David Werbrouck
ΦΡΑΝΚΕΝΣΤΑΪΝ
Είναι ένας συνάδελφος από το γραφείο. Πολύ λιγνός, χαμηλού αναστήματος και μονίμως ντυμένος στα γκρι. Το επώνυμό του είναι Πεγιεγρίνι, αλλά του αρέσει να τον φωνάζουν Φρανκενστάιν. Ως εκ τούτου, πολλοί από τους φίλους του τού κάνουν το χατίρι και, όντως, τον φωνάζουν Φρανκενστάιν. Άλλοι, λιγότερο εγκάρδιοι, προτιμούν να τον φωνάζουν Πεγιεγρίνι.
Είναι ένας υπάλληλος υπόδειγμα. Το γραφείο του βρίσκεται μπροστά από το δικό μου και, συχνά, παρατηρώ το πώς δουλεύει ο Φρανκενστάιν. Είναι πείσμων, είναι επίμονος, είναι επιμελής. Ωστόσο, πολύ φοβάμαι, ότι η ευφυία του είναι κάτι λιγότερο από ανεπαρκής. Διότι, πώς αλλιώς να εξηγηθεί, ότι ακόμη και μπροστά σε εργασίες της πιο υποτυπώδους δυσκολίας, το πρόσωπό του αποκτά εκείνη την έκφραση τεταμένης περισυλλογής που έχει το πρόσωπο ανθρώπου που καλείται να αντιμετωπίσει μία ανυπέρβλητη δυσκολία; Όταν βλέπω πώς συσπώνται τα χέρια του πάνω στο γυάλινο προστατευτικό του γραφείου του, αφήνοντας πίσω τους ένα εφήμερο φωτοστέφανο υγρασίας· όταν βλέπω πώς μπήγει τα δόντια του στο ξύλο του μολυβιού· όταν βλέπω πώς του γυρνάνε τα μάτια· όταν βλέπω πώς ιδρώνει το μέτωπό του· όταν βλέπω πώς πρήζεται η φλέβα στο λαιμό του.
Όταν βλέπω, εν κατακλείδι, ότι ο Φρανκενστάιν δεν διαθέτει σχεδόν καθόλου νοημοσύνη, αλλά ωστόσο –και προς μεγάλη του δυστυχία– όχι ακριβώς καθόλου κι ότι συνεπώς, έχει κι ο ίδιος συνείδηση αυτής του της ανεπάρκειας: όταν βλέπω λοιπόν τόση δυστυχία πάνω του, τον λυπάμαι τον Φρανκενστάιν.
Αλλά, πάνω απ’ όλα, νιώθω φόβο. Kάνω την εξής ερώτηση στον εαυτό μου: «Ποιες σκοτεινές πληγές από το παρελθόν να φουρτουνιάζουν άραγε τον απλοϊκό εγκέφαλο του Φρανκενστάιν; Τι είδους άμορφες επιθυμίες εκδίκησης να ξυπνάνε μέσα του, κάθε φορά που καλείται να συμπληρώσει μία απλή αίτηση, της οποίας το περιεχόμενο δεν καταφέρνει να κατανοήσει πλήρως;»
Λίγες μέρες πριν, ο Φρανκενστάιν με αιφνιδίασε καθώς εγώ τον παρατηρούσα βυθισμένο στο ψυχικό του άλγος. Μία αργή και βαριά ματιά του έπεσε πάνω μου. Κι εκεί, στο βάθος των γεμάτων βλακεία ματιών του είδα να ακτινοβολεί μία κοκκινωπή φωτίτσα αγριότητας. «Θεέ μου» σκέφτηκα τότε «γιατί άραγε να τον λένε Φρανκενστάιν;»
«Πείτε μου Πεγιεγρίνι, γιατί σας φωνάζουν Φρανκενστάιν;»
Ο Φρανκενστάιν χαμογέλασε:
«Πλάκες των παιδιών...»
Ωστόσο, εγώ νομίζω ότι ο Φρανκενστάιν κάτι μου κρύβει. Κάποιο Σάββατο απόγευμα, εντελώς τυχαία, τον είδα: μέρα μεσημέρι, στην οδό Φλορίδα, περπατούσε με άκαμπτο το σώμα, χωρίς καν να λυγίζει τα γόνατά του. Με τα χέρια του προτεταμένα και με μία στάση σώματος η οποία προεξέτεινε την απειλή από το επιτηδευμένα κακεντρεχές πρόσωπό του μέχρι τις άκρες των δαχτύλων του, ο Φρανκενστάιν απειλούσε να στραγγαλίσει τους ανθρώπους που συναντούσε στον δρόμο του. Εκείνοι απομακρύνονταν, πιο πολύ από έκπληξη παρά από φόβο· μόλις περνούσε ο υποτιθέμενος κίνδυνος, γύριζαν το κεφάλι να κοιτάξουν με ένα περιπαικτικό χαμόγελο τον Φρανκενστάιν. Γιατί, πραγματικά, η αδιάφορη όψη του δεν καταφέρνει να εντυπωσιάσει κανέναν.
Το ερώτημα είναι, θα αντιληφθεί άραγε κάποια στιγμή τα υποτιμητικά χαμόγελα, όλα εκείνα τα χαμόγελα που αφαιρούν κάθε σοβαρότητα από την απειλητική του στάση; Κι επιπλέον, να έχουν άραγε όλοι εκείνοι οι άνθρωποι που χαμογελούν την παραμικρή ιδέα ποιος είναι ο πραγματικός χαρακτήρας του; Χωρίς αμφιβολία, όχι. Συμβαίνει να μην έχουν δει πώς υποφέρει μπροστά στις δυσκολίες που του θέτει η δουλειά στο γραφείο. Εάν είχαν την ευκαιρία να τον παρατηρήσουν –όπως τόσες φορές το έχω κάνει εγώ–, δεν θα τολμούσαν να χλευάζουν κατ’ αυτόν τον τρόπο τον Φρανκενστάιν.
Ακόμη χειρότερα, ούτε κι οι συνάδελφοί μου στη δουλειά φαίνεται να έχουν παρατηρήσει αυτές του τις ιδιαιτερότητες. Συνηθίζουν να γελάν σε βάρος του, συνηθίζουν να τον χτυπάνε στην πλάτη, συνηθίζουν να τον φωνάζουν Φρανκενστάιν. Αυτός χαμογελά, δείχνει να απολαμβάνει αυτήν τους την εγκαρδιότητα, τη φιλία τους. «Όλα καλά» λέω τότε στον εαυτό μου.
Όμως οι φίλοι του μιλάνε υπερβολικά γρήγορα, ο λόγος τους βρίθει ελλείψεων κι υπονοούμενων, παραπέμπουν με πανουργία σε κάτι που είναι από όλους γνωστό, ψυχαγωγούνται με επιπόλαια παιχνίδια λέξεων... Τότε εγώ, προσποιούμενος ότι είμαι αφοσιωμένος στα χαρτιά μου, τρέμω μπρος στην ανεύθυνη απερισκεψία αυτών των ανθρώπων. Θα ήθελα να τους πω: Μιλάτε πιο αργά· ολοκληρώνετε τις φράσεις σας· να είστε σαφείς σε ό,τι λέτε· αποκηρύξτε τα λεπτά νοήματα· δεν βλέπετε ότι ο Φρανκενστάιν δεν καταλαβαίνει;
Γνωρίζω, ότι αυτή η συμβουλή μου –εφόσον βέβαια θα εισακουγόταν– θα μπορούσε να αποτρέψει μία ολική καταστροφή. Όμως αποφεύγω να παρέμβω. Αλήθεια, τι θα μου συνέβαινε, εάν ο Φρανκενστάιν ήξερε ότι γνωρίζω τους τρομερούς περιορισμούς του; «Το καλύτερο είναι να σωπάσω» λέω τότε στον εαυτό μου «και να μην τραβήξω αποκλειστικά και μόνο εγώ πάνω μου ολόκληρο το μένος του Φρανκενστάιν».
Το διήγημα "Φρανκενστάιν" περιλαμβάνεται στη συλλογή διηγημάτων του Φερνάντο Σορεντίνο Αθέμιτες φιλοδοξίες (Ιανουάριος 2021) που κυκλοφορεί σε μετάφραση του Λευτέρη Μακεδόνα από τις εκδόσεις Βακχικόν.
