Η Αντρέα Πέκλαρ είναι βραβευμένη Σλοβένα συγγραφέας και εικονογράφος παιδικών βιβλίων. Το παραμύθι της Το φεγγαράκι και εγώ τιμήθηκε με τα βραβεία Kristina Brenkova το 2019 (καλύτερο παιδικό βιβλίο της χρονιάς στη Σλοβενία) και Nami Concours – Purple Island. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Βακχικόν, σε μετάφραση της Βίκυς Πορφυρίδου, μιλήσαμε μαζί της για τη λογοτεχνία, το παιδί, το βιβλίο...
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
Πρώτη δημοσίευση: Diastixo.gr
Το βιβλίο σας Το φεγγαράκι και εγώ κυκλοφορεί πλέον και στα ελληνικά. Πώς νιώθετε που οι μικροί αναγνώστες σε μια ακόμη χώρα έχουν την ευκαιρία να το διαβάσουν;
Είναι πάντα μεγάλη χαρά και πάνω απ’ όλα προνόμιο να βλέπεις ένα βιβλίο σου ανάμεσα στους μικρούς αναγνώστες ακόμη μίας χώρας. Το πιο σημαντικό για μένα είναι να μαθαίνω ότι παιδιά από πολύ διαφορετικά μέρη στη γη, με διαφορετικά υπόβαθρα και πολιτισμικές διαφορές, αισθάνονται το ίδιο. Είμαστε διαφορετικοί, αλλά είμαστε ίδιοι. Επίσης, χαίρομαι πολύ και με τιμά που το Φεγγαράκι μου ήρθε στη χώρα σας, μια χώρα πλούσια σε πολιτισμό και λογοτεχνία.
Πώς εμπνευστήκατε τη συγκεκριμένη ιστορία και τι θέλατε να επικοινωνήσετε στα παιδιά γράφοντάς την;
Η έμπνευση ήρθε από τις παιδικές μου αναμνήσεις. Πάντα μου άρεσε η νύχτα. Ειδικά να κάνω μεγάλες βόλτες τις νύχτες του χειμώνα, να κοιτάζω τα βουνά, καλυμμένα με χιόνι και φωτισμένα με το φως του φεγγαριού... Η ιστορία αφορά την πραγματικότητα, τη φαντασία ή τα όνειρα του παιδιού. Ο λαγός, η αρκούδα, η μπάλα είναι επίσης παιχνίδια από την πραγματική ζωή, που ζωντανεύουν σε ένα παιχνίδι ή στη φαντασία. Θα ήθελα να πω στα παιδιά να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά για τα μικρά θαύματα της φύσης, να μη χάσουν ποτέ αυτό το στοιχείο της έκπληξης και την παιδικότητα. Στην ιστορία υπάρχει επίσης μια ανεπαίσθητη εκπαιδευτική γραμμή, καθώς το φεγγάρι περνάει από τις μηνιαίες φάσεις του.
Ποιες είναι οι σκέψεις σας όταν φαντάζεστε ένα παιδί να διαβάζει το βιβλίο σας; Έχετε μιλήσει σε παιδιά για την ιστορία σας;
Νιώθεις ένα ιδιαίτερο συναίσθημα πληρότητας, όταν βλέπεις ένα παιδί να βυθίζεται στο βιβλίο σου, όταν βλέπεις τις αντιδράσεις του. Οι σκέψεις και οι επιθυμίες μου πάντα (και κατά τη διάρκεια της δημιουργίας) στρέφονται στο ερώτημα: «Τι θα πάρουν τα παιδιά μαζί τους από αυτή την ιστορία;». Πάντα ήθελα να μοιραστώ τις εμπειρίες μου με τα παιδιά, να τους δώσω διαφορετικές προοπτικές, να διευρύνω τους ορίζοντές τους ή απλώς να υπενθυμίσω την ομορφιά της ζωής με κάποιον τρόπο. Τα παιδιά μπορούν επίσης, όχι πάντα άμεσα, να απορροφήσουν κάποια συναισθήματα που ίσως θα θυμηθούν και θα καταλάβουν αργότερα στη ζωή τους. Έχω μιλήσει με παιδιά για την ιστορία μου σε διάφορα εργαστήρια. Από τα παιδιά μπορείς να αντλήσεις πολλά σχόλια και μερικές φορές καινοτόμες ερμηνείες της δουλειάς σου, ερμηνείες που δεν θα μπορούσες ποτέ να φανταστείς. Κι αυτό είναι εμπνευσμένο.
Το βιβλίο σας τιμήθηκε με το βραβείο Kristina Brenkova το 2019 ως το καλύτερο παιδικό βιβλίο της χρονιάς στη Σλοβενία. Τι σημαίνει αυτό το βραβείο για εσάς;
Τα βραβεία είναι πάντα ένα είδος ανταμοιβής για την προηγούμενη δουλειά κάποιου και ενθάρρυνση για το μέλλον. Το βραβείο Kristina Brenkova είναι ξεχωριστό για μένα, όχι μόνο επειδή δίνεται για το βιβλίο στο σύνολό του (κείμενο και εικονογράφηση), αλλά και επειδή πήρε το όνομά του από μια ιδιαίτερη Σλοβένα δημιουργό, που δεν ήταν μόνο εξαιρετική συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας, αλλά και εξαιρετική εκδότρια. Λίγο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σχεδίασε μια σειρά από συλλογές βιβλίων για παιδιά και νέους, μερικές από τις οποίες είναι ζωντανές ακόμα και σήμερα. Και το να συνεισφέρεις σε αυτόν τον θησαυρό είναι ιδιαίτερη τιμή.
Σπουδάσατε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών. Η επιλογή σας ήταν να εργαστείτε ως εικονογράφος και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Πώς πήρατε αυτόν τον δρόμο;
Αρχικά σπούδασα Ιστορία και φιλοσοφία της τέχνης, αλλά στο τέλος των σπουδών μου η ανάγκη να δημιουργήσω, να ζωγραφίσω, έγινε πιο δυνατή, έτσι αποφάσισα να πάω στην Ακαδημία Καλών Τεχνών για να σπουδάσω ζωγραφική. Λίγο μετά την αποφοίτησή μου άρχισα να εικονογραφώ, γιατί με την εικονογράφηση μπορώ να συνδυάσω την αγάπη μου για τη ζωγραφική με την αγάπη μου για τη λογοτεχνία.
Πώς ξεκινά συνήθως η έμπνευση για μια ιστορία; Από μια εικόνα που δημιουργείτε ή από μια ιδέα, δηλαδή από την πλοκή;
Πάνε κατά κάποιον τρόπο χέρι-χέρι. Ο τρόπος δουλειάς μου είναι τέτοιος που το κείμενο, η ιστορία και η οπτικοποίησή της είναι διαρκώς αλληλένδετα. Δεν γράφω πρώτα μια ιστορία και μετά την εικονογραφώ, όπως στην περίπτωση που ο συγγραφέας του κειμένου είναι κάποιος άλλος. Μερικές φορές παίρνω μια ιδέα από κάποιες οπτικές πληροφορίες, στις οποίες επισυνάπτω τη βασική ιδέα της πλοκής. Κατόπιν, τα χτίζω και τα δύο παράλληλα. Ακολουθώ πάντα κάποιο συναίσθημα, την ατμόσφαιρα που θέλω να παρουσιάσω, και προσπαθώ να τα παρουσιάσω σε μορφή ιστορίας. Αυτή η φάση είναι πιο διαισθητική. Μετά μπαίνω στην πιο αναλυτική προσέγγιση. Επεξεργάζομαι το κείμενο ώστε να είναι λογικό, να έχει δομή, πλοκή κ.λπ.
Εάν έχετε μια ιστορία μπροστά σας, πώς και με ποιον στόχο δημιουργείτε τις εικόνες σας; Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία;
Αν πρόκειται να εικονογραφήσω κείμενο κάποιου άλλου συγγραφέα, πρώτα το διαβάζω σαν αναγνώστρια, για να νιώσω την ιστορία «ανεξάρτητα». Αλλά γρήγορα αλλάζω, βλέποντας την ιστορία με «επαγγελματική» ματιά. Ψάχνω για κάποια «αγκίστρια» που να με πιάνουν, προσπαθώ να βρω την ατμόσφαιρα του κειμένου, των χρωμάτων... Αυτή η πρώτη φάση δεν είναι πάντα εύκολη, διότι προσπαθώ να βρω κάτι που να είναι επίσης νέο, κάτι λίγο διαφορετικό, δεν θέλω να κάνω εικονογραφήσεις ρουτίνας.
Στον σημερινό κόσμο της τεχνολογίας, ανησυχείτε για τη λογοτεχνία; Και ποιος πιστεύετε ότι είναι ο τρόπος για να καλλιεργήσουμε στα παιδιά την αγάπη για το βιβλίο;
Η τεχνολογία προχωρά τρομερά γρήγορα και (εκτός από τα οφέλη της) είναι πολύ ελκυστική για το παιδί. Με τον τρόπο παροχής πληροφοριών, το εύρος της προσοχής μειώνεται, το αποτέλεσμα επιτυγχάνεται πιο γρήγορα και το ερέθισμα είναι δυνατό. Το εικονογραφημένο βιβλίο είναι η πρώτη επαφή του παιδιού με το βιβλίο, τη λογοτεχνία, με την οποία αρχίζουμε να αναπτύσσουμε το λεξιλόγιο του παιδιού και μέσα από την οποία διαμορφώνεται το καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό του γούστο. Το παιδί μαθαίνει για διαφορετικές σχέσεις, στάσεις, απόψεις, ανακαλύπτει το άγνωστο, το νέο... Γι’ αυτό πιστεύω ότι είναι σημαντικό οι γονείς να διαβάζουν στο παιδί και να το μυούν στην ανεξάρτητη και βαθύτερη συναναστροφή με το βιβλίο. Το γιατί αυτό είναι τόσο σημαντικό τονίστηκε τέλεια από το Μανιφέστο της Λιουμπλιάνα στην πρόσφατη έκθεση βιβλίου στη Φρανκφούρτη: «Η ανάγνωση σε υψηλότερο επίπεδο είναι μια άσκηση προσοχής και γνωστικής υπομονής, η οποία διευρύνει το λεξιλόγιο και την ικανότητα εννοιολογικής κατανόησης και οδηγεί ενεργά τους αναγνώστες να αμφισβητήσουν τις προκαταλήψεις τους. Οι δεξιότητες ανάγνωσης, ειδικά με τα μεγαλύτερα κείμενα, όπως αυτά στα βιβλία, οξύνονται στο υψηλότερο επίπεδο».
