Πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr
Από το τέλος του εμφυλίου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι είναι επισήμως αγνοούμενοι σύμφωνα με τον Ερυθρό Σταυρό. Από αυτούς, μόλις των μισών οι σοροί έχουν ταυτοποιηθεί. Πάνω σε αυτή την ανθρώπινη τραγωδία επικεντρώνεται το βραβευμένο μυθιστόρημα της Άννας Κιμ: ένας Κοσοβάρος ψάχνει την αγνοούμενη σύζυγό του και η αφηγήτρια-μέλος του Ερυθρού Σταυρού διεισδύει σιγά σιγά στη ζωή και τον κόσμο του. Ο Παγωμένος χρόνος, το βραβευμένο με Ευρώπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας 2012, της Αυστριακής συγγραφέως είναι πλέον διαθέσιμο στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Βακχικόν. Η Άννα Κιμ με αφορμή την κυκλοφορία του μιλά για την συγγραφή του, την έμπνευση, την έρευνά και την βράβευσή της.
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
Το βιβλίο σας “Παγωμένος χρόνος” είναι πλέον διαθέσιμο στα ελληνικά. Πώς νιώθετε γι’’ αυτή την έκδοση;
Νιώθω τιμή και πολύ χαρούμενη! Το θέμα του βιβλίου “Παγωμένος χρόνος” είναι πολύ σημαντικό για μένα, οπότε χαίρομαι που τόσοι πολλοί άνθρωποι σε τόσες διαφορετικές χώρες - τώρα στην Ελλάδα - έχουν την ευκαιρία να το διαβάσουν.
Ποιο ήταν το έναυσμα; Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το ζήτημα στο βιβλίο σας και πώς σχεδιάσατε τη συγκεκριμένη ιστορία ενός άντρα που αναζητούσε την αγνοούμενη πολέμου σύζυγό του;
Ίσως είναι επειδή ένας θείος μου χάθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κορέας, αλλά και πάντα με ενδιέφερε το θέμα των αγνοούμενων. Το να αφηγηθώ την ιστορία με τον συγκεκριμένο τρόπο συνέβη, όμως, τυχαία. Το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για αγνοούμενους και εγκλήματα πολέμου (OMPF) μου έδωσε πρόσβαση στις εγκαταστάσεις τους στο Κοσσυφοπέδιο και μου έδειξε όλα τα βήματα που συμπεριλαμβάνονται στην εύρεση και τον εντοπισμό της σορού ενός ατόμου. Έτσι μετά το ταξίδι μου στο Κοσσυφοπέδιο, αποφάσισα να πω σε όλους όσους θέλουν να μάθουν για τα βήματα αυτά και να τους ενημερώσω για την έρευνά μου.
Πώς προσεγγίσατε το αντικείμενό σας όσον αφορά την έρευνα, τα δεδομένα; Είχατε προφορικές μαρτυρίες;
Όλα στο βιβλίο μου βασίζονται σε έρευνα, προφορική και γραπτή ιστορία, κυρίως προφορική, καθώς δεν υπήρχε πολύ διαθέσιμο γραπτό υλικό όταν έκανα την έρευνά μου μεταξύ του 2006 και του 2008. Πήγα επίσης στο Κοσσυφοπέδιο το 2006 και έμεινα σε μια αλβανική οικογένεια. Μου είπαν την ιστορία τους και με τη βοήθειά τους γνώρισα άλλους Αλβανούς που ζούσαν στο Κοσσυφοπέδιο, οι οποίοι μου είπαν τις ιστορίες τους. Το “Παγωμένος χρόνος” περιέχει τις ζωές πολλών ανθρώπων.
Η αφηγήτρια της ιστορίας σας είναι μέλος του Ερυθρού Σταυρού. Γιατί κάνατε αυτήν την επιλογή; Εμπνευστήκατε από ένα πραγματικό πρόσωπο;
Ήθελα ο αφηγητής να είναι ξένος. Δεν ήθελα να πω αυτή την ιστορία από την εσωτερική οπτική γωνία του, καθώς ήθελα να εστιάσω στο τραύμα και στον πόνο που παραμένει πολλά χρόνια μετά τον πόλεμο. Και σκέφτηκα ότι θα ήταν πάρα πολύ για μένα, και το κοινό μου, αν περιέγραφα τον πόνο μόνο από την οπτική γωνία του μυημένου. Όχι, δεν εμπνεύστηκα από πραγματικό πρόσωπο. Η Νόρα, ο χαρακτήρας που εργάζεται για τον Ερυθρό Σταυρό, είναι το μόνο εντελώς φανταστικό πρόσωπο στο βιβλίο μου.
Γιατί επιλέξατε αυτόν τον τίτλο;
Όταν ο Αυστριακός Ερυθρός Σταυρός πραγματοποίησε τις συνεντεύξεις του στη Βιέννη, μου επετράπη να μείνω. Στη συνέχεια, μίλησα με έναν άνθρωπο που συμμετείχε σε αυτές τις συνεντεύξεις. Ήταν τόσο ευγενικός που με άφησε να του πάρω κι εγώ συνέντευξη. Μιλήσαμε για τις αναμνήσεις του από τη χαμένη σύζυγό του και είπε ότι με την έλλειψή της ένιωθε σαν να «είχε κολλήσει σε παγωμένο χρόνο».
Έχετε σπουδάσει φιλοσοφία ενώ γράφετε και ποίηση. Πώς έχουν επηρεάσει την αφηγηματική σας γραφή;
Στα πρώτα μου έργα (όπως το “Παγωμένος χρόνος”) αγκάλιασα το υπόβαθρό μου στη φιλοσοφία. Υπάρχουν δοκιμιακά αποσπάσματα σε αυτά: λίγο από τον Χέγκελ, λίγο από τον Βιτγκενστάιν και, υποβόσκουν ο Σίμελ και ο Αντόρνο. Αλλά αυτό που ήταν σημαντικό για μένα ήταν ο διάλογος με τους αναγνώστες μου. Πίστευα, σε αντίθεση με τον Βιτγκενστάιν, ότι μπορεί να υπάρξει κατανόηση. Όπως κάθε έργο τέχνης, ένα μυθιστόρημα δεν είναι πλήρες χωρίς το κοινό του. Ο αναγνώστης τελειώνει το μυθιστόρημα. Χωρίς κοινό, το μυθιστόρημα παραμένει “μισοψημένο”. (Ωστόσο, ορισμένα μυθιστορήματα απαιτούν λιγότερη δουλειά από το κοινό, άλλα περισσότερη).
Για το συγκεκριμένο βιβλίο σας απονεμήθηκε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας (EUPL) 2012. Είναι τα βραβεία μια επιβεβαίωση για τον συγγραφέα, μια ώθηση ή ένα βαρίδι, κατά τη γνώμη σας;
Είναι πάντα υπέροχο να παίρνεις ένα βραβείο, γιατί το να βραβεύεσαι είναι σαν να κερδίζεις το λαχείο. Το πιο όμορφο πράγμα αναφορικά με το EUPL είναι, όμως, ότι οδηγεί σε πολλές μεταφράσεις. Το “Παγωμένος χρόνος” μεταφράστηκε στα Αγγλικά, τα Ιταλικά, τα Πολωνικά, τα Σλοβενικά, τα Σερβικά, τα Κροατικά, τα Βουλγαρικά, τα Ουγγρικά, τα Τουρκικά, τα Μακεδονικά, τα Αλβανικά και τώρα τα Ελληνικά. Θα διατεθεί επίσης στα Κορεάτικα.
Έχετε γράψει κάποιο βιβλίο για τις ρίζες σας; Για την Κορέα;
Ναι το έκανα! Καθώς με ενδιαφέρει πολύ ο Ψυχρός Πόλεμος, έγραψα ένα βιβλίο για τις συνέπειες του Πολέμου της Κορέας. Το “Die grosse Heimkehr” (“Η μεγάλη επιστροφή στο σπίτι”) δημοσιεύτηκε το 2017. Λέει την ιστορία της «Μεγάλης επιστροφής στο σπίτι»: της «επιστροφής» χιλιάδων (Νότιο) Κορεατών από την Ιαπωνία στη Βόρεια Κορέα. Τα ταξίδια με πλοία οργανώθηκαν κυρίως από τη Βόρεια Κορέα και την Ιαπωνική κυβέρνηση και οδήγησαν περίπου 90.000 άτομα σε μετεγκατάσταση στη Βόρεια Κορέα. Πολλοί από αυτούς, όπως μπορείτε ίσως να φανταστείτε, εξαπατήθηκαν από τους Βορειοκορεάτες και τους Ιάπωνες - αντιμετωπίστηκαν σαν κατάσκοποι και φυλακίστηκαν.
