100 Φινλανδικές Καινοτομίες, μελέτη, Ίλκκα Τάιπαλε (επιμ.), μτφρ. Μαρία Μαρτζούκου, εκδόσεις Το Μέλλον 2018
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ
Οι Φινλανδοί κατέχουν παγκόσμιο ρεκόρ στη χρήση της βιβλιοθήκης: ένας Φινλανδός πηγαίνει στη βιβλιοθήκη κατά μέσο όρο έντεκα φορές τον χρόνο και δανείζεται περίπου δεκαεφτά βιβλία, ακουστικό ή άλλο υλικό. Υπάρχουν πάνω από τρία εκατομμύρια κάρτες βιβλιοθήκης. Γιατί οι Φιλανδοί χρησιμοποιούν τη βιβλιοθήκη με τόσο ενθουσιασμό;
Οι βιβλιοθήκες αποτελούν μέρος του φινλανδικού τρόπου ζωής. Η γνώση εκτιμάται. Οι Φινλανδοί είναι λαός αναγνωστών, κάτι που αποδεικνύεται επίσης από τις πωλήσεις βιβλίων, την υψηλή αναγνωσιμότητα του Τύπου και την τεράστια δημοτικότητα των ετήσιων εκθέσεων βιβλίου. Υψηλές πωλήσεις έχουν ιδιαίτερα τα βιβλία για παιδιά και νέους.
Οι βιβλιοθήκες απαντούν ποικιλοτρόπως στις ανάγκες των ανθρώπων. Οι βιβλιοθήκες έχουν επεκτείνει τις δραστηριότητές τους προσφέροντας επίσης μουσική και βίντεο. Τα ηλεκτρονικά βιβλία έχουν εισέλθει στις γενικές βιβλιοθήκες την τελευταία δεκαετία. Οι επιστημονικές ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις έχουν γίνει πολύτιμος πόρος για τις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες.
Η διάθεση αξιόπιστων πληροφοριών είναι ένα θέμα που έχει τεθεί σε δημόσια συζήτηση τα τελευταία χρόνια. Οι υπηρεσίες αναζήτησης στο Διαδίκτυο μπορεί να είναι αποτελεσματικές, αλλά δεν υποκαθιστούν την ποιότητα της πληροφορίας. Ο έλεγχος των γεγονότων είναι ρόλος που αναλαμβάνουν φυσιολογικά οι υπηρεσίες πληροφόρησης των βιβλιοθηκών, οι οποίες διαθέτουν εξειδικευμένους υπαλλήλους για την αξιολόγηση της ποιότητας της πληροφορίας. Η εκπαίδευση στις νέες τεχνολογίες έχει επίσης καταστεί μέρος της κατάρτισης σχετικά με την παροχή πληροφοριών στους ενδιαφερομένους. Όσο πιο απαιτητική είναι η ερώτηση, τόσο πιο βέβαιο είναι ότι ο ειδικός της βιβλιοθήκης θα δώσει καλύτερες απαντήσεις από τη Google.
Οι βιβλιοθήκες προσφέρουν, εκτός των άλλων, συσκευές που δεν έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν, όπως υπολογιστές και τρισδιάστατους εκτυπωτές. Δεν έχουν λησμονηθεί και άλλες ανάγκες της καθημερινότητας: στις βιβλιοθήκες μπορεί κανείς να μετρήσει την πίεσή του, να δανειστεί μπαστούνια του σκι ή να χρησιμοποιήσει ραπτομηχανή.
Οι βιβλιοθήκες έχουν επίσης κοινωνικό ρόλο. Αποτελούν τόπο συνάντησης στην περιοχή τους, πράγμα που έχει μεγάλη αξία. Οι εκδηλώσεις που διοργανώνει η βιβλιοθήκη απευθύνονται σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, από τη βοήθεια και την υποστήριξη σε μαθητές μέχρι τη διδασκαλία πληροφορικής σε ηλικιωμένους. Μια άλλη ομάδα ανθρώπων που συχνάζουν στις βιβλιοθήκες είναι οι μετανάστες, οι οποίοι έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν εκεί μαθήματα γλώσσας. Με την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και τη διάδοση της τηλεργασίας, η βιβλιοθήκη προσφέρει έναν χώρο όπου μπορείτε να εργαστείτε και να συνδεθείτε στο διαδίκτυο. Οι υπηρεσίες που παρέχει η βιβλιοθήκη παίζουν ακόμα σημαντικό οικονομικό ρόλο, αφού αντικατοπτρίζονται στην πρόθεση των πολιτών να εγκατασταθούν στην περιοχή και στην τιμή των ακινήτων.
Κάθε φινλανδικός δήμος διαθέτει μια γενική βιβλιοθήκη – υπάρχουν περίπου 800 βιβλιοθήκες στο δίκτυο που καλύπτουν ολόκληρη τη χώρα. Οι βιβλιοθήκες είναι μία από τις βασικές λειτουργίες των δήμων στη Φινλανδία και παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν. Εγγυώνται ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στην πληροφόρηση και συμμετοχή στις δραστηριότητες της κοινότητας.
Η ανάπτυξη των δημόσιων βιβλιοθηκών οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Οι έντονες προσπάθειες που κατέβαλε το κράτος μέχρι τη δεκαετία του 1990 ήταν σημαντικές. Οι δημόσιες βιβλιοθήκες στη Φινλανδία λειτουργούσαν ανεξάρτητα από τους προϋπολογισμούς των Δήμων σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες. Στα προγράμματα της κυβέρνησης για την κοινωνία της πληροφορίας, οι βιβλιοθήκες είχαν αναγνωρισμένο ρόλο. Οι βιβλιοθηκάριοι έχουν αποκτήσει υψηλού επιπέδου ειδίκευση στην πληροφόρηση.
Οι φινλανδικές βιβλιοθήκες είναι ευρέως συνδεδεμένες μέσω δικτύου. Αυτό διευκολύνει τις υπηρεσίες που παρέχουν στο κοινό – για παράδειγμα, το βιβλίο που δανείζεται κανείς στη μητροπολιτική περιοχή του Ελσίνκι, μπορεί να το επιστρέ¬ψει σε οποιαδήποτε βιβλιοθήκη. Η συνεργασία των βιβλιοθηκών συνεπάγεται επίσης συνέργεια στην παροχή υπηρεσιών. Πλατφόρμες συνεργασίας όπως η kirjastot.fi και οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες της Εθνικής Βιβλιοθήκης επιτρέπουν τη συντονισμένη οργάνωση των υπηρεσιών, την παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών από κοινού και την εξοικονόμηση πόρων.
Η βασική γραμμή της στρατηγικής της φινλανδικής βιβλιοθήκης είναι η λογική κατανομή των υπηρεσιών σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, έτσι ώστε κάθε επίπεδο να μπορεί να επικεντρώνεται στα βασικά καθήκοντά του. Για παράδειγμα, μια τοπική βιβλιοθήκη μπορεί να επικεντρωθεί στην εξυπηρέτηση της τοπικής κοινότητας, ενώ σε εθνικό επίπεδο είναι δυνατόν να αναπτυχθούν κοινές υπηρεσίες για όλους, όπως η βάση δεδομένων FINNA, που επιτρέπει την πρόσβαση σε βιβλιοθήκες, αρχεία και μουσεία.
Κατά τη δεκαετία του 2000, δόθηκε επίσης προσοχή στα νέα κτίρια βιβλιοθηκών. Η Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη του Ελσίνκι έχει γίνει ένας από τους πιο αγαπημένους τουριστικούς προορισμούς λόγω της αρχιτεκτονικής του κτιρίου. Η Κεντρική Βιβλιοθήκη του Ελσίνκι, που ανοίγει σύντομα, έχει ήδη τύχει μεγάλης προσοχής κατά τη φάση του σχεδιασμού της.
Οι φινλανδικές βιβλιοθήκες δημιούργησαν ένα καλά οργανωμένο δίκτυο, που υποστηρίζει την πρόσβαση των πολιτών στην πληροφόρηση και προσφέρει πληθώρα κοινοτικών και πολιτιστικών υπηρεσιών. Κατάφεραν να περάσουν ομαλά στην ηλεκτρονική εποχή και να ενισχύσουν τη σημασία τους μέσω ευέλικτων υπηρεσιών που χαίρουν μεγάλης εκτίμησης – οι βιβλιοθήκες είναι οργανισμοί που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή εξυπηρέτησης του κοινού.
Η βιβλιοθήκη είναι σήμερα η πιο διαδεδομένη πολιτιστική υπηρεσία που χρησιμοποιούν οι Φινλανδοί. Είναι επίσης μία από τις πιο δημοφιλείς υπηρεσίες πληροφόρησης και πολιτισμού. Στους δημοτικούς προϋπολογισμούς, οι βιβλιοθήκες αντιπροσωπεύουν κατά μέσο όρο λιγότερο από το 1%. Το ποσοστό αυτής της επένδυσης εξαργυρώνεται πολλές φορές ως αειφόρος ανάπτυξη και αντικατοπτρίζεται στη γνώση, την ευημερία και το οικονομικό όφελος που προκύπτει. Αν δεν υπήρχαν βιβλιοθήκες, θα έπρεπε να εφευρεθούν.
