Συνέντευξη στον Θεοχάρη Παπαδόπουλο
Συνομιλήσαμε με τον ποιητή Θωμά Τσαλαπάτη, εξ αφορμής της δεύτερης ποιητικής του συλλογής Άλμπα, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Εκάτη.
Η Άλμπα είναι μια πόλη, αλλά είναι και μια κοπέλα. Πείτε μας λίγα για την ταύτιση της κοπέλας με την πόλη.
Η Άλμπα είναι μια πόλη, που είναι μία γυναίκα, που είναι μία εβδομάδα. Τα τρία δεν ταυτίζονται αλλά υπάρχει η πρόθεση να συνυπάρχουν, να συνομιλούν. Η ταύτιση και η ταυτόχρονη απόκλιση υπήρξαν από την αρχή ένα από τα δεδομένα του βιβλίου. Ο χώρος, ο χρόνος και η ενσάρκωσή τους σε ένα δεδομένο παρόν (τόσο χρονικό όσο και χωρικό) νομίζω είναι ο κεντρικός άξονας του βιβλίου, αν όχι και η ίδια του η υπόθεση.
Ως προμετωπίδα του έργου σας, έχετε παραθέσει τη ρήση του Ίταλο Καλβίνο: «Η κάθε πόλη παίρνει σχήμα από την έρημο στην οποία αντιστέκεται». Η Άλμπα είναι μια πόλη, που αντιστέκεται;
Κάθε πόλη αντιστέκεται από τη στιγμή που προκύπτει ως μαζική ανάγκη, ως συνολικό δημιούργημα. Με τον ίδιο τρόπο που κάθε έργο τέχνης (τουλάχιστον στο δικό μου πλαίσιο αντίληψης) αποτελεί μια παράλογη απάντηση σε έναν παράλογο κόσμο, που εξαιτίας όμως της δημιουργικότητας υπερβαίνει αυτό το παράλογο. Μια πόλη, ως ένα μαζικό δημιούργημα αποτελεί υπέρβαση του παραλόγου της ερήμου. Υπάρχει ένα μοτίβο που συναντούμε συχνά στα γουέστερν (κυρίως στα γουέστερν του Φορντ) και στο οποίο μου αρέσει να επανέρχομαι. Είναι η έρημος που γίνεται κήπος. Η προσπάθεια του ανθρώπου να χτίσει μια σκαλωσιά θεμελιωμένη στο κενό. Η στιγμή της Άλμπα για εμένα είχε ως στόχο ακριβώς αυτή τη θεμελίωση.
Ο μόνος, που μπορεί να δώσει απαντήσεις για το χρόνο είναι ο ίδιος ο χρόνος. Αυτό σημαίνει ότι μεγαλώνοντας γινόμαστε σοφότεροι;
Το μόνο που γινόμαστε μεγαλώνοντας είναι γηραιότεροι. Η σοφία δεν μπορεί νομίζω να αποτελεί ποτέ δεδομένο. Ακόμη και αν κάποιος την έχει κατακτήσει δεν μπορεί να αποφανθεί την ιδιοκτησία της. Νομίζω πως ο στίχος στον οποίο αναφέρεστε είναι ο: «Τίποτα δεν γνωρίζουν να σου πουν τα ρολόγια σχετικά με τον χρόνο. Εκτός φυσικά από τον ίδιο τον χρόνο». Η ποίηση είναι νομίζω μια απάντηση που δεν απαντά ή καλύτερα απαντά με τον ίδιο τον εαυτό της. Μπορεί να προσδιορίσει αυτό που μένει εκτός, αλλά όχι να περιγράψει αυτό που παράγεται, το θετικό πρόσημο. Μπορεί να μιλήσει κυριολεκτικά κυρίως για αυτό που δεν είναι. Το θετικό, αυτό δηλαδή που το ίδιο το ποίημα γνωρίζει οφείλει να είναι το ίδιο το ποίημα, απαντώντας κάθε φορά με τον τρόπο που επιλέγει είτε αυτό, είτε ο αναγνώστης.
Το λαθραίο σύννεφο μήπως είναι κάποιο όνειρο, που πρέπει να το προσέξουμε για να μη μας το καταστρέψουν;
Σε συνέχεια της παραπάνω απάντησης θέλω να παρατηρήσω πως η ερώτηση αυτή είναι ακριβώς η απάντηση ενός αναγνώστη στον στίχο «και κράτα όσο μπορείς σιωπηλό το λαθραίο σύννεφο που κρύβεις στις τσέπες σου». Η απάντηση που δίνεται είναι απολύτως νόμιμη και από τη μεριά του συγγραφέα νομίζω πρέπει να είναι απολύτως θεμιτή. Η μόνη απάντηση που εγώ μπορώ να δώσω είναι ο ίδιος ο στίχος.
Η "Άλμπα" είναι το δεύτερό σας βιβλίο. Να περιμένουμε σε εύλογο χρονικό διάστημα ένα τρίτο ποιητικό έργο;
Πέρασε αρκετός καιρός από το πρώτο στο δεύτερο βιβλίο μου, είναι αλήθεια. Ελπίζω να μη χρειαστεί αντίστοιχο μεγάλο διάστημα μέχρι το τρίτο βήμα. Ένα βιβλίο όμως πρέπει να βγει στο χρόνο που το ίδιο επιτάσσει. Τη στιγμή αυτή δουλεύω σε δύο ή τρεις ενότητες που ευελπιστούν να γίνουν βιβλία και επίσης σε κάποια σκόρπια ποιήματα. Νομίζω, όμως, πως το άμεσο επόμενο βήμα θα είναι στο θέατρο. Αν όλα εξελιχθούν καλά τους επόμενους μήνες μάλιστα.
