Ο Μπέκα Ανταμασβίλι (Beqa Adamashvili) είναι γνωστός Γεωργιανός μπλόγκερ, κειμενογράφος και συγγραφέας. Ξεκίνησε με διηγήματα που δημοσιεύτηκαν διαδικτυακά και τα οποία τον έκαναν δημοφιλή στους αναγνώστες. Το 2014 έκανε το εκδοτικό του ντεμπούτο με το μυθιστόρημα Bestseller, το οποίο έγινε πράγματι μπεστ σέλερ και βραβεύτηκε.
Ακολούθησε το Όλοι πεθαίνουν σ’ αυτό το μυθιστόρημα, που κέρδισε το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2019 και το οποίο κυκλοφορεί πρώτη φορά στα ελληνικά, σε μετάφραση της Bέρικο Μγκελάτζε, από τις Εκδόσεις Βακχικόν. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του αλλά και την παρουσία του στο Φεστιβάλ Βιβλίου του Ζαππείου το Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου, στις 19.00, ο Μπέκα Ανταμασβίλι μάς μιλά για τη συγγραφή και για τους επαναστατημένους ήρωές του.
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
* Πρώτη δημοσίευση diastixo.gr
Το βιβλίο σας "Όλοι πεθαίνουν σ’ αυτό το μυθιστόρημα" κυκλοφορεί πλέον και στα ελληνικά. Πώς νιώθετε που μπορείτε να επικοινωνήσετε αυτό το κομμάτι της δουλειάς σας στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό;
Αρχικά, είναι μεγάλη τιμή να μεταφράζομαι σε μια από τις πιο σημαντικές γλώσσες, ειδικά σε μια χώρα με τόσο τεράστια λογοτεχνική κληρονομιά. Κάθε νέα μετάφραση, φυσικά, είναι μια ευκαιρία για τα μυθιστορήματά σου να διαβαστούν από περισσότερους αναγνώστες. Σε κάνει όμως να αισθάνεσαι και αγχωμένος για τα σχόλιά τους. Επειδή υπάρχουν χιλιάδες βιβλία τριγύρω, όταν εσύ, ως συγγραφέας, κλέβεις τον χρόνο των αναγνωστών, θα πρέπει να δίνεις κάτι πολύτιμο σε αντάλλαγμα. Έτσι, αν οι περισσότεροι αναγνώστες πουν ότι δύο ώρες, είκοσι έξι λεπτά και αρκετά δευτερόλεπτα που αφιέρωσαν στην ανάγνωση του βιβλίου άξιζαν, θα είμαι πολύ χαρούμενος.
Σύμφωνα με την υπόθεση, ένας χαρακτήρας βιβλίου όχι μόνο τα βάζει με τον συγγραφέα του, αλλά και με εκείνους τους συγγραφείς που σκοτώνουν τους χαρακτήρες των βιβλίων τους. Πώς εμπνευστήκατε αυτή την ιστορία; Ποιος ήταν ο καταλύτης που «άναψε» τη φωτιά;
Η μόνη έμπνευση ήταν μερικές μικρές λέξεις: «Τι θα γινόταν αν...». Γιατί κάθε φορά που διαβάζω ένα βιβλίο ή παρακολουθώ μια ταινία, μου έρχονται στο μυαλό ερωτήσεις που ξεκινούν με αυτές τις λέξεις: Κι αν η Ιουλιέτα δεν αυτοκτονούσε μετά τον Ρωμαίο; Τι θα γινόταν αν ο Αχιλλέας είχε καλύτερα παπούτσια για να προστατέψει τη φτέρνα του (είχε αυτή τη μοναδική δουλειά να κάνει); Κι αν ο λύκος στο κρεβάτι της γιαγιάς δεν ήταν λύκος;... Και, κάποια στιγμή εμφανίστηκε η ακόλουθη ερώτηση: Τι θα συμβεί αν υπάρξει ένας χαρακτήρας βιβλίου που συνειδητοποιεί ότι είναι χαρακτήρας βιβλίου; Και τι γίνεται αν αυτή η υπερδύναμη του δώσει την ευκαιρία να αλλάξει κάτι που έχει ήδη γραφτεί; Και ίσως έμπνευση να αποτέλεσε και η αδυναμία να φτάσει η φωνή σου στους χαρακτήρες: «Φύγε γρήγορα από αυτό το σπίτι!», «Μη φας αυτό το μήλο!» και ούτω καθεξής... Και, αφού η φωνή σου δεν μπορεί να περάσει τα σύνορα του φανταστικού κόσμου, το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να γίνεις μέρος αυτού του φανταστικού κόσμου και να σώσεις τον εαυτό σου.
Ο πρωταγωνιστής σας είναι υπερήρωας. Αλλά δε φαίνεται συστημικός. Είναι περισσότερο επαναστάτης;
Όλοι οι χαρακτήρες αυτού του βιβλίου είναι παρωδίες του εαυτού τους. Υπάρχει ψευδοντετέκτιβ, ψευδοαρχαιολόγος, ψευδοακτιβιστής, ακόμη και ψευδοδικτάτορας και ψευδοϋπερήρωας. Έτσι, ο κύριος ήρωας, όπως όλοι οι άλλοι χαρακτήρες, είναι επίσης ένας ψευδοεπαναστάτης. Φοράει ένα μπλουζάκι με στάμπα του Τσε Γκεβάρα όχι επειδή είναι εξίσου επαναστάτης όπως ο Τσε Γκεβάρα, μα επειδή προσπαθεί να προσποιηθεί τον επαναστάτη. Με άλλα λόγια, είναι σαν μια μαριονέτα που μπόρεσε να κόψει μία ή δύο χορδές στις δέκα και τώρα νομίζει ότι είναι ελεύθερος.
Είχατε ποτέ έναν χαρακτήρα στις ιστορίες σας που επαναστάτησε εναντίον σας; Με τρόπο που η ιστορία σας να καταλήξει διαφορετικά από αυτό που είχατε αρχικά στο μυαλό σας;
Προσπαθώ πάντα να ακολουθώ τη σύσταση, σύμφωνα με την οποία πρέπει να γράφεις ένα τέλος στην αρχή και μετά να κάνεις τα πάντα για να το αποφύγεις. Με αυτόν τον τρόπο, εξαπατάς ακόμα και τον εαυτό σου, αυξάνοντας την πιθανότητα να εκπλήξεις τους αναγνώστες. Έτσι, σχεδόν κάθε φορά που γράφω, προσπαθώ να αλλάξω την αρχική κατάληξη και, αν η νέα έκδοση είναι καλύτερη ή πιο απροσδόκητη, παραμένω σε αυτήν. Εξάλλου, μέρος των ιστοριών μου αφορά την εξέγερση των χαρακτήρων. Σε ορισμένες ιστορίες, οι δευτερεύοντες χαρακτήρες διαμαρτύρονται γιατί είναι δευτερεύοντες χαρακτήρες και αρνούνται να δράσουν για την ανάπτυξη του βασικού ήρωα. Σε μια άλλη ιστορία, κάποιες λέξεις έχουν βαρεθεί να χρησιμοποιούνται από γραφομανείς και αρχίζουν να εξαφανίζονται. Γενικά μου αρέσει να αλληλεπιδρώ με τους χαρακτήρες και να λύνω τα προβλήματά τους, για να αποφύγω την εξέγερση.
Το βιβλίο σας τιμήθηκε με το Βραβείο EUPL 2019. Πώς νιώθετε για αυτή τη διάκριση;
Τα βραβεία είναι πάντα μια καλή ευκαιρία για να γίνουν τα βιβλία πιο δημοφιλή και το EUPL είναι, άλλωστε, ένας από τους βασικούς λόγους που έχω την ευκαιρία να συστηθώ στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Αλλά, ταυτόχρονα, τα βραβεία δημιουργούν προσδοκίες και οι προσδοκίες στις περισσότερες περιπτώσεις μάς οδηγούν σε απογοήτευση, η οποία μπορεί να εκφραστεί με μια πρόταση: «Περίμενα περισσότερα». Αλλά, φυσικά, είναι υπέροχο συναίσθημα να είσαι ένας από τους νικητές αυτού του βραβείου. Όταν γράφεις και ξαναγράφεις το μυθιστόρημά σου πολλές φορές, στο τέλος το έχεις βαρεθεί τόσο πολύ που δεν μπορείς να φανταστείς ότι θα αρέσει σε κάποιον. Και όταν βρίσκεις ανθρώπους που όχι μόνο το απολαμβάνουν αλλά και το βραβεύουν, είναι πάντα ένα υπέροχο συναίσθημα.
Ποιες είναι οι σκέψεις σας όταν φαντάζεστε έναν αναγνώστη να διαβάζει το βιβλίο σας;
Ξέρω ότι σε αυτό το σύμπαν δεν υπάρχουν βιβλία που θα αρέσουν σε όλους, αλλά η ζωή μου είναι καλύτερη μέχρι να παρατηρήσω ότι κάποιος διαβάζει το βιβλίο μου. Φυσικά, χαίρομαι που βλέπω αυτή τη σκηνή, αλλά ταυτόχρονα αρχίζω να μαντεύω ποιο μέρος του βιβλίου διαβάζει και μετά σκέφτομαι πώς θα μπορούσα να το είχα βελτιώσει ενώ το έγραφα. Η κατάσταση είναι πιο εύκολη όταν σκέφτομαι ότι ο αναγνώστης διαβάζει το βιβλίο μου γιατί είμαι ο αρχιτέκτονας κάθε σκέψης στο κεφάλι του και είναι πιο απλό να κάνεις έναν ευφάνταστο αναγνώστη να χαμογελάσει ενώ διαβάζει το βιβλίο σου. Και αν ο αναγνώστης χαμογελάσει, τότε όλα αρχίζουν να είναι εντάξει.
Ο τρόπος που γράφετε είναι συμβολικός. Πίσω από το χιούμορ και τις ευφάνταστες ιστορίες κρύβονται κοινωνικά σχόλια, ενώ συχνά χρησιμοποιείτε με εναλλακτικό τρόπο ήδη γνωστούς χαρακτήρες από άλλα έργα. Σε τι στοχεύετε κυρίως όταν γράφετε;
Πιστεύω ότι το χιούμορ είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να γράφεις για σοβαρά πράγματα και να κάνεις τους ανθρώπους να τα σκεφτούν. Ως εκ τούτου, δεν προσπαθώ να έχω βαθιά νοήματα ή φιλοσοφικές σκέψεις στα βιβλία μου. Πάρα πολλοί συγγραφείς είναι καλύτεροι από εμένα σε αυτόν τον τομέα. Έτσι, μου αρέσει να διαβάζω σοβαρά βιβλία και θέλω να γράφω όλα τα υπόλοιπα. Εξάλλου, δεν σκέφτομαι τον ακριβή στόχο, γιατί κάθε αναγνώστης δημιουργεί τη δική του εκδοχή του βιβλίου σου και μερικές φορές παρατηρεί αυτά που δεν εννοούσες ποτέ. Μερικές φορές, λοιπόν, δεν έχει σημασία τι θέλεις να γράψεις. Το σημαντικότερο πράγμα είναι τι θα πάρει ο κόσμος από αυτό.
Κάθε συγγραφέας θέλει φυσικά τα βιβλία του να διαβαστούν και να αγαπηθούν από το αναγνωστικό κοινό. Αλλά αν σας ρωτήσει κάποιος: Γιατί γράφετε; Τι σημαίνει για εσάς η ίδια η γραφή;
Ένας από τους κύριους λόγους που γράφω είναι ότι θέλω να διασκεδάσω γράφοντας και, αν αυτό διασκεδάζει και τους αναγνώστες, τότε η αποστολή έχει ολοκληρωθεί. Επίσης, μου αρέσει να δημιουργώ νέους κόσμους αντί να περιγράφω τους υπάρχοντες. Είναι συναρπαστικό για μένα ότι μπορείς να δημιουργήσεις ολόκληρους νέους κόσμους μόνο με λευκό χαρτί, τριάντα τρία γράμματα και πολλά σημεία στίξης. Και, τέλος: Όταν φαντάζεσαι ότι κάτι που δημιουργείς θα κάνει κάποιον να χαμογελάσει, είναι το καλύτερο κίνητρο για να γράψεις.
