Μπαίνεις στη μικρή φυλακή κόμμα
Και βγαίνεις ερωτηματικό
Μπαίνεις ζωντανό κοχύλι
Και βγαίνεις άδειο κέλυφος
Η Αμερικανίδα ποιήτρια, μυθιστοριογράφος και μεταφράστρια Ίντρα Νόβι γράφει ποίηση φιλοδοξώντας να αναστατώσει τους αναγνώστες, να τους προσκαλέσει «να δουν άλλους ανθρώπους και τον εαυτό τους με νέα πολυπλοκότητα». Εξάλλου, όπως λέει, η ποίηση ίσως δεν μπορεί να δώσει λύση στις μεγάλες κρίσεις που βιώνουμε αλλά «μπορεί να μας βοηθήσει να μείνουμε ζωντανοί συναισθηματικά».
Με αφορμή την κυκλοφορία της επιλογής ποιημάτων Το βλέμμα σου, κόσμε που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν (μτφ. Μαριάννα Πλιάκου, Τζέιν Γκρέγκερσεν), η Αμερικανίδα ποιήτρια μιλά για την έκδοση αυτή, για το πώς μπήκαν οι στίχοι στη ζωή της αλλά και για τον τρόπο που βλέπει την ποίηση και την τέχνη γενικότερα.
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
* Πρώτη δημοσίευση Book Press
Μια επιλογή ποιημάτων σας μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν. Πώς νιώθετε γι’ αυτή την έκδοση και το γεγονός ότι μπορείτε να επικοινωνήσετε την ποίησή σας στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό;
Είμαι ενθουσιασμένη που μοιράζομαι την ποίησή μου με τους Έλληνες αναγνώστες. Οι γονείς μου επέλεξαν το όνομά μου, Idra, έχοντας κατά νου το ελληνικό νησί, την Ύδρα. Με ελκύει η ελληνική γλώσσα και η λογοτεχνία της σε όλη μου τη ζωή. Ήταν μια φωτεινή εμπειρία, καθώς είμαι ποιήτρια και μεταφράστρια κι εγώ, να βλέπω αυτή την εκπληκτική συν-μετάφραση να ολοκληρώνεται από τις ποιήτριες και μεταφράστριες Μαριάννα Πλιάκου και Τζέιν Γκρέγκερσεν.
Θα θέλατε να μοιραστείτε μερικά πράγματα με τους αναγνώστες σχετικά με τα ποιήματα που περιλαμβάνονται σε αυτή την έκδοση;
Μαζί με τη Μαριάννα και την Τζέιν επιλέξαμε ποιήματα από τις τρεις πρώτες συλλογές μου που δημιουργούσαν ουσιαστικές αντηχήσεις όταν διαβάζονταν μαζί. Τώρα εργάζομαι σε μια νέα συλλογή ποιημάτων και η επανεξέταση αυτών των προηγούμενων ποιημάτων για αυτήν την ελληνική έκδοση -το γεγονός ότι είδα τις σχέσεις μεταξύ τους με την πάροδο του χρόνου- έχει διαμορφώσει τα ποιήματα που γράφω τώρα.
Στη συγκεκριμένη έκδοση μπορούμε να βρούμε πολιτική και κοινωνική ποίηση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Πώς νιώθετε όταν γράφετε ποίηση; Πιστεύετε ποτέ ότι είναι ένας τρόπος να υπηρετήσετε κάτι άλλο;
Γράφω ποιήματα για να μάθω τι νιώθω και συχνά μέσα από διάφορες επαναλήψεις ενός ποιήματος, αυτά τα συναισθήματα μετατοπίζονται, δίνοντας τη θέση τους σε νέες αβεβαιότητες και ερωτήματα. Όταν ένα ποίημα με οδηγεί σε περισσότερη γνώση για όσα δεν ξέρω, τότε αρχίζω να πιστεύω ότι το ποίημα αξίζει να συνεχιστεί περαιτέρω. Για να δουλέψω με εμμονή σε ένα ποίημα για πολλούς μήνες, πρέπει να υπάρχει ένα στοιχείο συναισθηματικής αβεβαιότητας, κάποια περιπλοκή του αισθήματος για τον κόσμο και της εμπειρίας μου μέσα σε αυτόν.
Στους στίχους σας φαίνεται να πρεσβεύετε μια νέα οπτική, ανθρωποκεντρική, με ενοποιητικό παράγοντα το ανθρώπινο στοιχείο. Είναι μια προσέγγιση που πιστεύετε ότι θα μπορούσε να φέρει μια νέα πολιτική άποψη των πραγμάτων;
Με ελκύει η τέχνη που περιπλέκει την άποψή μου για τα πράγματα. Ελπίζω να γράψω ποιήματα που αναστατώνουν τους αναγνώστες, που τους προσκαλούν να δουν άλλους ανθρώπους και τον εαυτό τους με νέα πολυπλοκότητα. Βρισκόμαστε σε μια σαρωτική περίοδο συνεχόμενων ειδήσεων και παγκόσμιων κρίσεων. Δεν νομίζω ότι η ποίηση μπορεί να λύσει καμία από αυτές τις κρίσεις, αλλά μπορεί να μας βοηθήσει να παραμείνουμε ζωντανοί συναισθηματικά, έχοντας επίγνωση της ανέλπιστης εσωτερικής ζωντάνιας των άλλων και του εαυτού μας.
Πότε και πώς βρήκατε την ποίηση;
Μεγάλωσα σε μια μικρή αγροτική πόλη στα βουνά Αλεγκένι στα Απαλάχια Όρη. Δεν ήξερα κανέναν που να ελκύεται από την ποίηση όπως εγώ όταν ήμουν μικρή. Όταν ήμουν οκτώ περίπου, άρχισα να γράφω θεατρικά έργα σε στίχους σε μια παλιά γραφομηχανή και να τα διαβάζω στην οικογένειά μου. Ήταν απλώς στη φύση μου, μια εγγενής παρόρμηση να γράφω και να μοιράζομαι ποιήματα. Με θυμάμαι να αντιγράφω ποιήματα της Έμιλυ Ντίκινσον από ένα βιβλίο που βρήκα στο υπόγειο. Ο μπαμπάς μου είχε ένα αντίγραφο ποιημάτων από τον Τζέραρντ Μάνλεϊ Χόπκινς που είχε σπουδάσει στο κολέγιο το οποίο μου έδωσε μόλις κατέστη σαφές ότι η επιθυμία μου να γράφω ποίηση απλώς δυνάμωνε όσο μεγάλωνα.
Τι είναι η ποίηση για εσάς προσωπικά; Τι σας εμπνέει και τι σας κρατά σε κίνηση;
Γεμίζω ενέργεια από την ανάγνωση νέων ποιημάτων και επίσης από την επιστροφή στα αγαπημένα ποιήματα που έχω σημειώσει σε βιβλία που διάβασα για πρώτη φορά πριν από χρόνια. Επιστρέφω στα ποιήματα του Γκαρσία Λόρκα για χρόνια. Επίσης, στους Αν Κάρσον, Σέζαρ Βαλέχο αλλά και στον Τζέιμς Ράιτ που μεγάλωσε στην επαρχία του Οχάιο, όχι μακριά από το μέρος όπου μεγάλωσα, κι επίσης τον έλκυε να εγκαταλείψει την περιοχή και να βυθιστεί στην ποίηση άλλων γλωσσών και παραδόσεων, για να μεταφράσει ποιήματα που τον γοήτευσαν και στην πορεία οδηγήθηκε σε νέες συνήθειες του νου και στα δικά του ποιήματα.
Επιδιώκετε κάτι όταν γράφετε;
Το γράψιμο είναι ο τρόπος με τον οποίο επεξεργάζομαι τη ζωή. Μετά από είκοσι χρόνια δημοσιεύσεων ποίησης, μυθοπλασίας και μεταφράσεων, το γράψιμο έχει γίνει αυτό που κάνει αυτόματα ο εγκέφαλός μου όταν ξυπνάω. Λαχταρώ προτάσεις. Αρχίζω να τις γράφω στο κεφάλι μου πριν σηκωθώ από το κρεβάτι.
Νιώθετε ότι στους καιρούς που ζούμε η ποίηση έχει έναν πιο σημαντικό ρόλο να παίξει;
Η ποίηση είχε πάντα σημαντικό, ανατρεπτικό ρόλο και οι αυταρχικές κυβερνήσεις τον γνώριζαν πάντα. Η ανθρώπινη ιστορία είναι τόσο γεμάτη από αυταρχικούς ηγέτες που ελέγχουν όσο και από ανατρεπτικά, ανθεκτικά ποιήματα που ελπίζω να μας ξεπεράσουν όλους.
