Συνέντευξη στη Σοφία Πολίτου-Βερβέρη
Ο Νίκος Φρατζέτης ζεῖ στὴν ᾽Αθήνα. Ἡ Χαρτοπετσέτα εἶναι ἡ τρίτη ποιητικὴ συλλογή του μετὰ τὸ Τρένο καὶ ὁ Φῶκνερ (Κίχλη, 2018) καὶ τὴν Ὑπακοή (῎Απαρσις, 2012). Ἐργάζεται στὸν χῶρο τοῦ βιβλίου (βιβλιοπωλεῖο Πολιτεία) τὰ τελευταῖα δώδεκα χρόνια.
Ο τίτλος της νέας σας ποιητικής συλλογής από τις εκδόσεις Κίχλη είναι Χαρτοπετσέτα. Η ποίηση ως άλλη χαρτοπετσέτα έρχεται και σκουπίζει, αφαιρεί το στίγμα, καθαρίζει, επαναπροσδιορίζει μια κα-θαρότερη ζωή; Με ποια συλλογιστική επιλέξατε αυτόν τον τίτλο;
Ίσως η λέξη να θεωρείται απλή, φτηνή ή ο καθένας να βγάζει τα δικά του συμπεράσματα. Περισσότερο επέλεξα χαρτοπετσέτα από το ομώνυμο ποίημα, διότι δεν υπάρχουν καλές ή κακές λέξεις. Ούτε επίσημες ή ανεπίσημες. Επίσης δεν μου αρέσουν οι πομπώδεις τίτλοι, μου φαίνονται λίγο υπερβολικοί. Κάθε αντικείμενο, κάθε λέξη, νοηματοδοτείται από τον τρόπο που χρησιμοποιείται. Για παράδειγμα ένα σουβλί στον πάγκο ενός τσαγκάρη είναι ένα όργανο δουλειάς, ενώ καρφωμένο στον λαιμό του τσαγκάρη είναι φονικό όπλο. Εν προκειμένω μια χαρτοπετσέτα χωράει ολόκληρη τη ζωή του ήρωα του ομώνυμου ποιήματος.
Υπάρχει κάποια συνοχή μεταξύ των ποιημάτων της συλλογής; Υπάρχουν θέματα που σας ταλάνισαν περισσότερο και θέλατε να τα καταγράψετε στα ποιήματά σας;
Θα τολμούσα να πω ότι έχουν συνοχή. Περισσότερο με απασχόλησε να δείξω ότι η ελπίδα και η αγάπη δεν είναι έννοιες κενού περιεχομένου. Για μένα είναι σχεδόν ζωντανοί οργανισμοί που ζουν, αναπνέουν και παράγουν αποτελέσματα. Μπορεί να μην τα καταφέρνουν πάντα, αλλά είναι εκεί παρόντες στις ζωές όλων μας.
Στα ποιήματά σας καταπιάνεστε με διάφορες εκφάνσεις της ζωής, μα πάνω απ’ όλα την αγάπη. Οι εκφάνσεις της αγάπης πώς καταμετρούνται και αναμετρούνται στα ποιήματά σας;
Η αγάπη θα έλεγα ότι δεν μπορεί να καταμετρηθεί ή να αναμετρηθεί. Είναι κάτι άλλο. Είναι μια έννοια υπερβατική. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να μπαίνει σε στεγανά και σε περιορισμούς.
Ποια είναι τα εκφραστικά σας μέσα που κυριαρχούν στη Χαρτοπετσέτα; Έχουμε ολιγόστιχα ή όχι ποιήματα; Σε σχέση με τις προηγούμενες ποιητικές σας συλλογές, τι διαφορετικό θεωρείτε πως θα διακρίναμε ως αναγνώστες, διαβάζοντας τη Χαρτοπετσέτα;
Έχουμε ολιγόστιχα και μη. Οι αγωνίες μου παραμένουν οι ίδιες οπότε και τα ποιήματά μου δεν διαφέρουν ως προς αυτό. Φυσικά με την πάροδο των χρόνων, όσο ωριμάζεις σαν άνθρωπος, τόσο ωριμάζει και ο τρόπος που γράφεις. Τουλάχιστον αυτό προσδοκώ να γίνεται. Αποφεύγω, καλύτερα προσπαθώ να αποφύγω τον εύκολο εντυπωσιασμό και τα πολύ εσωτερικά ποιήματα. Προτιμώ την πιο προσιτή γραφή, που μπορεί να συνομιλήσει και με έναν μη αναγνώστη ποίησης.
Η ποιητική σας συλλογή κυκλοφορεί εν μέσω μιας νέας κοινωνικής πραγματικότητας. Ζούμε την εποχή του κόβιντ-19, των περιορισμών και των επαναπροσδιορισμών. Όλα μπορούν να αλλάξουν από τη μια μέρα στην άλλη. Με βάση αυτά τα νέα δεδομένα, η ποίηση βρίσκεται σε εγρήγορση ή εφησυχασμό; Εσείς γράψατε ποιήματα επηρεασμένος από αυτήν τη νέα αυτή απειλή;
Κατ’ αρχήν η ποίηση, γενικά η Τέχνη, πρέπει να βρίσκεται συνεχώς σε εγρήγορση. Ζούμε κάτι που δεν περίμενε κανείς να ζήσει, ειδικά στην εποχή μας, με την εξέλιξη της Ιατρικής και της Φαρμακολογίας. Ίσως όμως η Φύση να βρίσκει πάντα τρόπους να μας δείχνει ότι είναι κυρίαρχη και οφείλουμε να τη σεβόμαστε περισσότερο. Δυστυχώς όχι μόνο δεν το κάνουμε αλλά είμαστε βιαστές της κατ’ εξακολούθηση. Θα το βρούμε μπροστά μας. Δεν έχω γράψει ποιήματα ή διηγήματα για την πανδημία ή την περίοδο της καραντίνας. Ίσως όταν περάσει όλο αυτό να το δω από κάποια διαφορετική σκοπιά. Τώρα απλά προσέχω, όπως όλοι μας, όχι τόσο για μας τους νεότερους, αλλά για τους αγαπημένους μας. Μην ξεχνάμε ότι τη διετία 1918-1919 η ανθρωπότητα πέρασε κάτι παρόμοιο με την ισπανική γρίπη χωρίς να κατορθώσει εκείνη η πανδημία να επηρεάσει τη λογοτεχνία με κάποιο τρόπο.
«Πολλοί ποιητές, λίγη ποίηση», μας είχε πει κάποτε ένας εκδότης από τον ελληνικό χώρο του βιβλίου, σχολιάζοντας με σκωπτικό τρόπο την οπτική του για την πληθώρα κυκλοφορίας ποιητικών συλλογών τον τελευταίο καιρό. Εσείς παρακολουθείτε την πορεία της νεοελληνικής ποίησης και αν ναι, με ποιους τρόπους; Ποια είναι η γνώμη σας ως προς τα χαρακτηριστικά και την εξέλιξη της νεοελληνικής ποίησης στις μέρες μας;
Εγώ θα έλεγα πολλοί εκδότες, λίγοι αγαπούν το βιβλίο. Ο καθένας μπορεί να γράψει για την ψυχή του, γιατί μην ξεχνάμε ότι είναι και ένα μέσο ψυχοθεραπείας η γραφή. Δεν το κρίνω. Δεν έχω ούτε τη θεωρητική κατάρτιση, ούτε τον ελιτισμό να πω ποιoς και με ποιoν τρόπο πρέπει να το κάνει. Κάποιοι θα ξεχωρίσουν. Κάποιοι άλλοι θα περάσουν αδιάφοροι. Μπορεί και εγώ να είμαι ένας από αυτούς. Εφόσον υπάρχει η δυνατότητα νομίζω ότι όποιος θέλει και μπορεί ας δημοσιεύσει την ποίησή του. Θα κριθεί από το κοινό και από τους ανθρώπους που με το θεωρητικό και γνωστικό υπόβαθρο τους είναι ικανοί να αξιολογήσουν ένα έργο. Δεν είναι κακό αυτό. Εγώ νομίζω, με το δικό μου κριτήριο πάντα, ότι έχουμε αρκετούς καλούς και πολύ καλούς ποιητές και ποιήτριες. Λόγω δουλειάς ρίχνω τουλάχιστον μια ματιά σε ό,τι κυκλοφορεί. Φυσικά δεν τα διαβάζω όλα. Μόνο ό,τι μου τραβά το ενδιαφέρον. Τώρα όσον αφορά την εξέλιξη της ποίησης, έχω την αίσθηση, μόνον την αίσθηση, ότι σιγά σιγά προσεγγίζονται πιο πολύ κοινωνικά θέματα και προβλήματα και όχι τόσο προσωπικοί προβληματισμοί. Υπό το πρίσμα του καθενός πάντα.
Πού θα μπορούσαμε να σας συναντήσουμε διαδικτυακά αλλά και από κοντά, όσο οι νέες συνθήκες το επιτρέπουν;
Διαδικτυακά στην σελίδα μου στο facebook με το όνομά μου. Από κοντά δεν κερδίζουν και κάτι να με γνωρίσουν, παρ’ όλα αυτά εργάζομαι σε μεγάλο κεντρικό βιβλιοπωλείο της Αθήνας.
