Γράφει η Σοφία Πολίτου
Η Αφροδίτη Κατσαδούρη είναι ένα παιδί της πόλης με ρίζες καλά χωμένες στο άγριο χώμα της ελληνικής επαρχίας, όπου και το καταφύγιό της, όπως φανερώνουν τα γραπτά της και κάποιες σκέψεις της δημοσιευμένες στο διαδίκτυο. Σε ανύποπτο χρόνο καβαλάει το άλογό της και καλπάζει στους γλιστερούς δρόμους του κέντρου, όμως δεν γλιστράει ποτέ, δεν χάνει τον δρόμο της.
Η ποιήτρια έχει σπουδάσει φιλολογία, όμως δεν ευημερεί από αυτήν, δεν εργάζεται ως τέτοια. Βιοπαλαίστρια, πολιτικοποιημένη και ενεργή προσωπικότητα, σκληρή και ευαίσθητη μαζί, καθώς οι συνθήκες δεν επιτρέπουν την ονειροπόληση και τη δικαιοσύνη,εκφράζεται με το μέσο που της χαρίστηκε ως η δική της προσωπική σφραγίδα: την ποίηση, τη διαμαρτυρόμενη ποίηση, τη σφριγηλή, σουρεαλιστική φωνή ενός νέου σκεπτόμενου ανθρώπου που παλεύει με τα κύματα της καθημερινότητας, αναλύοντας και καταγγέλλοντας μέσα από το δικό της πολιτικοκοινωνικό πρίσμα τα γεγονότα που στιγματίζουν την κοινωνία και την καρδιά της.
Η αφορμή αυτού του σημειώματος είναι η έκδοση της νέας της ποιητικής συλλογής με τίτλο «Η σάρκα στάζει στο μπαλκόνι» από τις εκδόσεις Έναστρον, που τις ευχαριστούμε.
Η συλλογή αποτελείται από 87 ποιήματα, ολιγόστιχα και μη, που ορμούν πάνω μας με τη νιότη, τη δύναμη και το γαμώτο που φωνάζει μες στα αφτιά μας η ποιήτρια. Και καλά κάνει!
Μια γροθιά στο στομάχι και μια ποταμίσια ροή η ποίησή της, γεμάτη φερτά υλικά που οφείλουμε να συλλέξουμε και να στοιχειοθετήσουμε με σεβασμό και εκτίμηση.
Πολιτική-κοινωνική η ποίηση της Κατσαδούρη, με έντονο κοινωνικό προβληματισμό, όμως όχι κομματικοποιημένη. Η Αφροδίτη κάνει τέχνη, όχι προπαγάνδα.
Αντιπαραθέσεις και αντιθέσεις είναι οι κεντρικοί άξονες πάνω στους οποίους αναπτύσσει με ταχύτητα τις σκέψεις της. Τα ποιήματά της παρέχουν πολλές εικόνες και συναισθηματικές αντιφάσεις, προσφέροντας σ’ εμάς ένα ευρύ πεδίο σκέψης και ανάλυσης.
Κάθε ποίημα της συλλογής παρουσιάζει μια μοναδική οπτική γωνία και αναδεικνύει σημαντικά κοινωνικά θέματα. Ας μου επιτραπεί, να σταθώ ενδεικτικά σε κάποια από τα ποιήματα της συλλογής, όπου καλύπτουν όλα όσα προανέφερα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα υπόλοιπα ποιήματα της συλλογής δεν κερδίζουν το ενδιαφέρον μας και δεν έλκουν τον έπαινό μας. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφέρω πως οι εντυπώσεις μου και η αναφορά μου έχουν ως υπόβαθρο τη μουσική μου εκπαίδευση, τις αναγνωστικές μου αναζητήσεις και τη συγγραφική μου προσωπική πορεία.
Στη σελίδα 12 διαβάζουμε το ποίημα με τίτλο «Δύο σταθμά» και σε αυτό συναντάμε από τις πρώτες σελίδες αυτήν την αντιπαράθεση ανάμεσα σε διάφορους κόσμους, που δεν θα καταλαγιάσει όσο το χάσμα μεταξύ των κοινωνικών τάξεων διευρύνεται.
Αντιφάσεις και παραλληλισμοί προσθέτουν βάθος στο ποίημα, ενώ η έντονη έκφραση το κάνει να ξεχωρίζει. Κι αν τα "δύο σταθμά" ενώνουν, αυτό θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια έκκληση για αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τις διαφορές και τις προκαταλήψεις.
Στη σελίδα 14 διαβάζουμε το ποίημα με τίτλο «Ανελεήμονα».
Ανελεήμονα
Τον μήνα που γεννούν τα γιδοπρόβατα
τον μήνα με το πιο λαμπρό φεγγάρι
ανελεήμονα βροχή
πώς κοσκινίζεις
παρατημένα τιμαλφή
αλλά κυρίως τον βοσκό και το κοπάδι
Τον μήνα με τα χέρια κατακόκκινα
τον Κρυαρίτη
κόκκινο γάλα άσπρα όνειρα
πρωμάδα δέκα δάχτυλα στο τζάκι
Τον μήνα με το σάλεμα του ανέμου
πλαγιές ξεκολλημένες
κι ένα έρεβος για κατοικίδιο
κάτω από το απόκοσμο κρεβάτι
Τον μήνα με το αίμα του χειμώνα
Εσύ κάθε βράδυ στα επείγοντα
και κάτι λύκαινες νυστέρι στη θωριά τους
κάτω από το δέρμα
Τις μέρες που σφαδάζουμε χειμώνα
λίγη απ' τη δύναμή σου
καλέ μου - δώσε μας
να βγάλουμε ως κάποιο καλοκαίρι επιθανάτιο
ετούτη την παρτίδα κόσμου.
Το τοπίο βουκολικό, μια πανάρχαια ομορφιά. Έχουμε εποχική αναφορά, εικόνες χειμώνα, έντονα στοιχεία της φύσης, αναπνέουμε μέσα σε μια σουρεαλιστική ατμόσφαιρα ψυχρότητας και μελαγχολίας. Μια αίσθηση μυστηρίου έρπει υποδόρια. Το αίτημα για ελπίδα στους τελευταίους στίχους, μας δίνει το αίσθημα της επιθυμίας για ζωή. Να την κερδίσουμε "ετούτη την παρτίδα κόσμου", να τη ρουφήξουμε μέχρι το μεδούλι. Να αφήσουν την Αφροδίτη να ζήσει τη ζωή της. Γιατί, όπως γράφει η ίδια στο ποίημα «Ανεξάντλητοι»:
Γιατί εσύ κι εγώ
αντί να ξοδευτούμε αλόγιστοι
σε δρόμους και πλατείες
γιατί εσύ κι εγώ
πνιγόμαστε ανεξάντλητοι στις μεσοτοιχίες.
Η καταγγελτική της ματιά για την κοινωνία μέσα στην οποία επιβιώνει, καταγράφεται πολύ ωραία και ειρωνικότατα στο ποίημα «Το κάπνισμα σκοτώνει», στη σελίδα 26.
Το κάπνισμα σκοτώνει
Ο νεοφιλελευθερισμός σκοτώνει
η μαγεία της αγοράς
η συρρίκνωση της αποθυμιάς
η επιστροφή στο παιδικό δωμάτιο
ο βομβαρδισμός στο παιδικό δωμάτιο
η ασύδοτη κολυμβήθρα του Αιγαίου
οι κακοήθεις καρυάτιδες στα κεφάλια των αγαπημένων
η γύρω γύρω μπλε ευνομία
και στη μέση ένα κόκκινο παιδί
η μισοφέγγαρη ανθρωπότητα
στους στρογγυλούς φακούς
του Βάλτερ Μπένγιαμιν
τα φαλακρά απόνερα του Άουσβιτς
η ξεραμένη μυρωδιά στο μαξιλάρι σου
ο πένθιμος ήχος της καμπάνας
τις Κυριακές που δεν σε βλέπω
το στοπ στη Μαυρομιχάλη
αλλά εκείνος ο αμετάπειστος γραφίστας του Καρέλια
επιμένει να τα βάζει με το κάπνισμα.
Διαβάζουμε ένα ποίημα γεμάτο εικόνες και σύμβολα, που προσθέτουν βάθος και πολυσημία, με έντονη κριτική προς τον νεοφιλελευθερισμό αλλά και τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα που προκύπτουν από αυτόν.
Η αντίθεση "μαγεία της αγοράς" από τη μια και "συρρίκνωση της αποθυμιάς από την άλλη", αναδεικνύει την κρίση της ανθρώπινης αξίας και ευημερίας.
Πόλεμοι, μετακινήσεις πληθυσμών, δολοφονίες, ρατσισμός, φασισμός, -πού είναι οι μαρξιστές αυτού του κόσμου;- και ο έρωτας; Η αγάπη; Απώλεια και πένθος η απουσία τους.
Εδώ ο κόσμος χάνεται και οι γραφίστες τον χαβά τους, θα λέγαμε για να ελαφρώσουμε λίγο την ένταση του συναισθήματος, φτάνοντας στο τέλος του ποιήματος και στην αναφορά για τον γραφίστα του Καρέλια.
Κι αν θέλετε να μιλήσουμε για έρωτα, θα σας πάρουμε το σκαλπ με το ποίημα «Αγία τράπεζα» στη σελίδα 29.
Αγία τράπεζα
Δεν είναι σύστημα ο έρωτας
αγάπη μου
ο έχων για δύο να δίνει τον έναν
χασάπικο είναι και αμάχων σφαγή
κεφάλι τραπεζίτη που σπαρταράει απέθαντο
έξω απ' το σπίτι σου
τα χέρια σου τα πόδια σου
τα δόντια σου ζητάει
για τα ποιήματα που έγραψες με μένανε λυσσάει
ο χρόνος είναι ματωμένο χρήμα
στη φουσκωμένη τσέπη
κρεατέμπορα
μέχρι να γιατρευτώ
θα με σκοτώσεις πάλι
όπως δολοφονούν οι Δυτικοί τα θύματά τους
με χαμόγελο και τακτ
γιατί είσαι έγκλημα πολέμου
η σκοτωλάγνα είσαι Αμερική
το λένε οι Ερυθρόδερμοι στα εκκρεμή τους χείλη
τα δάχτυλά μου τα κομμένα που καπνίζουν
το τελευταίο σου φιλί
το λένε οι καθηγήτριες νεότερης ερωτικής ιστορίας
στους πρωτοετείς
οι υποσημειώσεις μια σπάνιας
ευαίσθητης φυλής
θα βγούνε αληθινές οι προφητείες
πως με τις τράπεζες και σένα
θα μας χωρίζουν
οι δοσολογίες στις δοσοληψίες.
Στο ποίημα "Αγία τράπεζα" συναντούμε την αντίθεση μεταξύ του έρωτα και του χρηματοοικονομικού συστήματος. Δυσανάλογη η σχέση μεταξύ ανθρώπινων σχέσεων και οικονομίας και με αυτόν τον τρόπο η ποιήτρια θέλει να μας δείξει πως ερωτεύεται με πάθος.
Αντίφαση και αντίσταση.
Σφαγή ο έρωτας και όχι μια απλή, συμβατική ανθρώπινη εμπειρία. Η εικονική γλώσσα και οι παραστατικές εικόνες δυναμιτίζουν τη συναισθηματική φόρτιση.
Ας πάμε στο ποίημα «Η προκλητικότητα της κοντής μου φούστας» σελίδα 51, όπου ο τίτλος φανερώνει και το θέμα που πραγματεύεται.
Σε αυτό το ποίημα το σώμα είναι το πεδίο μάχης και η φούστα το κόκκινο πανί. Με αυτό το ποίημα σκέφτηκα έντονα την κόρη μου, το πήγαινε–έλα στη σχολή της, τις προκλήσεις που συναντάει στον δρόμο της κάθε μέρα, τις ανησυχίες, τις προσδοκίες, τις ματαιώσεις της.
Ανεξαρτησία, αυτονομία, πού βρίσκονται στις μέρες μας; Η ποιήτρια παραθέτει τους γυναικείους ρόλους στη σύγχρονη κοινωνία και ασκεί έντονη κοινωνική κριτική για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η γυναίκα, παρά την ισχυρή της φύση και τις πολλές της ικανότητες. Αντίφαση τα κοινωνικά στερεότυπα, η επικέντρωση της κοινωνίας στην "προκλητική" εμφάνιση και όχι στις πραγματικές δυνατότητες -αλλά και τις δυσάρεστες διαπιστώσεις.
Με το ποίημα «Μήτρα ταχύτητας», στη σελίδα 62,συναντάμε το θέμα γονείς - παιδί - ελληνική κοινωνία. Ένα τραγικό θέμα, ένα συγκλονιστικό ποίημα. Πρότυπα που προωθεί από τη μια, προσδοκίες που επιβάλλει από την άλλη η κοινωνία και στη μέση η έννοια της μητρότητας ως κάτι πέρα και έξω από το άτομο που του χαρίζεται αυτή η δυνατότητα. Η κοινωνία πιέζει, το πατριαρχικό σύστημα πιέζει, η οικονομική εξάρτηση πιέζει. Κι εδώ αναδεικνύεται η αντίθεση μεταξύ της θεωρητικής εικόνας της μητρότητας με την πραγματική κατάσταση των οικογενειών.
Μοναδική η αναφορά της πλατείας Ομόνοιας, ο λαβύρινθος μέσα από τον οποίο αποτυπώνει εικόνες η ποιήτρια. Ομόνοια η μεγαλύτερη μήτρα, η οικουμενική μήτρα, καρφιτσώνουμε την κυριολεκτική έννοια της λέξης στο πέτο.
Μήτρα ταχύτητας
Γιατί δεν κάνεις λένε ένα παιδί
να σε πηγαίνει στις δημόσιες υπηρεσίες σα μεγαλώσεις
να βγαίνετε στις φιλήσυχες γειτονιές μαζί
να το μαλώνεις και να το δέρνεις
να του αγορεύεις
να του υπαγορεύεις
να του απαγορεύεις
γιατί δεν κάνεις λένε ένα παιδί
να το αποκοιμίζεις
με παραμύθια για μια καλύτερη ζωή
να το ξυπνάς για να προλάβει
την πρώτη ώρα μαθηματικά
να μάθει να υπολογίζει τους ανθρώπους
όταν θα ξαπλώνει με τα ένσημα μισά στο διπλό κρεβάτι
να μη γελάνε τα ψυχιατρεία
και στα δελτία συνειδήσεων μαζί του
γιατί δεν κάνεις λένε ένα παιδί
αλλά δεν ξέρουν
για το νόθο άγχος που μου φύτεψαν
συλλογικά
κάποιο ύποπτο φεγγάρι
οι εργατοώρες
και τώρα να
τριών χρονών
το νανουρίζω
σαν δικό μου τερατάκι
το βγάζω βόλτα στην Ομόνοια κρυφά
του αγοράζω σιντριβάνι κοκοράκι
άβυσσο απ' την πλατεία Βάθη
και στα μεγάλα κέφια
το πουλάω με τη μήτρα μου φθηνά
για ένα τσιγάρο μετά τη βραδινή δουλειά
γιατί δεν κάνεις λένε ένα παιδί
αλλά δεν ξέρουν πως η Ομόνοια
είναι η μεγαλύτερη μήτρα του κόσμου
μια ανοξείδωτη μήτρα ταχύτητας
στις υγραέριες αποβάθρες της
-όχι στα ευαγγέλια-
σφυρίζει
μαγειρεύεται
καραμελώνεται
η πιο άδολή γέννηση του κόσμου.
Κάθε ποίημά της Αφροδίτης και μια επιτυχής μεταμόσχευση καρδιάς, γιατί αυτό κάνει η Κατσαδούρη κάθε φορά που θέλει να επικοινωνήσει μαζί μας μέσω της ποιητικής τέχνης.
Το κορίτσι αυτό αγωνιά γιατί θέλει να εκφράσει συναισθήματα και θέσεις και να εκφραστεί ως καλλιτέχνιδα, όμως αναλώνεται εντός ενός στεγνού, απάνθρωπου κοινωνικού τοπίου επιβίωσης.
Για φανταστείτε πού θα είχε φτάσει την ποίησή της αν η καθημερινότητα τής έδινε περισσότερο χρόνο και λιγότερο άγχος, ώστε να σταθεί μπροστά στο τετράδιο και το μολύβι της με μια άλλη ελευθερία.
Η ποιήτρια θέλει να ταξιδέψει, να περιηγηθεί, να επικοινωνήσει, να γευτεί, να απολαύσει. Έχει θυμό, θέλει δικαιοσύνη.
Μεγάλη παρηγοριά η ποίηση.
Δεν είναι όλα χρήματα, αγαπημένη εργάτρια της ζωής.
Η ζωή είναι ένας Αύγουστος.Και όπως λέει και στο ποίημά της «Ένα όγδοο», στη σελίδα 103:
Ένα όγδοο
Ο Αύγουστος είναι γοργόνα:
μισός παιδική χαρά και μισός πληγωμένο γόνατο.
«Πρέπει να έχετε θάρρος ίσως αύριο να είναι καλύτερα» αγαπημένη μας ποιήτρια. Κι εμείς είμαστε εδώ, μαζί, πάντα με σεβασμό στους υπέροχους νέους ανθρώπους.
