Γράφει ο Θανάσης Βαβλίδας
Η Δικαιοσύνη είναι σήμερα το μεγάλο ζητούμενο στην κοινωνία μας, αλλά και στην ποίηση. Κι αν στην κοινωνία μας λίγο πολύ προσφέρει διεξόδους ατομικά και συλλογικά για το τι σημαίνει, στην ποίηση είναι μια έννοια παρεξηγημένη και δυσερμήνευτη. Η ποίηση δεν αποδίδει δικαιοσύνη, αλλά μιλάει για 'κείνην, ερμηνεύει τις πράξεις δικαιοσύνης. Η ποίηση αναζητά τις πηγές, περιγράφει τη ροή, τη διακλάδωση, την εκβολή, με λίγα λόγια τη διαδικασία απόδοσής της.
Η ποιητική συλλογή του Παναγιώτη Βούζη είναι μια ομοιογενής, συγκροτημένη συλλογή, με εμφανές το προσωπικό ύφος και τη θεματική που απασχολεί τον ποιητή, ανεξάρτητα από την εξωτερική μορφή ή τους συνειρμούς που θα επιλέξει. Παρ' ότι σε μια πρώτη ματιά δείχνει ν' ασπάζεται τον σουρεαλισμό, οι συνεχείς εναλλαγές εικόνων και καταστάσεων, ρήσεων κι αντιρρήσεων, συγκροτούν μια ενότητα που επαναφέρει τον αναγνώστη μέσα στο ποίημα, για ν' αναζητήσει τους ερμηνευτικούς κρίκους της στιχουργικής αλυσίδας.
Ολόκληρη τη συλλογή διατρέχουν η σελήνη, η άμμος (ή σκόνη) του Άρη και οι άνεργοι. Ενδιάμεσα λαμβάνουμε εκλάμψεις από τον ήλιο, αρώματ' από δύσκολα ή εικονικά λουλούδια, υποσχέσεις που οδεύουν στο ανεκπλήρωτο. Αναρωτιόμαστε μαζί με τον ποιητή, "η Ελλάδα θα ήταν υπέροχος τόπος/ αλλά τώρα θυμίζει εκούσιο λάθος", "στη δουλειά μας μαθαίνουν τον άκακο λύκο/ η βαρύτατη θλίψη του άνθρωπου δίχως", " η έγχρωμη πλευρά της σελήνης δεν γυρίζει με/τίποτα για να βλέπω τη στραγγισμένη ψυχή της", "εξαγγέλλουμε τον αποικισμό του φεγγαριού/ από όσες φτωχές ψυχές δεν πρόκειται να σωθούν".
Η αφετηρία του ποιητή είναι συχνά η επιστημονική φαντασία, όπως και στη "γλώσσα των υπερηρώων" (2015), μια δύσκολη αφετηρία για όσους μένουν προσκολλημένοι στην πραγματικότητα , αλλά και για όσους αφήνουν τη φαντασία να ταξιδεύσει στο παρελθόν, σε πιο γνώριμα μονοπάτια. Εδώ, ωστόσο, η επιστημονική φαντασία συνάδει με αναπάντεχο τρόπο με τις κραυγές της σύγχρονης πραγματικότητας, όπου κυρίαρχο ρόλο παίζουν η γραφειοκρατία, η εικονική ζωή στο διαδίκτυο, οι ψευδείς επαναστάσεις, οι ειδήσεις που καλλιεργούν ηττοπάθεια, τα τοπία που μεταβάλλονται όντας ανάμεσα στη φυσική και στην ψυχική φθορά. Και δεν είναι τυχαία, βέβαια, η επιλογή του εξωφύλλου με τον αμείλικτο "Δικαστή Ντρεντ" (έργο του Στάθη Χουλιάρα) και φόντο τις μεταλλικές εγκαταστάσεις μιας πόλης του μέλλοντος.
Οι στίχοι του ποιητή ξεκινούν συχνά σε δεύτερο ενικό πρόσωπο, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι απευθύνονται αποκλειστικά σ' ένα δεύτερο ποιητικό εγώ ή στον αναγνώστη. Το "εσύ" του ποιητή περικλείει κάθε ανθρώπινη υπόσταση και όχι σπάνια κλείνει το ποίημα έχοντας μετεξελιχθεί σε πληθυντικό αριθμό. Με αυτό τον τρόπο, ο θεματικός πλούτος φεύγει σταδιακά από το προσωπικό επίπεδο και κατακτά έναν κοινωνικό χαρακτήρα που καθιστά οξύτερο το κάθε ποιητικό σχόλιο. Και όλ' αυτά συμβαίνουν χωρίς καμία έκπτωση στη μουσική υφή των ποιημάτων, που μοιάζουν να αφηγούνται με πολύτροπες μελωδικές φράσεις την οδύσσεια του ανθρώπου της κρίσης.
Η γλώσσα του ποιητή δε φείδεται λέξεων για να περιγράψει το κοινωνικό γίγνεσθαι. Η φαρέτρα του μοιάζει να διαθέτει ένα μεγάλο εύρος ιοβόλων σημασιών, οι οποίες - όχι πάντα - εγγράφονται μες στο ποίημα, με φυσικότητα κι άμεσο αντίκτυπο. Ξεκινώντας ήδη από τον τίτλο, που διαθέτει συχνά μια ξενόγλωσση έννοια ή μια αποφατική χροιά, ο Π. Βούζης ξετυλίγει το γλωσσικό νήμα σε όλες τις αίθουσες του κοινωνικού λαβύρινθου ως την τελική έξοδο, η οποία δε συνιστά απαραίτητα λύτρωση. Αρκετές φορές, ο στίχος δεν ολοκληρώνεται στην ίδια σειρά, οι λέξεις μένουν μετέωρες αναμένοντας τη σειρά που θα τις οδηγήσει σε μια συνέχεια ή που θ' αλλάξει την έμφασή τους ανάλογα με τον τρόπο ανάγνωσης.
Ελάχιστες είναι οι πολύ προσωπικές αναφορές που μπορεί ν' ανιχνεύσει κανείς σε τούτα τα ποιήματα. Ο πόνος για τον άνθρωπο που δε μπορεί να γίνει ήρωας είναι εδώ. Η σύγχυση και η αγωνία του ενεργού πολίτη είναι εδώ. Το διαδίκτυο και οι selfie "με φόντο τη Συντέλεια" είναι εδώ. Μια ελεγεία για τη μεγάλη φωτιά στο Μάτι κρύβει το ποίημα "Μεγαλύτερο από το καλοκαίρι". Μια φούγκα για την ηρωική έξοδο των ανέργων κρύβει το ποίημα "Στο κατάλληλο βάθος". Μια σύντομη ραψωδία για την πτώση του σύγχρονου Έλληνα κρύβει το ποίημα "Zeitlupe III". Ο πίδακας έκφρασης του Π. Βούζη εκπηγάζει από γνήσια αγανάκτηση για όσα βιώνουμε όλοι μας και η επίκληση δε μπορεί παρά να είναι μία: "Δικαιοσύνη"!
