Top menu

Έλεν Κέλερ: Μια Ηρωίδα Ψυχικής Ανάτασης

 

Γράφει η Ηλιάνα Βολονάκη

Η Έλεν Άνταμς Κέλερ, ήταν Αμερικανίδα συγγραφέας, ακτιβίστρια και λέκτορας. Ήταν το πρώτο τυφλό άτομο που κέρδισε το πτυχίο Bachelor of Arts. Η ιστορία της Κέλερ και της δασκάλας της, Άννι Σάλιβαν, έγινε διάσημη από την αυτοβιογραφία της Κέλερ με τίτλο: Η ιστορία της ζωής μου, και από τις προσαρμογές της στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Η γενέτειρά της στη Δυτική Τασκούμπια, της Αλαμπάμα, είναι πλέον μουσείο και χορηγεί μια ετήσια «Ημέρα Έλεν Κέλερ».

Η Κέλερ είχε κάνει πολλά ταξίδια και ήταν ειλικρινής στις πεποιθήσεις της. Μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αμερικής και των Βιομηχανικών Εργαζομένων του Κόσμου, αγωνίστηκε για την ψήφο των γυναικών, τα εργασιακά δικαιώματα, τον σοσιαλισμό, τον αντιμιλιταρισμό και άλλα παρόμοια αιτήματα. Γεννήθηκε στις 27 Ιουνίου 1880 στην Τασκούμπια της Αλαμπάμα.Η οικογένειά της ζούσε σε ένα σπίτι, το Ivy Green, που ο παππούς της, είχε χτίσει δεκαετίες νωρίτερα. Είχε τέσσερα αδέλφια: τη Μίλντρεντ Κάμπελ Κέλερ και τον Φίλιπς Μπρουκς Κέλερ, καθώς και δύο μεγαλύτερα αδέλφια από τον προηγούμενο γάμο του πατέρα της, τον Τζέιμς ΜακΝτόναλντ Κέλερ και τον Γουίλιαμ Σίμπσον Κέλερ.

Ο πατέρας της, πέρασε πολλά χρόνια δουλεύοντας ως εκδότης εφημερίδας και είχε υπηρετήσει ως καπετάνιος στον Συνομοσπονδιακό Στρατό. Από την άλλη, Η μητέρα της, ήταν η κόρη του Τσάρλς Άνταμς, ομόσπονδου στρατηγού.

Ένας από τους Ελβετούς προγόνους της ήταν και ο πρώτος δάσκαλος κωφών που υπήρξε στη Ζυρίχη. Η Κέλερ ανέφερε αυτήν την ειρωνεία στην πρώτη αυτοβιογραφία της, δηλώνοντας ότι «δεν υπάρχει βασιλιάς που δεν έχει έναν σκλάβο ανάμεσα στην οικογένεια του, και δεν υπάρχει σκλάβος που να μην έχει έναν βασιλιά ανάμεσα στην οικογένεια του».

Σε ηλικία 19 μηνών, η Κέλερ εμφάνισε μια άγνωστη ασθένεια που περιγράφεται από τους γιατρούς ως «οξεία συμφόρηση του στομάχου και του εγκεφάλου», που μπορεί κοινώς να ήταν οστρακιά ή μηνιγγίτιδα. Η ασθένεια την άφησε κωφή και τυφλή. Έζησε, όπως θυμόταν στην αυτοβιογραφία της, «στη θάλασσα σε μια πυκνή ομίχλη».

Εκείνη την εποχή, η Κέλερ μπορούσε να επικοινωνεί κάπως με τη Μάρθα Ουάσιγκτον, τη δύο χρόνια μεγαλύτερη κόρη του οικογενειακού μάγειρα, η οποία κατανοούσε τα σημάδια της. Μέχρι την ηλικία των επτά, η Κέλερ είχε αναπτύξει περισσότερα από 60 σημάδια για να επικοινωνεί με την οικογένειά της και μπορούσε να διακρίνει το ποιος ερχόταν προς το μέρος της από τη δόνηση των βημάτων του.

Το 1886, η μητέρα της Κέλερ, εμπνευσμένη από μία αναφορά του Καρόλου Ντίκενς στο βιβλίο του Αμερικανικές σημειώσεις για την επιτυχή εκπαίδευση μιας άλλης κωφής και τυφλής γυναίκας, της Λόρας Μπρίντγκμαν, έστειλε τη νεαρή Κέλερ, συνοδευόμενη από τον πατέρα της, να αναζητήσει τον Τζούλιαν Τσίσολμ, έναν γιατρό που εξέταζε τα μάτια, τα αυτιά, τις μύτες και τους λαιμούς των ανθρώπων στη Βαλτιμόρη του Μέριλαντ, για να της δώσει συμβουλές.

Ο Τσίσολμ παρέπεμψε τους Κέλερ στον Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, ο οποίος εργαζόταν με κωφά παιδιά εκείνη την εποχή. Ο Μπελ τους συμβούλεψε να επικοινωνήσουν με το Ινστιτούτο Πέρκινς για τυφλούς, το οποίο τότε βρισκόταν στη Νότια Βοστώνη. Ο Μιχαήλ Ανάγνος, διευθυντής του σχολείου, ζήτησε από μια 20χρονη απόφοιτη του σχολείου, την Άννι Σάλιβαν, η οποία είχε και η ίδια κάποια προβλήματα όρασης, να γίνει η δασκάλα της Κέλερ. Αυτή ήταν η αρχή μιας σχέσης σχεδόν 50 ετών κατά τη διάρκεια της οποίας η Σάλιβαν έγινε πιστή σύντροφος στο πλευρό της Κέλερ.

Η Σάλιβαν έφτασε στο σπίτι της Κέλερ στις 5 Μαρτίου 1887, μια μέρα που η Κέλερ θα θυμόταν για πάντα ως τα γενέθλια της ψυχής της. Η Σάλιβαν άρχισε αμέσως να διδάσκει στην Έλεν να επικοινωνεί γράφοντας λέξεις στο χέρι της, ξεκινώντας από το "κ-ο-ύ-κ-λ-α" με αφορμή την κούκλα που έδωσε στην Κέλερ ως δώρο. Η Κέλερ ήταν απογοητευμένη, αρχικά, επειδή δεν καταλάβαινε ότι κάθε αντικείμενο είχε μια λέξη που ταυτίζεται μαζί του με μοναδικό τρόπο. Όταν η Σάλιβαν προσπαθούσε να διδάξει στην Κέλερ τη λέξη κούπα, η Κέλερ απογοητεύτηκε τόσο πολύ που έσπασε την κούπα. Αλλά σύντομα άρχισε να μιμείται τις χειρονομίες της Σάλιβαν. "Δεν ήξερα ότι γράφω μια λέξη ή ακόμα και ότι υπήρχαν λέξεις", θυμάται η Κέλερ. «Απλά την μιμούμουν με τα δάχτυλα μου, σαν μαϊμού».

Η Κέλερ συνειδητοποίησε την έννοια των λέξεων ένα μήνα αργότερα όταν κατάλαβε έκπληκτη ότι οι κινήσεις που έκανε η δασκάλα της στην παλάμη του χεριού της, ενώ έτρεχε δροσερό νερό πάνω από το άλλο της χέρι, συμβόλιζε την ιδέα του "νερού". Γράφοντας την αυτοβιογραφία της, με τίτλο Η ιστορία της ζωής μου, η Κέλερ θυμήθηκε τη στιγμή: "Στάθηκα ακίνητη, όλη μου η προσοχή επικεντρώθηκε στις κινήσεις των δακτύλων της. Ξαφνικά ένιωσα τη θύμηση κάτι ξεχασμένου από καιρό - κι έπειτα μία συγκίνηση, και με κάποιο τρόπο, το μυστήριο της γλώσσας μου αποκαλύφθηκε. Το ήξερα τότε ότι το νερό σήμαινε το υπέροχο δροσερό "κάτι" που ρέει πάνω από το χέρι μου. Η ζωντανή αυτή λέξη ξύπνησε την ψυχή μου, της έδωσε φως, ελπίδα, την απελευθέρωσε!" Η Κέλερ στη συνέχεια εξάντλησε τη Σάλιβαν, αφού άρχισε να ζητάει να μάθει τα ονόματα όλων των άλλων οικείων αντικειμένων στον κόσμο της.

Η Έλεν Κέλερ θεωρούνταν απομονωμένη, αλλά είχε αρκετή επαφή με τον έξω κόσμο. Ήταν σε θέση να απολαύσει τη μουσική αισθανόμενη τον ρυθμό και κατάφερνε να έχει μια ισχυρή σχέση με τα ζώα μέσω της αφής. Καθυστέρησε να μάθει τι θα πει γλώσσα, αλλά αυτό δεν την εμπόδισε από το να έχει φωνή.

Η Σάλιβαν έμεινε πιστή σύντροφος της Έλεν Κέλερ πολύ καιρό αφότου την δίδαξε. Η Σάλιβαν παντρεύτηκε τον Τζον Μέισι το 1905 και η υγεία της άρχισε να επιδεινώνεται γύρω στο 1914. Η Πόλυ Τόμπσον, προσλήφθηκε για να φροντίζει το σπίτι της Κέλερ. Ήταν μια νεαρή γυναίκα από τη Σκωτία που δεν είχε καμία εμπειρία με κωφούς ή τυφλούς. Έγινε γραμματέας, και τελικά μόνιμη συντροφιά της Έλεν Κέλερ.

Η  Κέλερ μετακόμισε στο Φόρεστ Χιλς της Νέας Υόρκης μαζί με τη Σάλιβαν και τον Μέισι, και χρησιμοποίησε το σπίτι ως βάση για τις προσπάθειές της εκ μέρους του Αμερικανικού Ιδρύματος για Τυφλούς. "Στα τριάντα της, η Έλεν είχε ερωτική σχέση, αρραβωνιάστηκε κρυφά και αψήφησε την δασκάλα της και την οικογένειά της προσπαθώντας να το σκάσει με τον άντρα που αγαπούσε".

"Ήταν ο σοσιαλιστής Πίτερ Φάγκαν, ένας νεαρός δημοσιογράφος της εφημερίδας Μπόστον Χέραλντ, ο οποίος στάλθηκε στο σπίτι της Έλεν ως ιδιωτικός γραμματέας της όταν η διά βίου σύντροφος της, Άννα, αρρώστησε". Εκείνη την εποχή, ο πατέρας της είχε πεθάνει και η Σάλιβαν ανάρρωνε στη Λίμνη Placid στο Πουέρτο Ρίκο. Η Κέλερ είχε μετακομίσει με τη μητέρα της στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμας.

Η Άννα Σάλιβαν πέθανε το 1936, με την Κέλερ να κρατά το χέρι της, αφού είχε πέσει σε κώμα ως αποτέλεσμα στεφανιαίας θρόμβωσης.  Η Κέλερ και η Τόμπσον μετακόμισαν στο Κονέκτικατ. Ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο και συγκέντρωσαν χρήματα για τους τυφλούς. Η Τόμπσον υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο το 1957 από το οποίο δεν ανέκαμψε ποτέ πλήρως και πέθανε το 1960. Η Γουίνι Κορμπάλι, μια νοσοκόμα που προσλήφθηκε αρχικά για τη φροντίδα της Τόμπσον το 1957, παρέμεινε δίπλα στη Κέλερ και μετά το θάνατο της Τόμπσον και έμεινε στο πλευρό της Κέλερ για το υπόλοιπο της ζωής της.

Απίστευτη ιστορία, ομολογία, θα έλεγα, αλλά και Δύναμη Ψυχής!