Το μυθιστόρημα Ίχνη στα όνειρα είναι μια ιστορία που θα μπορούσε να μη θεωρηθεί καν μυθοπλασία, αλλά περισσότερο ένας σκληρός ρεαλισμός παρά ένα μυθιστόρημα του φανταστικού, που αφηγούνται σε πρώτο πρόσωπο οι επτά πρωταγωνιστές της. Όμως, κάθε φορά, η συνείδηση του προηγούμενου ξυπνά στο σώμα του επόμενου και σταδιακά γίνεται ο άλλος, αυτός που δεν εννοούσε, ο ξένος που σκότωσε...
Ο ποιητής και πεζογράφος Γιώργος Παναγιωτίδης επιστρέφει λογοτεχνικά με το μυθιστόρημά του Ίχνη στα όνειρα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν. Ένα μυθιστόρημα που μοιάζει ονειρικό αλλά είναι ξεκάθαρα ρεαλιστικό. "Οι έξι χαρακτήρες του βιβλίου είναι προσεκτικά επιλεγμένοι για να κλιμακώσουν ένα κοινό βασικό ερώτημα. Η κοινωνική ηθική και η ατομική ηθική, ο νόμος, η εξουσία ενός ανθρώπου πάνω σε έναν άλλο, είτε αυτός είναι ο πατέρας του είτε ο δικαστής του, υπόκειται τελικά ή όχι στην ενσυναίσθηση;", λέει ο συγγραφέας στο Vakxikon.gr, με αφορμή την κυκλοφορία του.
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
Το νέο σας μυθιστόρημα “Ίχνη στα όνειρα” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν. Εκ πρώτης το βιβλίο δείχνει να κινείται ανάμεσα στο ονειρικό και το πραγματικό. Τι να περιμένει ο αναγνώστης;
Το μυθιστόρημα Ίχνη στα όνειρα είναι περισσότερο ρεαλιστικό παρά φανταστικό. Το μαγικό στοιχειό δεν είναι παρά μία σύμβαση, ένα τέχνασμα για να μπορέσει να ενσαρκωθεί μία τελικώς κοινή συνείδηση έξι πολύ διαφορετικών χαρακτήρων. Σκοπός μου ήταν αυτοί οι χαρακτήρες να εννοήσουν με τον πιο εμφατικό τρόπο ο ένας τον άλλον, να συναισθανθούν εκείνον που αρχικώς αποστράφηκαν, φοβήθηκαν και αποφάσισαν να αφανίσουν. Το βιβλίο θα λειτουργήσει αναγνωστικά, κατά την πρόθεσή μου, αν οι αναγνώστες εισέλθουν και αυτοί, έστω για λίγο, στην ψυχοσύνθεση ανθρώπων που εκ πρώτης όψης ίσως τους φαίνονταν απειλητικοί για τον στερεοτυπικό κόσμο μέσα στον οποίο βολευόμαστε να ζούμε.
Έξι άνθρωποι και έξι συνειδήσεις που αλλάζουν σώμα. Με ποιες σκέψεις επιλέξατε και διαμορφώσατε τους βασικούς πρωταγωνιστές του βιβλίου;
Οι έξι χαρακτήρες του βιβλίου είναι προσεκτικά επιλεγμένοι για να κλιμακώσουν ένα κοινό βασικό ερώτημα. Η κοινωνική ηθική και η ατομική ηθική, ο νόμος, η εξουσία ενός ανθρώπου πάνω σε έναν άλλο, είτε αυτός είναι ο πατέρας του είτε ο δικαστής του, υπόκειται τελικά ή όχι στην ενσυναίσθηση; Δικαιούμαστε, όπως το κάνει ο κηπουρός με τα φυτά, να «κλαδεύουμε» του ανθρώπους κατά το μέτρο μας; Μήπως ασυνείδητα το κάνουμε; Δικαιούται ο ομοφυλόφιλος γιος την πατρική αποδοχή; Ο διεμφυλικός δικαιούται να έχει εξουσία στο σώμα του; Ο αλλοδαπός, ο πρόσφυγας ουσιαστικά, δικαιούται να έχει πατρίδα; Εγώ θέτω ερωτήματα. Οι απαντήσεις είναι των αναγνωστών.
Ποιος είναι ο ρόλος του σκαραβαίου; Τι συμβολίζει;
Ο σκαραβαίος είναι αρχαίο αιγυπτιακό σύμβολο της αναγέννησης και για τούτο προσδιορίζεται ως αναστάσιμος, καθώς μέσα στις μπάλες κοπριές που φτιάχνει εναποθέτει τα αυγά του. Στο βιβλίο μου συμβολίζει εντέλει την αναγέννηση της συνείδησης όλων αυτών των χαρακτήρων που συμμετέχουν σε μία δραματική πορεία προς την ενσυναίσθηση. Μεταφέρω ενδεικτικά ένα μικρό απόσπασμα του βιβλίου: «Δεν είμαι τίποτα περισσότερο από ένας ακόμη ασήμαντος, μικρός ακάματος κοπροφάγος, ένας από τους εκατομμύρια σκαραβαίους αυτού του κόσμου, στην πραγματικότητα καθόλου ιερός, παρότι αρέσκομαι να το ισχυρίζομαι, υπερηφανεύομαι να εξιστορώ ότι υπήρξα φυλαχτό, θεός για τους Αιγυπτίους τα χρόνια των Φαραώ, αλλά αν δεν υπήρχα, αν δεν υπήρχε κανένα σκαθάρι κοπριάς να επιτελεί το βρομερό έργο του ασταμάτητα εδώ και τριάντα εκατομμύρια χρόνια, τεμαχίζοντας και θάβοντας τόνους κοπριάς, ένα παχύ στρώμα περιττωμάτων θα είχε καλύψει την επιφάνεια όλου του πλανήτη, θα είχαν πεθάνει όλα τα φυτά και θα είχαν κυριεύσει τον κόσμο οι μύγες».
Η συγγραφή αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής σας. Πώς πήρατε αυτό το δρόμο;
Η συγγραφή είναι δεμένη με τον χαρακτήρα μου καθώς με θυμάμαι να γράφω από μικρό παιδί. Μα είμαι βέβαιος ότι αυτή η εσωτερική παρόρμηση, που με ακολουθεί κατά πόδας τόσες δεκαετίες, δεν θα με συντρόφευε αν δεν μεγάλωνα συντροφευμένος από βιβλία, αν δεν κατέφευγα στην απόλαυση της ανάγνωσης από την εποχή που έμαθα ανάγνωση. Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό γιατί ανακάλυψα αυτήν την αναγνωστική απόλαυση πολύ πριν επιδιώξει να μου επιβάλει μία άχαρη και στριφνή σχέση με την λογοτεχνία η εγκύκλια εκπαίδευση. Αλλά τούτο είναι μεγάλο μεν, άλλο δε, ζήτημα.
Τα δυο τελευταία βιβλία σας είναι μυθιστορήματα. Στο παρελθόν έχετε γράψει πολύ ποίηση. Επιστρέφετε πάντα σε αυτή;
Η ποίηση είναι πάντα παρούσα στη ζωή μου. Πώς θα μπορούσε να μην είναι, αφού, κατά την άποψή μου, η ποίηση είναι ένας παράλληλος δρόμος προς την ωριμότητα, παράλληλος με όλους τους άλλους δρόμους που έχουμε την τύχη να πορευόμαστε μεγαλώνοντας. Εξάλλου η σχέση μου με την ποίηση διαφαίνεται και στα τρία μυθιστορήματά μου. Ο τρόπος μου, το ύφος μου, εμπεριέχει κάποια «ποιητικότητα», κάτι που άλλοι μου καταλογίζουν ως πεζογραφικό προσόν και άλλοι ως πεζογραφικό μειονέκτημα. Εγώ, πάντως, απολαμβάνω τη σχέση μου με τη γλώσσα, την έκφραση και τη σκέψη γενικότερα, χωρίς όρια, μακριά από στερεότυπα. Εντέλει, νομίζω, ότι τα στερεότυπα καταδυναστεύουν ακόμη και τη λογοτεχνία.
Τι πιστεύετε ότι σας καθόρισε σαν συγγραφέα;
Σίγουρα οι άνθρωποι που αγάπησα, που γνώρισα, που μου έκαναν καλό ή και κακό, τα ταξίδια που έκανα ή και που δεν έκανα, τα βιβλία που διάβασα ή δεν διάβασα. Είμαι βέβαιος ότι οι περιπέτειες της ζωής του καθενός είναι ένα δώρο ανεκτίμητο. Η συγγραφική ιδιότητα μπορεί να είναι μεν σημαντικό αλλά όχι και το μοναδικό συστατικό ενός ανθρώπου. Υπήρξαν χρονικά διαστήματα που βίωσα και τη φτώχια και την κατάθλιψη και την τοξικότητα των λάθος ανθρώπων, τη βαρβαρότητα της αδιαφορίας, τον ευτελισμό της αξιοκρατίας, είναι ένας μακρύς κατάλογος, όχι της παρούσης, που μου δίνει κάποιο δικαίωμα να υπερηφανεύομαι ότι μπορώ να συναισθανθώ πάρα πολλούς ανθρώπους. Αυτή η προσπάθεια για την κατανόηση και τον σεβασμό του άλλου είναι που με καθορίζει και ως συγγραφέα.
Δουλεύετε πάνω σε κάτι καινούργιο;
Ναι, έχω ξεκινήσει ένα μαγικό ταξίδι στα χρόνια της αθωότητας. Ένα μυθιστόρημα - επιστροφή στην παιδική ηλικία.
