Γράφει ο Νέστορας Πουλάκος
Το ευρωπαϊκό λογοτεχνικό project Ανθολογίες νέων ποιητών/Young poets ολοκληρώθηκε επίσημα τον περασμένο Ιούλιο, αλλά βέβαια τα βιβλία είναι ένας ζωντανός οργανισμός και οι δράσεις γύρω απ' αυτά δεν σταματούν ποτέ: ήδη συζητάμε μια μεγάλη εκδήλωση με τα ελβετικά PEN Club, που επιμελήθηκαν τις ανθολογίες της χώρας τους, η οποία θα γίνει στην Αθήνα, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, την παγκόσμια ημέρα των γλωσσών (26/9/23). Για πρώτη φορά στη χώρα μας (ίσως και παγκοσμίως;) συζητάμε να μαζευτούν 50 Ελβετοί ποιητές, ανθολόγοι και μέλη των Δ.Σ. των PEN Club -γαλλόφωνοι, γερμανόφωνοι, ιταλόφωνοι- στην Αθήνα για μια μεγάλη γιορτή της ποίησης σε 5 γλώσσες (+αγγλικά, ελληνικά) με αφορμή την κυκλοφορία των δίγλωσσων εκδόσεων: Ανθολογία νέων γαλλόφωνων Ελβετών ποιητών, Ανθολογία νέων γερμανόφωνων Ελβετών ποιητών και Ανθολογία νέων ιταλόφωνων Ελβετών ποιητών.
Ας πιάσουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: στις αρχές του 2017 μας προτάθηκε να εκδώσουμε μια ανθολογία νέων Ισπανών ποιητών (εντέλει ήταν η τρίτη έκδοση της σειράς). Δεν μας ενθουσίασε η ιδέα, καθότι δεν είμαστε λάτρεις των ανθολογίων και των συλλογικών εκδόσεων, τις οποίες αποφεύγουμε ή ελαχιστοποιούμε στο ετήσιο πρόγραμμα των εκδόσεων Βακχικόν. Δεν θέλαμε όμως να απορρίψουμε την πρόταση και ψάξαμε εναλλακτικές για να την κάνουμε ελκυστική. Την ίδια περίοδο είχε ανοίξει ένας διάλογος στο διαδίκτυο με θέμα "τι σημαίνει νέος ποιητής;". Διαβάσαμε πολλές απόψεις και σχηματίσαμε τη δική μας: να μην έχει ξεπεράσει τα 40 του χρόνια, να μην έχει εκδώσει παραπάνω από 2 βιβλία ποίησης. Τότε μας ήρθε η ιδέα, μια φιλόδοξη ιδέα: να φτιάξουμε ανθολογίες για όλες τις χώρες της Ευρώπης, για όλες τις γλώσσες της Ευρώπης. Ενθουσιαστήκαμε! Και πιάσαμε δουλειά!
Στην αρχή ψάξαμε αν κάτι τέτοιο έχει ξαναγίνει. Βρήκαμε δύο παρόμοια projects με το δικό μας: το New Voices From Europe and Beyond, μια συνεργασία των βρετανικών εκδόσεων Arc Publications με τον οργανισμό Literature Across Frontiers (το οποίο έτρεξε από το 2006 έως το 2016 σταματώντας στις 14 ανθολογίες, δίγλωσσες -γλώσσες των χωρών και αγγλικά) και την ανθολογία Grand Tour (γλώσσες των χωρών-γερμανικά). Με άλλα λόγια αυτό που σχεδιάζαμε να κάνουμε, με ορίζοντα 5ετίας, θα ήταν μοναδικό και επιπλέον θα γινόταν με γλώσσα αναφοράς μια minor ευρωπαϊκή γλώσσα, τα ελληνικά.
Η προεργασία ξεκίνησε ώστε να τρέξει το project με μαζικές εκδόσεις και εκδηλώσεις: από την άνοιξη του 2017 και για 1,5 χρόνο κάναμε επαφές με μεταφραστές, ανθολόγους, πρεσβείες, ινστιτούτα και υπουργεία σε όλη την Ευρώπη για να προετοιμάσουμε τις εκδόσεις. Και τον Ιούλιο του 2018 έγινε η αρχή: κυκλοφόρησε η Ανθολογία νέων Σλοβένων ποιητών, μια συνεργασία που είχε ως αφετηρία την εκδήλωση που είχαμε κάνει στην Αθήνα το 2016 με την Πρεσβεία της Σλοβενίας. Μέχρι το τέλος του 2018 είχαν εκδοθεί κι ανθολογίες από τη Σλοβακία, την Κύπρο, την Ισπανία και τη Ρωσία. Η αρχή είχε γίνει, η μηχανή είχε ανάψει και ξεκινούσαμε με μεγάλη όρεξη!
"Ελλάδα-Σλοβενία: Η ποίηση ενώνει" στο Έναστρον
Εξ αρχής η ιδέα ήταν οι εκδόσεις να συνδυαστούν με εκδηλώσεις, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην εκάστοτε χώρα. Άλλωστε οι εκδόσεις είναι δίγλωσσες. Οι πρώτες εκδηλώσεις έγιναν για την κυπριακή ανθολογία: το 2018 παρουσιάστηκε το βιβλίο στη Λευκωσία (ακολούθησε άλλη μια εκδήλωση στο φεστιβάλ βιβλίου της χώρας το 2019) και λίγο αργότερα στο Σπίτι της Κύπρου στην Αθήνα· στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης του 2019 διοργανώσαμε την εκδήλωση Ανθολογίες νέων ποιητών: Σλοβενία & Σλοβακία· και τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου προσκληθήκαμε στο Autoriada Literary Festival στη Σλοβακία και στην Έκθεση Βιβλίου της Λιουμπλιάνας για να παρουσιάσουμε τις αντίστοιχες ανθολογίες.
Παρουσίαση της Ανθολογίας Νέων Κύπριων ποιητών στη Λευκωσία.
Παρουσίαση της Ανθολογίας νέων Κύπριων ποιητών στην Αθήνα.
Από την εκδήλωση «Ανθολογίες νέων ποιητών: Σλοβενία & Σλοβακία» στη Θεσσαλονίκη.
Παρουσίαση της Ανθολογίας νέων Σλοβάκων ποιητών στην Μπρατισλάβα.
Παρουσίαση της Ανθολογίας νέων Σλοβένων ποιητών στη Λιουμπλιάνα.
Στο μεταξύ, τον Σεπτέμβριο του 2019 ήρθαν στη χώρα μας ποιητές και ποιήτριες από τη Σουηδία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, τη Σλοβακία και την Ισπανία, για να παρουσιαστούν οι ανθολογίες που είχαν ήδη εκδοθεί, στο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο, στο Public Συντάγματος, στο Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών, στην Πρεσβεία της Σλοβακίας, στο Athens Centre κ.ά. Στα τέλη του 2019, ενάμισι χρόνο μετά την έναρξη του project, μετρούσαμε ήδη 17 ανθολογίες και 16 εκδηλώσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λευκωσία, Λιουμπλιάνα και Μπρατισλάβα!
Η σειρά Ανθολογίες νέων ποιητών (Ιρλανδία, Σουηδία, Γαλλία) στο 48ο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο.
Παρουσίαση των βιβλίων Ανθολογία νέων Ισπανών ποιητών και Ανθολογία νέων Γαλικιανών ποιητών στο Public Συντάγματος.
Στις αρχές του 2020, με την παραγωγή των εκδόσεων να τρέχει λόγω της καλής προετοιμασίας που είχε γίνει, κάναμε επαφές και σχεδιάζαμε εκδηλώσεις με Κροάτες, Μαλτέζους, Λετονούς και Εσθονούς ποιητές στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, και με Ρουμάνους, Τσέχους και Αυστριακούς ποιητές στο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο... και ήρθε ο κορωνοϊός! Συγκεντρώσαμε τις δυνάμεις μας για την έκδοση των βιβλίων και μόνο. Πρόσφατα, τον περασμένο Σεπτέμβριο, παρουσιάστηκε η ουγγρική ανθολογία παρουσία τριών ποιητών στην Αθήνα και στα μέσα Δεκεμβρίου θα παρουσιάσουμε την ελληνική ανθολογία.
Παρουσίαση της Ανθολογίας Νέων Ούγγρων Ποιητών στην Αθήνα.
Το project ολοκληρώθηκε τελικά ακριβώς 4 χρόνια μετά, τον Ιούλιο του 2022: συνολικά εκδόθηκαν 53 ανθολογίες, 43 έντυπες και 10 σε e-book, πραγματοποιήθηκαν 18 εκδηλώσεις σε 3 χώρες (δυστυχώς, τόσες προλάβαμε!), υλοποιήθηκε η δίγλωσση πλατφόρμα youngpoets.eu με πλούσιο υλικό γύρω από τα βιβλία, τους ποιητές, τους ανθολόγους, τις εκδηλώσεις, κ.ά., παρουσιάστηκε στο Brave New Literature του Versopolis, στο Ars Poetica Festival στην Μπρατισλάβα και στο συμπόσιο Syn-Energy του Ινστιτούτου Γκέτε.
Μέσα από τις ανθολογίες παρουσιάστηκαν 600 ποιητές, που επιλέχθηκαν και μεταφράστηκαν από 82 ανθολόγους και μεταφραστές από διάφορες χώρες της Ευρώπης.
Την υλοποίηση του project ανέλαβε η ΒΑΚΧΙΚΟΝ ΑΜΚΕ σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Βακχικόν, κύριους υποστηρικτές το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, τον ΟΣΔΕΛ και το Jan Michalski Foundation και χορηγούς γύρω στα 60 υπουργεία, ινστιτούτα, οργανισμούς, πρεσβείες, πανεπιστήμια και ενώσεις συγγραφέων από όλη την Ευρώπη, καθιστώντας το κυριολεκτικά μοναδικό στον τομέα της έκδοσης της ποίησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο:
Υπουργεία
Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Πολιτισμού Κύπρου, Υπουργείο Πολιτισμού Ισπανίας, Yπουργείο Πολιτισμού Β. Μακεδονίας, Ομοσπονδιακή Καγκελαρία της Αυστρίας, Xunta de Galicia (Γαλικία, Ισπανία), Kunstiftung NRW (Ρηνανία-Βεστφαλία, Γερμανία), Υπουργείο Πολιτισμού Τσεχίας, Υπουργείο Πολιτισμού Κροατίας, Υπουργείο Πολιτισμού Λουξεμβούργου, Ομοσπονδία Βαλλονίας-Βρυξελλών (Βέλγιο), Yπουργείο Πολιτισμού Αρμενίας, Διεύθυνση Βιβλίου Υπουργείου Πολιτισμού Πορτογαλίας, Υπουργείο Πολιτισμού Σερβίας
Ινστιτούτα
Σλοβένικο Κέντρο Βιβλίου, Σλοβάκικο Κέντρο Βιβλίου, Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου, Ινστιτούτο Θερβάντες, Ίδρυμα Μιχαήλ Προκχόροφ (Ρωσία), Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδας, Μαλτέζικο Κέντρο Βιβλίου, Ρουμάνικο Κέντρο Βιβλίου, Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών, Σουηδικό Κέντρο Τεχνών, Latvian Literature (Λετονία), Culture Ireland (Ιρλανδία), Petofi Literary Fund (Ουγγαρία), Traducta (Εσθονία), Ινστιτούτο Γκέτε, Ινστιτούτο Ραμόν Γιουγ (Καταλονία, Ισπανία), Pro Helvetia (Ελβετία), Wales Literature Exchange (Ουαλία), Iσλανδικό Κέντρο Λογοτεχνίας, Norwegian Literature Abroad (Νορβηγία), Ουκρανικό Κέντρο Βιβλίου, Πολωνικό Κέντρο Βιβλίου, Writer's House of Georgia (Γεωργία), Ινστιτούτο Τεχνών Λιχτενστάιν, Ολλανδικό Ινστιτούτο Βιβλίου, Publishing Scotland (Σκωτία), Ινστιτούτο Camoes (Πορτογαλία), Δανέζικο Κέντρο Τεχνών, Φλαμανδικό Ινστιτούτο Βιβλίου (Βέλγιο)
Πρεσβείες
Πρεσβεία της Σλοβενίας, Πρεσβεία της Σλοβακίας, Πρεσβεία της Ιρλανδίας, Πρεσβεία της Ουγγαρίας
Πανεπιστήμια
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Τμήμα Ιταλικών Σπουδών), Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Σλαβικών Σπουδών)
Ενώσεις Συγγραφέων
Ένωση Σλοβένων Συγγραφέων, PEN Austria, PEN Svizzera Italiana, DeutschSchweizer PEN Zentrum, PEN Centre Suisse Romand, PEN of Bosnia & Hersegovina, PEN Ukraine, Ένωση Συγγραφέων Ν. Φερόες, PEN Belarusian Centre
