Γράφει ο Θόδωρος Σούμας
Ο αδικοχαμένος, εικοσιεννιάχρονος δημιουργός γύρισε το 2018 το "Ένας ελέφαντας στέκεται ακίνητος", διασκευάζοντας ένα πεζογράφημά του. Πρόκειται για ένα ζοφερό, βαρύ, σπαρακτικό, υπαρξιακό και συνάμα κοινωνικό, μνημειώδες φιλμ-ποταμό. Μια πεσιμιστική, ελεγειακή, μεγαλεπήβολη ταινία μυθοπλασίας, με απελπισμένους μα μαχητικούς χαρακτήρες, σε αδιέξοδο, που αναζητούν τη διαφυγή. Χαρακτήρες τους οποίους ο Χου Μπο βλέπει με τρυφερότητα και τους εγκαθιστά στέρεα, από σκηνοθετική-μυθοπλαστική άποψη, στην περιβάλλουσα κοινωνία. Πρόκειται για την αμείλικτη τοιχογραφία μιας ομάδας ανθρώπων μιας κωμόπολης στη Βόρεια Κίνα, δυο φίλους συμμαθητές του Λυκείου / μια συμμαθήτριά τους που έχει ερωτευτεί ο Γουέι, ο ένας απ' αυτούς / τον υποδιευθυντή του λυκείου που διατηρεί μια σχέση μαζί της / έναν νταή συμμαθητή που επιδίδεται σε μπούλινγκ και σκοτώνεται από το νεαρό Γουέι / τους γονείς των νέων / τον Γιανγκ, μεγάλο αδελφό του σκοτωμένου, καλοπροαίρετο κακοποιό με πολλά ερωτήματα / τις δύο ερωμένες του / το φίλο του που αυτοκτόνησε πηδώντας από το μπαλκόνι όταν ανακάλυψε πως ο κακοποιός φίλος του έκανε σεξ με την ερωμένη του / και τέλος ένα γέρο που η φτωχή οικογένειά του θα τον στείλει, παρά τη θέλησή του, στο γηροκομείο / και την εγγονή του. Οι αντιήρωες αυτοί είναι συμπιεσμένοι από την κοινωνία, από τους άλλους ανθρώπους και τις ανθρώπινες σχέσεις, οικογενειακές, ερωτικές ή φιλικές. Έχουμε ανθρώπους απογοητευμένους, αουτσάιντερς που, μερικές φορές, αναγκάζονται να καταφύγουν στη βία και στην καλύτερη περίπτωση στην αναζήτηση διεξόδου σε κάποιο άλλο μέρος. Αυτό που συνδέει τους ήρωες, το νεαρό κατά λάθος φονιά, την κοπέλα που αγαπά, τον τριαντάρη, ανθρώπινο κακοποιό, τον γέρο και την εγγονή του, είναι η προσπάθεια να δραπετεύσουν στην πόλη Μαντζουλί, όπου θα επισκεφτούν τον ακίνητο ελέφαντα του ζωολογικού κήπου, ένα δεδομένο σταθερό, αμετακίνητο και αναλλοίωτο.
Ο Χού Μπο έφτιαξε μια ταινία δυσανάγνωστη, σκοτεινή, δύσκολη και υπερβατική και όχι ορθολογιστική και καθαρή, μια ταινία χωρίς ευδιάκριτες νοερές και λογικές, αφηγηματικές γραμμές. Η πνιγηρή, φλου ατμόσφαιρα του φιλμ λούζεται στην ομίχλη, στο μούχρωμα και το ζόφο. Τα πρόσωπα ξεχωρίζουν δύσκολα στους κακοφωτισμένους χώρους, ο ρυθμός είναι αργός και θα λέγαμε ιερατικός. Η μακρόσυρτη ταινία του παράταιρου, μα ιδιοφυούς Χου Μπο είναι βαριά, καταθλιπτογενής, σκληρή και συνάμα τρυφερή και παθιασμένη. Ένας κόσμος φόβου, απόγνωσης, υφέρπουσας βίας κι ελπίδας, όπου συγκρούονται τέσσερις γενεές, από τον παππού, τους γονείς, τους μαθητές ως τη μικρούλα εγγονή. Τα νιάτα συγκρούονται με τους ενήλικες. Παρακμή, δυστυχία κι εγκατάλειψη σε μια μισοκοιμισμένη κωμόπολη του Βορρά, που η οικονομική ανάπτυξη περνά από δίπλα της. Ένα δυστοπικό σύμπαν, ένας κόσμος ηθικής φθοράς και κρίσης αξιών, όπου κυριαρχούν η εχθρότητα κι ο εγωισμός. Μέσα στο τέλμα, οι άνθρωποι διατηρούν με δυσκολία την αξιοπρέπεια και την ενεργητικότητά τους.
Η φυγή από το σκοτεινό εφιάλτη της ταινίας είναι το ταξίδι, η αναζήτηση του αλλού, του επέκεινα. Ο σοφότερος γέρος δηλώνει στους νέους, στο τέλος, πως εκεί που θέλουν να πάνε δεν θα βρουν κάτι διαφορετικό, πως με τα χρόνια έμαθε πως η καλύτερη λύση είναι να μείνουν εδώ που βρίσκονται και να κοιτάζουν απέναντι με την ελπίδα πως εκεί είναι καλύτερα. Να μάθουν να ζουν με αυτό που έχουν εδώ (βουδιστικό). Η αλήθεια όμως ήταν διαφορετική, στα ξένα Φεστιβάλ και στη Δύση, με τη βοήθεια ορισμένων σκηνοθετών, του δάσκαλού του Μπέλα Ταρ και του Ταϊβανέζου Χου Χσιάο Χσιεν, η ταινία του Χου Μπο προωθήθηκε, γνώρισε μεγάλη επιτυχία και αγαπήθηκε πολύ, μα δυστυχώς μετά την αυτοκτονία του.
Ο ερωτύλος, υποδιευθυντής καθηγητής πρεσβεύει αντίστοιχες απαισιόδοξες απόψεις: Η καθημερινή ρουτίνα δεν αλλάζει, η κοινωνία δεν θα αλλάξει. Διότι όταν γεννιέται ο άνθρωπος τον καταλαμβάνει αμέσως η υπαρξιακή αγωνία. Όταν μετακινείσαι σε νέο τόπο γεννιούνται νέες αγωνίες. Μα και άλλοι, ο κακοποιός και ο πρωταγωνιστής μαθητής μάς λένε πως ο κόσμος είναι αηδιαστικός, η ζωή τους ένας σκουπιδοντενεκές και πως δεν έχει νόημα να είναι κανείς χρήσιμος ή να προσποιείται πως ζει μια μεσοαστική ζωή. Σημειωτέον πως οι διάλογοι του Χου Μπο είναι λιτοί, καθημερινοί και μεστοί. Ας μην ξεχνάμε πως το φιλμ σφραγίζεται από δύο αυτοκτονίες, στην αρχή και το τέλος του.
Η αφηγηματική μέθοδος του Χου Μπο συνίσταται στο να περνά συνεχώς από τον ένα ήρωα στον άλλο, ακολουθώντας κυρίως την αναζήτηση του νεαρού, μαθητή φονιά από τον αρχικακοποιό, αδελφό του σκοτωμένου. Προχωρώντας έτσι, ο Χου Μπο οδηγείται στην κορύφωση της δυνατής, αιματηρής σύγκρουσης των δύο νεαρών φίλων και συμμαθητών με τον συμπαθή κακοποιό και τους ανθρώπους του, μέχρι να οδηγηθούμε στην προσπάθεια απόδρασης των τεσσάρων, σχετικά “θετικών” ηρώων προς το Μαντζουλί, όπου ζει ο ακίνητος, συμβολικός ελέφαντας...
Το Ένας ελέφαντας που στέκεται ακίνητος είναι ταινία χαμηλού προϋπολογισμού. Η πρωτότυπη σκηνοθεσία και το ευφάνταστο ντεκουπάζ πλάνων χαρακτηρίζουν τη μελετημένη κατασκευή του φιλμ. Ο Χου Μπο συχνά χρησιμοποιεί υπερεπεξεργασμένα μονοπλάνα, με βάθος πεδίου, μέσα στο οποίο εστιάζει άλλοτε στον κοντινό μας ηθοποιό και άλλοτε στον μακρινό. Ο χρόνος της ταινίας ρέει αργά σαν τον βιώμενο χρόνο της καθημερινότητας. Η σκηνοθεσία είναι αργή, σπαρακτική και τελετουργική, υπερβατικού σχεδόν χαρακτήρα. Γι' αυτό το φιλμ έχει μια σχεδόν μεταφυσική αύρα. Κι όμως είναι φτιαγμένη με εκπληκτική ακρίβεια και προσοχή (αυτό πιστοποιείται από τα περίτεχνα μονοπλάνα) που εντοπίζεται και αποκωδικοποιείται μετά από πολλές θεάσεις.
Το Ένας ελέφαντας στέκεται ακίνητος είναι το πρώτο και τελευταίο, μεγάλου μήκους φιλμ του εμπνευσμένου, προικισμένου και ταλαντούχου Χου Μπο. Αυτοκτόνησε πέρυσι, 29 ετών, φορτωμένος με πολλά προβλήματα σχετικά με την προσωπική του ζωή (χρέη, αλκοόλ, ψυχολογικά προβλήματα, ναρκωτικά, τζόγος) και λόγω των πιέσεων των Κινέζων παραγωγών αναφορικά με τη διάρκεια και το μοντάζ του 4ωρου φιλμ του και τη δυνατότητα διανομής του.
