H CIA σκιαγραφεί τον Δημήτριο Ιωαννίδη:
«Ο Ιωαννίδης έχει τη φήμη έντιμου και ηθικού ανθρώπου, αφοσιωμένου στη δουλειά του. Έχει ξεκαθαρίσει στα νεότερα στελέχη του καθεστώτος του ότι δεν θα πρέπει να περιμένουν προνομιακή μεταχείριση. Μία πηγή τον περιγράφει ως έξυπνο και αποφασισμένο. Μία άλλη τον χαρακτηρίζει άνθρωπο με ικανότητες κάτω του μέσου όρου, χωρίς φαντασία ή ικανότητα για πρωτοβουλίες. Ο ταξίαρχος είναι πολύ συντηρητικός στις προτιμήσεις του και ζει μια απλή ζωή. Δεν είναι καθόλου εντυπωσιακός στην εμφάνιση και αφήνει μερικές φορές την εντύπωση πως είναι αφελής. Είναι εργένης. Eίναι φιλικός και ανοικτός με όσους γνωρίζει. Είναι συγκρατημένος και ‘‘περίεργος'’ μπροστά σε γυναίκες και ανθρώπους που δεν γνωρίζει. Έχει βγει από την Ελλάδα μόνο μία φορά. Πεποίθησή του είναι πως ο Τύπος στις ΗΠΑ και στη Δυτική Ευρώπη ελέγχεται από κομμουνιστές και σοσιαλιστές - συνοδοιπόρους τους. Ο ταξίαρχος μιλάει αρκετά καλά Αγγλικά».
Το απόσπασμα αυτό, από άρθρο του Αλέξη Παπαχελά, στο «Βήμα», ήταν οι πρώτες πληροφορίες που κράτησε από το διαδίκτυο ο ιστορικός Παναγιώτης Γραβάνης, ετών 39, επίκουρος καθηγητής της Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, όταν ανέλαβε για λογαριασμό της εφημερίδας «Παρόν και Μέλλον», να συντάξει μια προσωπογραφία του Ιωαννίδη. Το βιβλίο θα μοιραζόταν στους αναγνώστες της εφημερίδας με το κυριακάτικο φύλλο της 17ης Απριλίου του 2016, παραμονές της 49ης επετείου της κατάλυσης της Δημοκρατίας από τους Απριλιανούς δικτάτορες.
Ξεκινούσε το ακαδημαϊκό έτος για την περίοδο 2015-2016, και ο Γραβάνης δεν είχε καμία διάθεση να περάσει τον χειμώνα του σκαλίζοντας παλιές πληγές του τόπου που, μεταξύ άλλων, του έφερναν αλλεργία. Όμως η αμοιβή ήταν ικανοποιητική, καθώς οι απλήρωτοι λογαριασμοί στοιβάζονταν στο συρτάρι και η ποιότητα της ζωής συρρικνωνόταν.
Είχε δημοσιεύσει εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά, ελληνικά και ξένα, όπως και άρθρα σε ελληνικές εφημερίδες. Ακόμη είχε συντάξει μια βιογραφία του Ελευθερίου Βενιζέλου, που προτάθηκε αρκετές φορές ως διδακτέα ύλη στο τμήμα του, όπως και την ανάλογη του Νικολάου Πλαστήρα. Τα τελευταία δύο χρόνια συνέλεγε υλικό για τη σύνταξη της βιογραφίας του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, του Παπαναστάση, όπως τον αποκαλούσαν οι παλαιότεροι.
Ξαφνικά ήρθε η πρόταση της εφημερίδας, από την Ευδοξία Παπαναστασίου, που η καταγωγή της, όπως δήλωσε, κρατούσε από το σόι του Παπαναστάση και ήταν υπεύθυνη της σειράς των ιστορικών μονογραφιών της εφημερίδας «Παρόν και Μέλλον». Η Ευδοξία τού είχε παραχωρήσει υλικό που βρέθηκε στα χέρια της, προερχόμενο από το αρχείο του Αλέξανδρου Παπαναστασίου και την υπόσχεση να μεσολαβήσει ώστε να συμπεριληφθεί το πόνημά του στη σειρά των μονογραφιών της εφημερίδας. Όμως ο διευθυντής ζήτησε να δώσουν στο κοινό, μετά από ένα εξάμηνο, τη μονογραφία του αόρατου δικτάτορα, μελέτη που θα έκανε ορατές τις πλευρές του σκοτεινού του ρόλου.
Η εφημερίδα ανήκε στον ευρύτερο δημοκρατικό χώρο, προς την Κεντροαριστερά, εκεί όπου ανήκε ο Γραβάνης, όπως και η Ευδοξία, και ανάμεσά τους ξεφύτρωσε ο πιο σκληροπυρηνικός κρίκος του χουντικού καθεστώτος, για να αποτελέσει η βιογραφία του το τρίτο βιβλίο του συγγραφέα, μετά από αυτήν του Κρητικού Εθνάρχη και του Μαύρου Καβαλάρη, και πριν συνταχθεί η βιογραφία του πρωτοστάτη στην εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στη σύγχρονη Ελλάδα. Ο Παπαναστάσης πάλεψε για τη δημοκρατία όσο λίγοι και ο Ιωαννίδης, με επίσης λίγους, την κατέλυσε, μετά από τέσσερις δεκαετίες.
Ο καθηγητής αισθάνθηκε εγκλωβισμένος, αλλά το ηλεκτρικό στο διαμέρισμά του ήταν απλήρωτο επί τρεις μήνες και η εφημερίδα, με τη μεσολάβηση της Ευδοξίας, του υποσχέθηκε μια καλή προκαταβολή. Οι μειώσεις στον μισθό του, το δάνειο για το τριάρι στη Δαφνομήλη και η διατροφή προς την άνεργο πρώην σύζυγο και την κόρη τους, του είχαν γίνει βραχνάς.
Διαφορετικά είχε σχεδιάσει το μέλλον του το 2003, όταν με την αξία του βρέθηκε μέλος της πανεπιστημιακής κοινότητας και διαφορετική εξέλιξη παρουσίασε η κοινωνική πορεία του τόπου. Δεν είχε επιλογές και περιθώρια να απορρίπτει προτάσεις για εργασία που θα απέδιδε συμπλήρωμα στο μισθό του. Το «Παρόν και Μέλλον» ήταν εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας και αντίστοιχου κύρους. Του εξασφάλιζε βιώσιμο παρόν και του άφηνε υποσχέσεις για το μέλλον. Η Ευδοξία, εννιά χρόνια μικρότερη, στα τριάντα της, ελεύθερη οικογενειακών και συναισθηματικών υποχρεώσεων, φάνηκε να αφήνει ένα επιπλέον παράθυρο στη μεταξύ τους σχέση. Υπήρξε φοιτήτριά του στο Πανεπιστήμιο και τη βοήθησε στη μαθητεία της, καθώς εκείνη έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση στο πρόσωπό του. Στη συνέχεια της συμπαραστάθηκε στις μεταπτυχιακές της σπουδές. Η γνωριμία μαζί της τον ώθησε στην έρευνά του προς τον Αρκάδα νομικό, κοινωνιολόγο και πρωθυπουργό της χώρας, μέλος του γενεαλογικού της δένδρου. Αρκάδας ήταν και η ίδια.
Τα πρώτα στοιχεία που κατέγραψε για τον Παπαναστασίου, ο καθηγητής, τον εμφάνιζαν σαν: «καινοτόμο, υπέρμαχο του πολιτικού γάμου, της γυναικείας ψήφου, της προστασίας της μητρότητας και των εξώγαμων παιδιών, της δημιουργίας των κοινωνικών ασφαλίσεων, της κατάργησης της θανατικής ποινής, του διαχωρισμού της εκκλησίας από το κράτος, της συνταγματικής κατοχύρωσης του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης, της συνδικαλιστικής οργάνωσης και της απλής αναλογικής ως πάγιου εκλογικού συστήματος». Ήταν στοιχεία που ταλάνιζαν για δεκαετίες τον κοινοβουλευτισμό της χώρας και έφτασαν ταλαιπωρημένα ώς την εποχή του Γραβάνη.
– Ευδοξία, πώς θα περάσω από το φως στο σκοτάδι; Εννοώ από τον Παπαναστασίου στον Ιωαννίδη;
– Δεν χρειάζεται να περάσετε, κύριε Γραβάνη.
– Λέγε με, Παναγιώτη, και τι εννοείς όταν λες πως δεν θα περάσω;
– Ίσως είναι μια καλή ευκαιρία για σύγκριση και στοχασμό πάνω στην πορεία της ελληνικής δημοκρατίας. Μην ξεχνάς πως κάποιες λαθεμένες πολιτικές επιλογές της γενιάς του Παπαναστασίου οδήγησαν στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου.
– Μου έδωσες ιδέα. Αλλά γιατί ο Ιωαννίδης και όχι ο Παπαδόπουλος; Για τον δεύτερο υπάρχουν περισσότερα στοιχεία και συγκρούστηκε μετωπικά και προπάντων δημόσια με τη δημοκρατία, βγήκε μπροστά, και αργότερα προσπάθησε να ελιχθεί, παίζοντας μαζί της, με ανοίγματα προς τον πολιτικό κόσμο.
– Αυτά είναι γνωστά, ο άλλος παραμένει στη σκιά.
– Τζόρας φαίνεται, μονοκόμματος και άγαρμπος.
– Είναι θέματα που θέλουν ανάπτυξη στο βιβλίο σας. Δεν θα δώσω εγώ τις απαντήσεις, κύριε καθηγητά, και με συγχωρείς για τον πληθυντικό, αλλά δεν ξεχνάω πως υπήρξατε δάσκαλός μου, ο σημαντικότερος, και παραμένετε. Όλα θα πάνε καλά, Παναγιώτη.
Του χαμογέλασε αινιγματικά, στο Φίλιον, δίπλα στον Άγιο Διονύσιο, που είχαν συναντηθεί, για να κλείσει η δουλειά. Εκείνη έφυγε βιαστικά να προλάβει το μίτινγκ των στελεχών της εφημερίδας. Όταν ο Παναγιώτης ζήτησε τον λογαριασμό, ο σερβιτόρος διευκρίνισε πως τον πλήρωσε η κυρία. Η Ευδοξία βρισκόταν σε καλή οικονομική κατάσταση, από εύπορη οικογένεια και με ισχυρές διασυνδέσεις στον χώρο της.
Η συνέχεια αύριο
