτικού λεξιλογίου. Το δεύτερο είναι η μπαλάντα "Ο Έρωτας κι ο Χρόνος". Θεωρώ ότι είναι πολύ ξεχωριστό είδος το οποίο δυστυχώς πάει να εκκλείψει. Και το τρίτο είναι το "Άπλυτη", το οποίο είναι σε ελεύθερο στίχο. Το θεωρώ μια καλή ποιητική μου στιγμή.
Πότε αρχίσατε να γράφετε και τι θα λέγατε ότι σας κινητοποιεί, ότι σας εμπνέει;
Η συγγραφή ήταν ανάγκη που υπήρχε ανέκαθεν. Θυμάμαι ένα πράσινο τετράδιο στο οποίο είχα γράψει έναν τίτλο και στην πρώτη σελίδα την πρώτη παράγραφο μιας ιστορίας, όταν ήμουν ακόμα δημοτικό. Η μεγαλύτερη πηγή έμπνευσής μου είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, και το πως ο κάθε διαφορετικός χαρακτήρας αντιδρά σε συμπεριφορές, καταστάσεις και συγκυρίες. Με κινητοποιεί η ανάγκη μου να εκφραστώ και να υπηρετήσω την τέχνη μου. Κι ο καλλιτέχνης αυτό έχει χρέος να κάνει. Να μην χάνει τον δρόμο του από κανέναν πειρασμό ή από λάθος κίνητρα. Να μετράει τις αδυναμίες του και να παλεύει μ' αυτές, ακόμα κι αν αποτελούν την μεγαλύτερη πηγή έμπνευσής του, να γονατίζει μπροστά στην τέχνη του και με απόλυτο σεβασμό να την υπηρετεί. Να έχει ανάγκη να ταπεινωθεί. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο μεγαλείο απ' την ταπείνωση. Ένα μήνυμα που θέλω να στείλω στα παιδιά που ξεκινάνε είναι να μην φοβούνται να εκτεθούν και να ταπεινωθούν. Ο δρόμος της σκέψης είναι που έχει σημασία. Ο σκοπός είναι να καταφέρει ο συγγραφέας να γίνει το αόρατο χέρι που θα κρατήσει έναν παραλίγο αυτόχειρα από την μοιραία πράξη. Το χέρι που θα χαϊδέψει το κούτελο ενός παιδιού που υποφέρει από το μπούλινγκ, το χέρι που θα είναι η συντροφιά για έναν μοναχικό άνθρωπο. Στόχος είναι να αντέχουμε να αγαπάμε.
Εκτός από ποίηση έχετε γράψει και πεζά. Τι σας ελκύει σε κάθε είδος;
Θα έλεγα πως είναι τα αντίθετα και γι' αυτό υπάρχουν άνθρωποι που είναι αποκλειστικά αναγνώστες ποίησης και άλλοι που διαβάζουν μόνο πεζά. Προσωπικά είμαι αναγνώστρια και των δύο κατηγοριών και γι' αυτό γράφω και τα δύο. Η βασική διαφορά είναι ότι στην ποίηση τα λίγα λόγια κρύβουν μεγάλα νοήματα και εκφράζονται με μια μουσικότητα και έντονο συμβολισμό που μόνο η ποίηση μπορεί να προσφέρει. Ο πεζός λόγος δίνει το προνόμιο της ανάλυσης. Yπάρχει επεξήγηση των ιδεών είτε αυτή συμβαίνει μέσω των ηρώων (σε μυθιστόρημα) είτε μιλάει ο ίδιος ο συγγραφέας (δοκίμιο, χρονογράφημα). Η κάθε μορφή έκφρασης έχει την ομορφιά της. Αγαπώ και την λυρικότητα της ποίησης και την ανάλυση που διαθέτει ο πεζός λόγος. Βέβαια υπάρχουν πεζά με ποιητική λυρικότητα αλλά και ποιήματα που τα διακατέχει η ευθύτητα και η αμεσότητα του πεζού λόγου. Η τέχνη εξάλλου δεν γνωρίζει όρια.
Δουλεύετε πάνω σε κάτι καινούργιο; Τι να περιμένουμε από εσάς στο μέλλον;
Δουλεύω εδώ και ένα χρόνο πάνω σε ένα κοινωνικό μυθιστόρημα, το οποίο συναισθηματικά με κουράζει έως και γονατίζει. Όμως η συγγραφή του έχει την μορφή εξομολόγησης καθώς η ηρωίδα έχει στοιχεία του χαρακτήρα μου και το θέμα είναι εν μέρη αυτοβιογραφικό. Δεν αποτελεί όμως την αυτοβιογραφία μου. Συνδέοντας το στοιχείο της ταπείνωσης που ανέφερα από πάνω, η έκδοση του θα ολοκληρώσει ένα κομμάτι του ψυχισμού μου και αποτελεί αυτοσκοπό.
