Γράφει η Λεύκη Σαραντινού
O Αμερικανός συγγραφέας Thordon Wilder είναι κυρίως γνωστός ως θεατρικός συγγραφέας στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό και ιδίως από το έργο του ''Η μικρή μας πόλη". Το μυθιστορηματικό του έργο, εντούτοις, είναι επίσης αξιόλογο, όπως η "Καμπάλα" το μυθιστόρημα με τον αινιγματικό τίτλο που παραπέμπει στον μυστικισμό. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα βιβλίο αλληγορικό και πολυδιάστατο που διαθέτει πολύ περισσότερες διαστάσεις και προεκτάσεις απ' όσες ανιχνεύονται εκ πρώτης όψεως, όταν διαβάζει κανείς την περίληψη στο οπισθόφυλλο.
Με αυτό μεταφερόμαστε στη Ρώμη του 1926, έτος στο οποίο τοποθετείται επίσης η συγγραφή και η έκδοση του βιβλίου. Ένας νεαρός Αμερικανός, ο Σαμουέλε, βρίσκεται στην Αιώνια Πόλη νιώθοντας νοσταλγία για το παλιό αρχαιολατινικό της μεγαλείο. Εκεί θα γνωρίσει από κοντά τα μέλη μίας αινιγματικής συντροφιάς με απροσδιόριστους στόχους, την Καμπάλα. Ο Σαμουέλε θα βρεθεί στους κόλπους της, γνωρίζοντας τα άτομα που την αποτελούν, τα οποία δεν φαίνεται να έχουν, παραδόξως, μεταξύ τους και πολλά κοινά.
Πάνω σε αυτό ακριβώς δράττεται ο συγγραφέας της ευκαιρίας να μας περιγράψει αναλυτικά τα πρόσωπα της συντροφιάς αποκαλύπτοντας στον αναγνώστη τις εξαιρετικές περιγραφικές του ικανότητες και την ιδιαίτερη γραφή του: όχι μόνο την εξωτερική τους εμφάνιση, τα πιστεύω τους, τις ιδέες και τις επιρροές που έχουν διαμορφώσει την προσωπικότητά τους αλλά, κυρίως, την ξεχωριστή ιδιότητα που διαθέτουν και έχουν εξαιτίας της αυτοχριστεί μέλη της συντροφιάς. Ο Μαρκαντόνιο, η Αλίξ, η μις Γκάιερ, ο μυστηριώδης Καρδινάλιος, όλοι τους, μέλη μιας ιταλικής, γαλλικής και γερμανικής ελίτ που βρίσκεται σε παρακμή, διαθέτουν κάτι το ξεχωριστό και αποτελούν αποδέκτες ενός θεϊκού χαρίσματος που έχει μεταβιβαστεί σε αυτούς μυστηριωδώς από τους Θεούς της αρχαιότητας.
Εδώ βρίσκεται και η λύση του μυστηρίου της Καμπάλα: τα μέλη της δεν είναι παρά τα οχήματα μέσα από τα οποία επιβιώνει ο παλιός κόσμος του αρχαίου ρωμαϊκού μεγαλείου ανά τους αιώνες. Έτσι ο Σαμουέλε χαρακτηρίζεται ως νέος Ερμής, αγγελιοφόρος και ψυχοπομπός για όλους εκείνους που εγκαταλείπουν πρόωρα τον κόσμο του Μεσοπολέμου και του τέλους της Belle epoque, έναν κόσμο που μετασχηματίζεται ταχύτατα μπροστά στην αναπότρεπτη έλευση των Νέων Ιδεών. Πρόκειται επίσης για έναν κόσμο στον οποίο δεν θα είναι πρωταγωνιστής η Αιώνια Πόλη, πόλη πια παρηκμασμένη και διεφθαρμένη και η παλιά Ευρώπη, αλλά η Νέα Υόρκη, αφού στην Αμερική χτυπά πλέον ο παλμός της νέας ανερχόμενης διανόησης.
Το βιβλίο αποτελεί έναν ύμνο τόσο στην ίδια τη Ρώμη και την ιταλική ύπαιθρο με τις αρχαίες ρωμαϊκές βίλες της όπου διαδραματίζεται μεγάλο μέρος του βιβλίου, όσο και σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης πνευματικής δημιουργίας, αφού τα γράμματά του χορεύουν υπό τους ήχους σπουδαίων συνθετών και τρανοί ζωγράφοι ζωντανεύουν με τα χρώματά τους τις σελίδες του. Ακόμη, διάσπαρτες σε όλο το κείμενο είναι οι αναφορές σε μεγάλους σύγχρονους λογοτέχνες, αλλά και σε αρχαίους Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς, όπως ο Όμηρος και ο Βιργίλιος, αποκαλύπτοντας την καλή γνώση για τον αρχαίο κόσμο που διαθέτει ο Wilder.
Τα μέλη της συντροφιάς μιλούν, αλληλεπιδρούν, διαπληκτίζονται, φιλιώνουν, γλεντούν μέχρι το πικρό τέλος, το λυκόφως των θεών, τότε που η αυλαία γι' αυτούς θα πέσει οριστικά. Ο συγγραφέας όμως δεν αφήνει τον αναγνώστη να νιώσει πικρία γι' αυτό το τέλος και την αναπότρεπτη παρακμή, παρά μόνο ελπίδα για ένα νέο ξεκίνημα, για την αφετηρία της νέας διανόησης, η οποία θα εξακολουθήσει όμως να δρα υπό την επήρεια της αρχαιοελληνικής και λατινικής γραμματείας στο πέρασμα των αιώνων.
Τόσο η γραφή, κομψή, στιβαρή, με γλαφυρές περιγραφές, φορέας μιας πληθώρας ιδεών, όσο και η θεματική του, δείχνουν τη βαθιά καλλιέργεια του συγγραφέα και την αγάπη του για τους Λατίνους και την Αιώνια Πόλη. H "Καμπάλα" είναι ένα βιβλίο ατμοσφαιρικό, τρυφερό και ενίοτε όμορφα μελαγχολικό, το οποίο αποκαλύπτει και εξυμνεί τις πτυχές του ανθρώπινου πνεύματος σε όλες τις διαστάσεις του.
