Το Σπίτι Μόνο είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Κοραή Δαμάτη και κυκλοφορεί σε επανέκδοση από τις εκδόσεις Βακχικόν. Με αυτή την αφορμή μιλάμε με τον συγγραφέα για ένα βιβλίο που για τον ίδιο σημαίνει: "Αναπάντεχες ακροβασίες… ευτυχώς όχι τόσο επικίνδυνες όσο τις ένοιωσα στην αρχή. Ακόμα σημαίνει… θάρρος, παραδοχή, αποκαλύψεις, κατανόηση, συχώρεση και κάποια σχετική εξημέρωση".
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
Πρόσφατα κυκλοφόρησε σε επανέκδοση από τις εκδόσεις Βακχικόν το μυθιστόρημά σας «Το Σπίτι Μόνο». Τι σημαίνει αυτό το βιβλίο για εσάς;
Αναπάντεχες ακροβασίες… ευτυχώς όχι τόσο επικίνδυνες όσο τις ένοιωσα στην αρχή. Ακόμα σημαίνει… θάρρος, παραδοχή, αποκαλύψεις, κατανόηση, συχώρεση και κάποια σχετική εξημέρωση.
Ο κεντρικός πρωταγωνιστής της ιστορίας ο Παύλος βρίσκεται από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στην Ελλάδα. Ακολουθεί μια παράλληλη πορεία με εσάς, αφού σε μικρή ηλικία κι εσείς ταξιδέψατε από την Αλεξάνδρεια όπου γεννηθήκατε για να ζήσετε εδώ. Εμπεριέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία αυτό το βιβλίο ή ήταν απλώς μια ανάγκη σας να “επιστρέψετε” στην Αλεξάνδρεια;
Ο πρωταρχικός σκοπός και στόχος δεν ήταν να γραφτεί ένα βιβλίο, ήταν να ξεκαθαρίσω κάποιες ανεξήγητες πράξεις και φερσίματα από το παρελθόν της οικογένειάς μου και τις επιπτώσεις που είχαν στην ζωή μου. Αυτά είχαν συμβεί, άλλα πριν γεννηθώ και τα είχα ακούσει σκόρπια από δω κι από κει, κι άλλα όταν ήμουν παιδάκι του Δημοτικού. Μεγαλώνοντας, όλα αυτά τα γεγονότα, και οι επιπτώσεις τους κυρίως, θάμπωσαν μπροστά στην απαιτητική εφηβική επανάσταση, "ξεχάστηκαν". Όμως οι ασαφείς εκκρεμότητες παρέμειναν και έτσι μόλις πάτησα την δεκαετία των πενήντα αποφάσισα να αρχίσω να ψάχνω παρότι ήταν ήδη αργά… Βλέπετε κάποια πρόσωπα που μπορούσαν να βοηθήσουν είχαν ήδη περάσει απέναντι. Μοιραία, λοιπόν, τρύπωσε και η μυθοπλασία να συμπληρώσει τα κενά, τις ψηφίδες που έλειπαν, να συμπληρώσουν το χαμένο κείμενο. Λυτρωτική εμπειρία. Εντέλει «Το Σπίτι Μόνο» είναι μια αυτοβιογραφική μυθιστορία.
Τι συμβολίζει το Σπίτι στην ιστορία σας; Είναι κάτι που ο ήρωάς σας αναζητά ή κάτι στο οποίο θέλει να επιστρέψει;
Παλιά, όταν ήμουν παιδί, παίζαμε στις αλάνες, εδώ στην Ελλάδα πια, εκτός από τα γνωστά παιχνίδια και ένα παιχνίδι που δεν θυμάμαι το όνομά του. Τρέχαμε από δω κι από κει, κάποιος μας κυνηγούσε να μας πιάσει, και στο παράγγελμα του αρχηγού, έπρεπε να τρέξουμε όλοι, να προλάβουμε να πιάσουμε το σημείο που είχε οριστεί σαν ασφαλές, μια, ας πούμε, από τις μάντρες των σπιτιών τριγύρω. Μόλις πιάναμε τον τοίχο έπρεπε συγχρόνως να φωνάξουμε τις λέξεις Σπίτι μου!... και έτσι σωνόμασταν, δεν μπορούσε να μας κάνει τίποτα πια ο κυνηγός!
Σπίτι μου, λοιπόν. Εστία. Οικογένεια. Ασφάλεια. Κι ύστερα σκορπάει η οικογένεια, σβήνει η εστία, και μένει το Σπίτι Μόνο, όπως λέει και το απόσπασμα: «Δεν είναι σπίτι πλέον. Ούτε τα πουλιά δεν στέκονται. Μόνο οι χειμωνιάτικες υγρασίες απέμειναν, εγκαταστάθηκαν θριαμβευτικά, γιγαντώνουν τις σκιές στους τοίχους… Στην κουζίνα του σπιτιού φύτρωσαν δέντρα. Έπεσαν σπόροι ανάμεσα στα μάρμαρα και στους νεροχύτες. Μαραζώνουν τον χειμώνα κι ανθίζουν κάθε άνοιξη. Τα παθιασμένα για ζωή πέταξαν μπόι, όρμησαν έξω απ’ τις τρύπιες στέγες να βρούνε ήλιο. Μπορεί και να προλάβει να γίνει σπίτι-δάσος».
Ποια είναι η ιστορία πίσω από την ιστορία και ποια η πεμπτουσία του βιβλίου;
Η ιστορία πίσω από την ιστορία είναι η παραδοχή. Τελείωσε. Έτσι έγιναν τα πράγματα. Αυτές οι αποφάσεις πάρθηκαν, έτσι έπρεπε να γίνει. Όσο κι αν αφήνει κάποια πικρία το συμπέρασμα, φέρνει μαζί και μια ανακούφιση, και ένα…φτου ξελευτερία! Όσο για την πεμπτουσία, είναι σαφώς η Μνήμη σαν εφαλτήριο για δυναμικές συνέχειες, αλλά και η συνάντηση ενός άντρα με τον χρόνο!
Τι θέλατε να επικοινωνήσετε στους αναγνώστες μέσα από αυτό το μυθιστόρημα και ποιες είναι οι σκέψεις σας όταν φαντάζεστε κάποιον να διαβάζει αυτό το βιβλίο;
Να μοιραστώ με άλλους ανθρώπους κοινές ανομολόγητες εμπειρίες. Δεν ξέρω αν πέτυχε, αλλά αυτή ήταν, εν τέλει, η πρόθεση όταν τέλειωσε μετά από οκτώ χρόνια η συγγραφή του Σπιτιού… Μου έτυχε αυτό που με ρωτάτε χωρίς να το φαντάζομαι. Βρισκόμουν στον Ηλεκτρικό πηγαίνοντας σε κάποια δουλειά. Καθόμουν και χάζευα έξω τη διαδρομή. Στο απέναντι κάθισμα μια κοπέλα διάβαζε ένα βιβλίο. Μου άρεσε που την είδα να διαβάζει, αρχίζει και γίνεται πια τραγικά σπάνιο με όλα αυτά τα κινητά εν δράσει. Κάποια στιγμή έκλεισε το βιβλίο και σήκωσε το κεφάλι σαν να ήθελε να σκεφτεί αυτό που είχε διαβάσει και είδα ότι ήταν «Το Σπίτι Μόνο». Για κάποιον ανεξήγητο λόγο έπαθα πανικό, σηκώθηκα αμέσως και κατέβηκα στην επόμενη στάση… σαν να με κυνηγούσαν ήτανε… και δεν ήταν κι η στάση μου. Αλλά πέρα από τον πανικό που με έπιασε τότε, δεν έχω καμία σκέψη όταν φαντάζομαι ή ξέρω, ότι κάποιος διαβάζει το βιβλίο μου… είναι σαν να μην μου ανήκει, σαν να μην το έχω γράψει εγώ.
Είναι μια περίεργη περίοδος για την ανθρώπινη επικοινωνία αυτή που διανύουμε μάλλον. Τι πιστεύετε ότι μπορεί να προσφέρει η λογοτεχνία σε αυτό;
Η επανάσταση του διαδικτύου από τη μία και οι αποφάσεις που έχουν παρθεί ερήμην μας από την άλλη, σαφώς θα φέρουν επώδυνες αλλαγές, και εύχομαι, τουλάχιστον κάποιες από αυτές, να ‘ναι ελπιδοφόρες. Πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρώπινης φυλής έχει φτάσει ο πλανήτης να έχει οκτώ δισεκατομμύρια κατοίκους, μαζί με την οικονομική ανισότητα που όλο και μεγαλώνει ανάμεσα σε λαούς και κράτη… και μια τεχνολογία που εξελίσσεται ανεξέλεγκτα, και εννοώ αυτή την τεχνολογία που αποσκοπεί μόνο στο κέρδος… όλο αυτό φέρνει μοιραία μετατοπίσεις σε όλα τα επίπεδα, σε όλες τις παραμέτρους. Παρόλα αυτά, αυτό που επείγει να επιστρέψει όσο πιο γρήγορα -μήπως και αλλάξει την πορεία του χειμάρρου- είναι η παιδεία. Κατ’ αρχάς από την οικογένεια, στην συνέχεια από το σχολείο, αλλά και από την ίδια την κοινωνία. Χωρίς παιδεία, πως θέλουμε η λογοτεχνία, η τέχνη γενικότερα, να επηρεάσει θετικά τις ζωές των ανθρώπων; Σε ελάχιστο καιρό έτσι όπως πάει, η αυτοκρατορία της οθόνης θα επικρατήσει, οπότε είναι άγνωστο πως θα συνεχίσει αυτή η μορφή λογοτεχνίας έτσι όπως είναι σήμερα… Βρισκόμαστε εδώ και χρόνια στην καμπή κρίσιμων αλλαγών, κανείς δεν ξέρει τι θα προκύψει, ούτε ο ίδιος ο μηχανισμός που τις έχει βάλει μπροστά και υποτίθεται ότι τις ελέγχει.
