Η Τώνια Σαμαρά παραδίδει στο αναγνωστικό κοινό το τελευταίο της μυθιστόρημα Γράμματα στη Μαμά που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Βακχικόν. Πρόκειται για ένα βιβλίο που άρχισε να γράφεται πριν 52 χρόνια και κατά τη συγγραφέα του «ήρθε ακριβώς στην ώρα του». Ένα βιβλίο, που όμως μας λέει η Τώνια Σαμαρά προέκυψε από μια βαθύτερη ανάγκη κι εκείνη αφέθηκε σε αυτήν χωρίς να την λογοκρίνει…
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
Το μυθιστόρημά σας «Γράμματα στη Μαμά» κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Βακχικόν». Πώς νιώθετε γι’ αυτό;
Νιώθω υπερήφανη που εμπιστεύτηκα στο «Βακχικόν» την έκδοση του βιβλίου μου. Είναι νέοι, έχουν ενθουσιασμό για την τέχνη -την εννοούν-, έχουν όνειρα, είναι υπεύθυνοι και οργανωμένοι. Έδειξαν προθυμία και διέθεσαν αυτονόητα όσο χρόνο χρειαζόταν για να με ενημερώσουν και να μου εξηγήσουν ο,τι ήθελα σχετικά με την συνεργασία μας.
Έρχεται τέσσερα χρόνια μετά το προηγούμενο βιβλίο σας. Είναι προϊόν αυτής της τετραετίας; Ή έρχεται από παλαιότερα; Ως σύλληψη ή γραφή;
Είμαι πολύ χαρούμενη και ικανοποιημένη γιατί πραγματοποίησα ένα μυθιστόρημα που άρχισα να το γράφω πριν από 52 χρόνια. Ήρθε ακριβώς στην ώρα του. Είναι κατά κάποιο τρόπο συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου μου, που ο τίτλος του ήταν «Η χώρα της Ύπαρξης». Ερχόταν και αυτό από παλιά. Ως σύλληψη που έρχεται αστραπιαία και αυθόρμητα, που όμως αμέσως την καταγράφω για να μην χαθεί. Με τις πρώτες σημειώσεις μου να γράφονται σε τετράδια, ακολουθεί μετά μια διαδικασία συναρμολόγησης και ξεκαθαρίσματος, ώστε αυτό που μένει να εξυπηρετεί αυτό που θέλω να πω.
Γιατί «Γράμματα στη Μαμά»; Τι σας ενέπνευσε αυτή την συγκεκριμένη ιστορία;
Ήθελα να μιλήσω στη μαμά μου «εκ βαθέων». Δεν θα το έλεγα έμπνευση στην συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά μια βαθύτερη ανάγκη από το εσώτερο εγώ μου. Αφέθηκα σε αυτήν την ανάγκη χωρίς να την λογοκρίνω. Δεν ξέρω αν μπορώ να πω από που πηγάζει αυτή η ανάγκη να μιλήσει μια γυναίκα στην μάνα της που δεν ζει μάλιστα. Η έμπνευση εδώ έχει να κάνει περισσότερο με το στήσιμο της ιστορίας που επιδιώκει να μιλήσει για κάτι.
Μιλήστε μας λίγο για την κεντρική σας ηρωίδα. Τι είναι αυτό που την αποπροσανατολίζει και χάνει τα πατήματά της στην πραγματικότητα;
Η όλη της ζωή, της κεντρικής ηρωίδας, βιωμένη με παραμύθια και αλήθειες που κονταροχτυπιόνταν, φυσικά και με περιέχει. Πήρα από τον εαυτό μου τη δύναμη να δημιουργήσω την Έλμα, να την πονέσω, να την υπερασπιστώ και να της συμπαρασταθώ. Έπαιρνε συχνά αντιφατικά συναισθήματα -αναφέρομαι φυσικά στην μαμά- που την βασάνιζαν και την μπέρδευαν. Στο προχώρημα των χρόνων όλο και ζωντάνευε, κι εγώ δεν την εγκατέλειπα, την στήριζα.
Κάθε συγγραφέας επιθυμεί φυσικά να διαβαστεί το βιβλίο του. Όμως τι σημαίνει για εσάς προσωπικά η διαδικασία της συγγραφής;
Είναι αλήθεια ότι όλοι οι συγγραφείς θέλουν να διαβαστεί και να διαδοθεί το βιβλίο τους. Υπάρχουν όμως ενστάσεις. Εγώ θα απαντήσω στην ερώτησή σας. Τι σημαίνει για μένα προσωπικά η διαδικασία της γραφής. Θυσίες, παρ’ όλο που γνωρίζω και έχω αποδεχτεί αυτό που κάνω από πολύ μικρή με όλο μου το είναι. Με συνεπαίρνει. Τα νέα κύματα εμπνεύσεων έρχονται σε μένα κάθε πρωί μόλις ξυπνώ. Είναι σαν πουλιά από άλλους τόπους που τα πρωτοβλέπω, δεν ξέρω από πού καταφτάνουν, με ξεσηκώνουν, μου δίνουν φορτίο, αυξημένα καθήκοντα, αλλά δεν μπορώ να τα αγνοήσω. Αποτελούν μέρος της συγγραφικής τυραννίας, των εκπλήξεων, αλλά και αδιάπτωτου ενδιαφέροντος. Μπαίνει μέσα σου η λέξη «έρευνα» και η φωνή που το λέει είναι η εσωτερική δική σου. Δεν μπορώ να αντισταθώ σε αυτό και όταν γράφω τελικά ηρεμώ.
Ποιες είναι οι σκέψεις σας όταν σκέφτεστε έναν αναγνώστη να διαβάζει το βιβλίο σας;
Σκέφτομαι με αγωνία και με αρκετή απαισιοδοξία ότι ίσως οι περισσότεροι αναγνώστες να το ξεφυλλίσουν μέσα στο βιβλιοπωλείο και να το παρατήσουν. Και ότι λιγότεροι θα είναι αυτοί που θα δείξουν ενδιαφέρον για το τι σημαίνει αυτό το «παράξενο» βιβλίο.
