Γράφει η Γεωργία Μακρογιώργου
Το βιβλίο Μονοπάτια της Άβρας Αυδή, (εκδ. Γράφημα, 2022), περιλαμβάνει 31 ιστορίες όπου το αθέατο, το μικρό, το κρυμμένο, βγαίνει στο προσκήνιο, αγγίζοντας ευαίσθητες χορδές.
Η συγγραφέας σκάβει στη μνήμη, στέκεται σε εικόνες της παιδικής ηλικίας, τις ανασυνθέτει και τις παρουσιάζει με γλαφυρότητα και ζωντάνια, ώστε εμείς οι αναγνώστες γινόμαστε κοινωνοί βιωμάτων, μέσα από το βλέμμα της. Διαβάζοντας, θα συγκινηθούμε, θα θαυμάσουμε λεπτομέρειες από την ομορφιά της φύσης, θα αγανακτήσουμε με το άδικο.
Με τις γυναικείες μορφές στο επίκεντρο, η αφηγήτρια αλλάζει πρόσωπα και προσωπεία, ενώ στο βάθος αχνοφαίνεται μία ενιαία οπτική, αυτή της ευαισθησίας, της ενσυναίσθησης, της σύγκλισης, της αλληλεγγύης, της αγάπης. Η ματιά των γυναικών είναι γεμάτη κατανόηση για τα γήινα, ενώ στην πλειοψηφία τους οι χαρακτήρες απέχουν από την τελειότητα και λάμπουν μέσα στην ανθρωπινότητά τους, εμπλεκόμενοι σε καταστάσεις κωμικοτραγικές, με τη λύση να δίνεται μέσα από απίστευτα ευρηματικούς τρόπους.
Για παράδειγμα, μία μάνα ανησυχεί για τις παρέες του γιού της και αφού μιλάει με μια γειτόνισσα, η ιστορία παίρνει μια τελείως απρόβλεπτη τροπή, ενώ μια πίτα, αποτελεί αφορμή ψυχικής ανάτασης, με όλη τη χαρά του κόσμου ν’ αντανακλά στα παιδικά πρόσωπα: «Βλέπω τα ξαναμμένα πρόσωπά τους, την ομορφιά της ζωής και η ψυχή μου αγαλλιάζει. Τροφοδότρα μάνα και γιαγιά. Γι’ αυτό μου άρεσε πάντα το μαγείρεμα. Ίσως κάποτε να με θυμούνται για την κοτόπιτα» (σελ.33).
Σε όλες τις ιστορίες η μνήμη παίζει σημαντικό ρόλο. Είτε σαν πηγή έμπνευσης, είτε σαν συνειρμός που βρίσκει τρόπους και ξεπηδάει με αφορμή μια λέξη, μια εξωτερική λεπτομέρεια: «Ένα παιχνίδι ελαφρώς επικίνδυνο και γι’ αυτό γοητευτικό σκέφτομαι, καθώς ο βαρδάρης στροβιλίζει στον αέρα τις αναμνήσεις μου. Το αγοράκι μου κρέμεται από το κλαδί της συκιάς. Βουτάει στη θάλασσα κρατώντας μαχαίρι για να καρφώσει το σκυλόψαρο».
Οι σχέσεις των ανθρώπων αναμοχλεύονται: Οικογενειακές, φιλικές, συζυγικές, με τις αδυναμίες, τα πάθη, τις ζήλιες, τα λάθη να είναι εκεί κυρίαρχα και να κινούν τα νήματα της μυθοπλασίας. Τα πρόσωπα άλλοτε σφύζουν από ζωή, άλλοτε είναι σε συναισθηματικό τέλμα κι άλλοτε παλεύουν με τις αρρώστιες και τον θάνατο που πλησιάζει. Οι φιλίες δοκιμάζονται. Ωστόσο, όσο ζοφερές κι αν είναι οι συνθήκες, πάντα μια χαραμάδα φωτός ξεπροβάλλει από το πουθενά, επιδρώντας πάνω στους αναγνώστες όπως ένα μάθημα γιόγκα: «Χαιρετώ τον ήλιο, χαιρετώ τη ζωή, χαιρετώ την ειρήνη της ψυχής, χαιρετώ την αγάπη. Η ακολουθία κινήσεων, στάσεων, αναπνοών ρέει σαν ποτάμι που κυλάει τα ήρεμα νερά του, ρέω κι εγώ μαζί του, χωρίς φόβο, χωρίς πάθος, χωρίς τέλος κι αρχή, τα πάντα ρει» (σελ. 82).
Τα πρόσωπα παίρνουν μέρος σε αυτοσχεδιασμούς θεατρικούς και μέσα από το παιχνίδι ρόλων, αναδύονται βαθιές αλήθειες των ανθρώπινων σχέσεων.
Το βιβλίο έχει γραφτεί σε συνθήκες πανδημίας. Κλεισμένοι τότε στο σπίτι, ήρθαμε αντιμέτωποι με τους εαυτούς μας και πολλές φορές, παράλληλα με τις διαδρομές για σωματική άσκηση στο αστικό τοπίο, τα μονοπάτια της αυτογνωσίας ήταν μονόδρομος. Τα βιώματα αυτά, η Άβρα Αυδή τα παρουσιάζει ποιητικά, μέσα από εκρηκτικές συνδέσεις: «Άκαρπη η αναζήτηση, όμως χαλάλι. Άλλο έψαχνα και άλλο βρήκα. Το φως γλυκαίνει εκείνη την ώρα και χαϊδεύει ήρεμα τις πλαγιές του λόφου νανουρίζοντας τα αγριολούλουδα. Ο δύων ήλιος πάνω από τον Θερμαϊκό φλογίζει τον ουρανό και τα τζάμια των σπιτιών. Γυρνούσα σπίτι κουβαλώντας χρώματα. Έβαφα τα άδεια δωμάτια και τη μοναξιά μου» (σελ.108).
Στον ζοφερό κόσμο μας, το βιβλίο «Μονοπάτια», εκτός από τις ψυχικές διαδρομές, επιχειρεί επίσης να φωτίσει πτυχές της ιστορίας μας και προβλήματα του σύγχρονου κόσμου, αγκαλιάζοντας με τη ζεστή ματιά του αφηγητή, τους αδικημένους και τους κατατρεγμένους αυτού του κόσμου. Μας περνάει από τον Εμφύλιο, από μια ιστορία που δε γράφτηκε κι ύστερα μας γνωρίζει προσφυγόπουλα γεμάτα όνειρα, που παρακολουθούν διαδικτυακά μαθήματα δημιουργικής γραφής. Η Σενέζ για παράδειγμα, που ονειρεύεται να γυρίσει κάποια στιγμή στη χώρα της και ν’ ανοίξει ένα σχολείο για κορίτσια, θα γράψει χαρακτηριστικά: «Αγαπώ πολύ τα μαθηματικά, γιατί μου λένε πως για κάθε πρόβλημα υπάρχει λύση. Τα βράδια πριν κοιμηθώ σκέφτομαι όλα τα προβλήματα του κόσμου και πόσο καταπληκτικό θα ήταν, αν μπορούσα να βρω μια μαθηματική εξίσωση για την ειρήνη, και ξαφνικά η ειρήνη να κυριαρχήσει σε όλο τον κόσμο» (σελ. 206).
Οδεύοντας προς το τέλος του βιβλίου, η συγγραφέας μας αποκαλύπτει με δυο λόγια το μυστικό της ομορφιάς που μεταδίδουν οι ιστορίες της. Για την Άβρα Αυδή, το θέατρο και γραφή είναι παιχνίδια που γλυκαίνουν την ψυχή. Σ’ αυτά τα παιχνίδια της ψυχής, ως αναγνώστρια-κοινωνός, θα πρόσθετα και τις αφηγήσεις που οδηγούν σε μονοπάτια αυτογνωσίας και ενσυναίσθησης.
