Γράφει η Λεύκη Σαραντινού
Στο κατεχόμενο από τους ναζί Παρίσι το έτος 1942 μας μεταφέρει το ιστορικό και αστυνομικό μυθιστόρημα του Αμερικανού συγγραφέα Άλαν Φερστ, με ειδίκευση στο κατασκοπευτικό μυθιστόρημα.
Το ενδιαφέρον στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι αφενός το γεγονός ότι όλη η δράση εκτυλίσσεται στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Ευρώπη, για την οποία οι Έλληνες αναγνώστες δεν γνωρίζουν συνήθως και τόσα πολλά και αφετέρου, ότι ο πρωταγωνιστής-ερευνητής και κατάσκοπος του βιβλίου είναι και ο ίδιος συγγραφέας κατασκοπευτικών μυθιστορημάτων. Πολλές φορές μάλιστα κρίσεις για το έργο του πρωταγωνιστή-συγγραφέα διατυπώνονται μέσα στις σελίδες του βιβλίου από τους έτερους χαρακτήρες. Έτσι ο συγγραφέας έχει μία καλή αφορμή στο βιβλίο του για να σχολιάσει τους συγγραφείς και τον χαρακτήρα τους, αλλά και τα έργα τους.
Ακόμη, ο Άλαν Φερστ δεν επιλέγει να ρίξει το βάρος μονάχα στην κατασκοπευτική υπόθεση του βιβλίου του, αλλά αποσκοπεί και στο να απεικονίσει με κάθε λεπτομέρεια την καθημερινή ζωή τω απλών ανθρώπων στο κατεχόμενο Παρίσι το 1942-1943. Επρόκειτο, αναμφίβολα, για τις πιο σκοτεινές εποχές, τότε που η ελπίδα για το τέλος του πολέμου φάνταζε ακόμη πολύ μακριά.
"Με βαριά βήματα πήγε μέχρι το ραδιοφωνάκι Emerrson δίπλα σε μια γλάστρα με φτέρη και άρχισε να παίζει με τον διακόπτη. Μερικά λεπτά αργότερα, άκουσαν τις πρώτες τέσσερις νότες από την Πέμπτη Συμφωνία του Μπετόβεν- τελεία-τελεία-τελεία-παύλα, στα σήματα Μορς το γράμμα V, για τη λέξη Victory(Νίκη)-, το σήμα της εκπομπή του BBC. Η φωνή του εκφωνητή ήταν ήρεμη και απαθής, και οι ειδήσεις επλπιδοφόρες, λες και, όπως σκέφτηκε ο Ρικάρ, η έκβαση του πολέμου είχε αρχίσει να κλίνει-ένα κλικ, όχι περισσότερο-υπέρ των Συμμάχων".
Στο Καρτιέ Λατέν, ένας άγνωστος άνδρας, λίγο προτού ξεψυχήσει, δίνει στον συγγραφέα Πολ Ρικάρ ένα μυστηριώδες κομμάτι χαρτί. Το χαρτί έχει να κάνει με μία κλεμμένη τορπίλη και ο Ρικάρ αποφασίζει να το παραδώσει στις μυστικές αντιστασιακές οργανώσεις της Γαλλίας. Εν τέλει, η υπόθεση αποδεικνύεται πιο περίπλοκη απ' ότι φαντάζει στην αρχή, έχοντας σχέση και με την πολωνική αντίσταση και τα κρυμμένα δίκτυα διαφυγής όσων αγωνίστηκαν κατά των Γερμανών. Επομένως, ο Ρικάρ θα αναγκαστεί να ταξιδέψει και στη καρδιά του Τρίτου Ράιχ, στην ίδια τη Γερμανία. Παράλληλα, ο έρωτας δεν θα λείψει από τη ζωή του, ούτε και οι φίλοι, συμπληρώνοντας έτσι το πολυάνθρωπο σκηνικό που στήνει ο Φερστ.
Τα σκήπτρα της αφήγησης του Φερστ κρατά η ψυχρή αποστασιοποίηση από τα γεγονότα, αλλά και η ψυχραιμία. Πρόκειται για ένα καθαρά ρεαλιστικό στυλ αφήγησης, το οποίο αποφεύγει τις υπερβολές, τις μακροσκελείς περιγραφές και την έντονη αποτύπωση των συναισθημάτων.
Το "Υπό κατοχή" είναι επομένως, ένα κατασκοπευτικό, αστυνομικό και ιστορικό συνάμα μυθιστόρημα, στο οποίο το βάρος ρίχνεται αναμφισβήτητα στον χώρο,- και όχι στον χρόνο- το κατεχόμενο δηλαδή Παρίσι και την καθημερινότητα στην πόλη την δύσκολη εκείνη εποχή, παρά στα πρόσωπα και το μυστήριο που καραδοκεί στις σελίδες του.
Πραγματικά, σε πολύ λίγα μυθιστορήματα που η υπόθεσή τους εκτυλίσσεται κατά την εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, καταφέρνει ο συγγραφέας να αποτυπώσει τόσο επιτυχημένα την ατμόσφαιρα της εποχής, μια ατμόσφαιρα αβεβαιότητας, αγωνίας και ανασφάλειας, τότε που η ζωή όλων κρέμονταν κυριολεκτικά από μία κλωστή.
