Λες και
ψευδαίσθηση και σιωπή και τύχη γίναν Κορμί εσύ είσαι ο ίδιος που
κοιτάς πίσω
Η Μίλα Χάγκοβα έχει εκδώσει περισσότερα από είκοσι ποιητικά βιβλία και θεωρείται μία από τις σημαντικότερες ποιήτριες της Σλοβακίας. Έχει τιμηθεί σε σημαντικά βραβεία όπως με το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας Vilenica το 2020 - μια σπουδαία διάκριση για τους συγγραφείς των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης - και το Βραβείο Dominik Tatarka το 2013. Επίσης έχει βραβευθεί για την ποίησή της από το Σλοβάκικο Ίδρυμα για τη Λογοτεχνία και την Ένωση Σλοβάκων Συγγραφέων ενώ το 2014 παρέλαβε από τον Υπουργό Πολιτισμού της Αυστρίας τιμητικό βραβείο για τις μεταφράσεις αυστριακών ποιητών που έχει εκδώσει (Μπάχμαν, Τρακλ, Τσέλαν, κ.ά.).
Τα ποιήματά της κυκλοφορούν στα γερμανικά, αγγλικά, πολωνικά, ρωσικά, γαλλικά, ολλανδικά, νορβηγικά, ουγγρικά, βουλγαρικά, κινεζικά, εβραϊκά και πλέον στα ελληνικά αφού από τον Απρίλιο του 2021 είναι διαθέσιμη η επιλογή ποιημάτων της, υπό τον τίτλο Η εξαφάνιση των αγγέλων από τις εκδόσεις Βακχικόν. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου η Μίλα Χάγκοβα μας ανοίγει την... ποιητική ψυχή της.
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
Η επιλογή ποιημάτων με τίτλο "Η εξαφάνιση των αγγέλων" είναι τώρα διαθέσιμη στην Ελλάδα. Πώς αισθάνεστε που μπορείτε να απευθυνθείτε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό;
Είναι μεγάλη τιμή να μεταφραστεί η ποίησή μου στη γλώσσα της Σαπφούς, του Αισχύλου, του Ευρυπίδη, του Ομήρου. Στην Ελλάδα βρίσκεται η αρχή του ευρωπαϊκού πολιτισμού και της τέχνης μας. Έχω επισκεφτεί την Ελλάδα δυο φορές βλέποντας μια όμορφη θάλασσα στην Κασσάνδρα και την Κρήτη όπου βρέθηκα στην Κνωσό. Ως νεαρό κορίτσι διάβαζα τους αρχαίους ελληνικούς μύθους. Ευχαριστώ τις εκδόσεις Βακχικόν και τη μεταφράστρια Στέργια Κάββαλου. Ελπίζω η ποίησή μου να βρει έναν δρόμο προς τις ψυχές των αναγνωστών της Ελλάδας.
Έχετε δημοσιεύσει πάνω από 20 βιβλία ποίησης. Τι συντηρεί αυτή την ποιητική ορμή;
Για χρόνια έγραφα στα ποιήματά μου: Τι σημαίνει να γράφω ένα ποίημα; Το να γράφω ένα ποίημα σημαίνει να "χτίζω" ένα άλλο σώμα μέσα μου. Αυτή η σύνδεση μεταξύ του εσωτερικού: της ψυχής μου και της καρδιάς μου και του σώματος μου, και του εξωτερικού: όσων βλέπω και ακούω και βιώνω με τους ανθρώπους, τα ζώα, τα φυτά, τους βράχους... που λιώσαν μαζί και δημιούργησαν πολλά επίπεδα. Φανταστείτε τον αχάτη λίθο. Τα στρώματά του είναι οι ποιητικές μου πηγές και το να γράφω ένα ποίημα είναι σαν να κόβω τον αχάτη μου και να τον ανοίγω για τον αναγνώστη.
Τα ποιήματά σας μοιάζουν συχνά με όνειρα. «Ονειρεύεστε» την ποίησή σας; Πώς καταλήγουν οι σκέψεις σας στο χαρτί;
Πολύ καλή ερώτηση. Λέξεις, σκηνές εικόνων, οπτασίες και φράσεις συχνά βρίσκουν τη θέση τους πρώτα στο ημερολόγιό μου. Έχω πάντα ένα κομμάτι χαρτί ή το σημειωματάριό μου στο τραπεζάκι δίπλα στο κρεβάτι μου και αμέσως μόλις σηκωθώ, γράφω τα όνειρά μου και μετά αυτά πρέπει να τελειώσουν ή όχι σε ένα ποίημα.
Η φύση, τα άγρια ζώα αλλά και η αγάπη και ο Θεός παίζουν σημαντικό ρόλο στην ποίησή σας. Νιώθετε ότι οι άνθρωποι είναι αποκομμένοι από αυτά με τα οποία πρέπει να ζουν σε αρμονία;
Για να πω την αλήθεια, πολύ υποκειμενικά, αισθάνομαι συνδεδεμένη με ζώα, τα φυτά, το Θεό και τους ανθρώπους που αγαπώ πολύ. Γράφοντας ποίηση, προσπαθώ να μεταφέρω τα αισθήματά μου στον αναγνώστη με ανοιχτή ψυχή και καρδιά. Φυσικά υπάρχουν μυστικά, τα οποία δεν θα μοιραστώ ποτέ στα γραπτά μου.
Υπάρχουν συγκεκριμένα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα που επηρεάζουν τη γραφή σας;
Ανησυχώ πολύ για την αδικία στον κόσμο που εμποδίζει εκατομμύρια παιδιά να έχουν ένα ευχάριστο σπίτι και μια οικογένεια, να πηγαίνουν στο σχολείο και τα ωθεί να εργάζονται υπό άσχημες συνθήκες. Τα παιδιά πρέπει να βρίσκονται υπό την φροντίδα μας μακριά από τη βία, τη φτώχεια και τον πόλεμο.
Μιλάτε για τη μία και μοναδική γλώσσα της αγάπης και για την εξαφάνισή της. Θα μπορούσε αυτή να είναι η ποίηση;
Η αργή εξαφάνιση της γλώσσας της αγάπης είναι το προσωπικό μου πρόβλημα, που σημαίνει τη σχέση (ερωτική και ψυχική, πάνε πάντα μαζί για μένα) μεταξύ ενός άνδρα και μία γυναίκας στην ηλικία μου. Οι άλλες μορφές αγάπης που υπάρχουν: στην κόρη μου Elvira, τις δύο εγγονές μου: Aimée και Saschenka και τους φίλους είναι σε αυτή τη φάση της ζωής μου πολύ σημαντικές. Δεν θα μπορούσατε καν να πεθάνετε χωρίς να ζήσετε, είπε ο μεγάλος ποιητής Βλαντιμίρ Χόλαν. Όχι, δεν είναι η ποίηση. Η ποίηση θα ζει πάντα όσο θα υπάρχουν άνθρωποι απλά ίσως πάρει άλλη μορφή.
Τι πιστεύετε για τη σύγχρονη ποίηση γενικά; Θα λέγατε ότι είναι πιο ενδοσκοπική σε μια στιγμή που η ατομικότητα και η απομόνωση έχουν ενισχυθεί ή είναι ένα μέσο πραγματικής επικοινωνίας των συναισθημάτων όταν το τελευταίο έχει χαθεί;
Δύσκολο να πω. Δεν είμαι βοτανολόγος, είμαι λουλούδι. Δεν γράφω (απλώς κάτι) για την ποίηση, γράφω ποιήματα. Το να γράφεις ποίηση ήταν και είναι μοναχικό επίτευγμα. Ίσως έρχεται περισσότερη ενδοσκόπηση στην ποίηση της νεότερης γενιάς. Η ποίηση ήταν για μένα πάνω απ' όλα πραγματική επικοινωνία, με τον εαυτό μου (με ερωτήσεις στην ψυχή μου, ποιήματα που μερικές φορές ήταν προσευχές στο Θεό) και από την άλλη πλευρά ήταν η επιθυμία μου να μιλήσω στους αναγνώστες μου. Η μετάφραση είναι επικοινωνία, ένα βήμα υψηλότερα, μέσω των άλλων γλωσσών. Ήταν η μυστική μου λαχτάρα να γνωρίσω και πάλι τους Έλληνες αναγνώστες της ποίησής μου στη γλώσσα και τη γη που είναι η αρχαιότερη πηγή ολόκληρης της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, του πολιτισμού και της επιστήμης. Αυτό τον όμορφο μήνα, εύχομαι σε όλους τους αναγνώστες μου αγάπη, αρμονία και ανοιχτή καρδιά...
