Top menu

"Το παιδί και η φύση του-Προς μια Ποιητική Παιδαγωγική"

Γράφει η Φόνη Πολίτου-Ρέπουλη

Είχα αισθανθεί την ανάγκη, όταν πήρα στα χέρια μου το παιδαγωγικό σύγγραμμα της προικισμένης παιδαγωγού, ποιήτριας και συγγραφέως Παρασκευής Κοψιδά-Βρεττού «Το παιδί και η φύση του-Προς μια Ποιητική Παιδαγωγική (εκδ. Γρηγόρη, 2019), να γράψω ένα κριτικό σημείωμα για το νέο της έργο, ψυχής και λόγου πόνημα. Βρήκα στην πορεία ωστόσο, ότι μεγέθη πνευματικά πρόσφεραν με την κριτική τους το βάθος, την πρωτοτυπία, τη θεωρητική και εφαρμοσμένη γνώση, που περικλείεται στοχαστικά σ’αυτό το βιβλίο, που αφήνει ανεξίτηλο το στίγμα της συγγραφέως του σε μιαν ενθουσιώδη και καρποφόρα εκπαιδευτική καριέρα και όχι μόνο…

Έτσι προτίμησα-μιας που έλαχε να παλέψουμε από το ίδιο μετερίζι, να εκφράσω συγκλίσεις και κάποιες αποκλίσεις, λόγω ειδικότερων ενδιαφερόντων αλλά και χαρισματικών, λόγω του πολύπλευρου ταλέντου της συγγραφέως, επιλογών.

Αναγνωρίζω στη Βιβή κάτι που προσωπικά στερούμαι ως συνδυασμό: το χάρισμα να εκφράζεται μέσω και του πεζού και του ποιητικού λόγου. Θαυμάζω τον πεζό-προφορικό και γραπτό- λόγο της αλλά με συγκινεί και ο ποιητικός της, όχι ως λυρικός, ως στοχαστικός περισσότερο.. Είναι μια προικισμένη και θωρακισμένη με αρετές Λευκαδίτισσα, που τιμά στον τόπο μας το υψηλό μας λειτούργημα.

Μελέτησα το πεζό, «ποιητικό», φιλοσοφικό της πόνημα και ένιωσα να συνοδοιπορώ στον αγώνα της και στην αγωνία να πλάθεις ψυχές και να μεταδίνεις γνώση με μόχθο, πάθος και όραμα, που αγγίζει τα όρια της μεταφυσικής.

«Ποιητική αδεία» αντιμετώπισε το παιδί, ως το δώρο και το κέντρο της ζωής –όπως δηλαδή είναι-και αναλώθηκε, βιωματικά και πνευματικά, να το αποκαλέσει όχι ως μια «κοινή» ύπαρξη, αλλά ως «ποίημα»! Στην αρχή με προβλημάτισε, αλλά καθώς ολοένα την ανακάλυπτα … συμμεριζόμουν την αγωνία και την ποιότητα της ψυχικής και πνευματικής της ικανότητας, που αποσκοπεί να κάνει συνειδητό στους πάντες τι σημαίνει εκπαιδευτικό λειτούργημα και πόσα εφόδια-γνώσεις ανανεούμενες, δεξιότητες και παιδαγωγική ευρηματικότητα απαιτεί-ώστε να ανταποκριθεί όχι απλώς στις απαιτήσεις των γονιών και της κοινωνίας αλλά στις ανάγκες του ίδιου του παιδιού, του πολυτιμότερου πλάσματος της ζωής, την ελπίδα για την επιβίωση και την προκοπή μιας πατρίδας, ενός έθνους, της ανθρωπότητας ολόκληρης εντέλει…

Ό,τι η συγγραφέας είδε ως «ποίημα», εγώ το είχα προσδιορίσει ως αθωότητα, ιδιότητα που την εκδηλώνει το παιδί σε κάθε του σκέψη , πράξη και κίνηση, σε μια μοναδική περίοδο της ζωής του, που θα την νοσταλγεί κι ως τα στερνά του… «Αφήστε τα παιδιά να ζουν μέσα στην αθωότητά τους. Μεγάλοι θα είναι σε όλη την υπόλοιπη ζωή τους», έλεγε μια μεγάλη μορφή παιδαγωγού, ο Πεσταλότσι.

Υψιπετής φιλόλογος η Βιβή Κοψιδά, αγγίζει τα όρια του πιο υψηλού οράματος, που δυστυχώς ελάχιστοι το αξιώνονται πια σήμερα στο λειτούργημά μας…

Εκτιμώ τη Βιβή Κοψιδά, πιο πολύ απ’ό,τι την αγαπώ. Γιατί ποτέ δεν παραιτηθήκαμε από μια πηγαία αναζήτηση και στάση ζωής που μας διακατείχε σε όλη την εκπαιδευτική μας σταδιοδρομία, που αφορούσε στην αγάπη και στην υψηλή μας ευθύνη απέναντι στο παιδί, στον μαθητή μας! Εκείνη που πρέπει να έχεις κότσια για να την ρυμουλκείς… Δάσκαλος-παιδαγωγική-παιδεία, τα θέματά της στο καινούριο της βιβλίο, με μικρούς ουσιαστικούς υπότιτλους, που όλα τους αποσκοπούν στα θέλω και στα πρέπει, στα ανέχομαι και ενέχομαι, στην άγνοια και στις εξειδικευμένες γνώσεις, όσων ή βρίσκονται βιοποριστικά ή από επιλογή και μεράκι δίπλα στο κάθε βήμα του κάθε παιδιού. Η παιδαγωγός Βιβή δεν εξαιρεί όμως και τον γονιό του παιδιού, τον ουσιαστικά πρωταρχικά υπεύθυνο, δεν υποτιμά τις ειδικότητες των εκπαιδευτικών και τους δικούς τους προβληματισμούς αλλά πάντα εστιάζει στο μπορώ, όταν η συνείδηση το επιτάσσει, πέρα από καταναγκασμό, η λογική το ενισχύει και το συναίσθημα αντάμα με την αχαλίνωτη φαντασία το απογειώνουν.

Με σεβασμό ταυτίστηκε με τις αναφορές μεγάλων ερευνητών αλλά και τις απόψεις λογοτεχνών, εικαστικών, ψυχολόγων, φιλοσόφων, παιδαγωγών ή και απλών καθημερινών βιοπαλαιστών που ασχολήθηκαν με το παιδί και την εξέλιξή του. Θαύμασα αυτή της την ιδέα αλλά και το κουράγιο της να μελετήσει και να απομονώσει κείμενα που αφορούν στο θέμα, πολλών αξιόλογων ιδιαίτερα παιδαγωγών αλλά και άλλων επιστημόνων, που όσοι τα μελετήσουν θα πλουτίσουν το πνεύμα και θα θρέψουν την ψυχή- «άβυσσο» την αποκαλούν συχνά. Γι’αυτό χρειάζεται και ιχνηλάτες…

Ομολογώ πως η εμπνευσμένη ιχνηλασία της Βιβής Κοψιδά σχετικά με το λειτούργημά μας μάς γύρισε σε χρόνια αξέχαστα, επίπονα αλλά και δημιουργικά, μιας που κι εγώ κοίταζα επίμονα κάθε παιδιού το βλέμμα -που μέσα απ’αυτό ανίχνευα τα μύχια της ψυχής τους… Έτσι πορεύτηκα-μ’αγάπη και ευθύνη, μην παραβλέποντας ποτέ και τη γνώση αυτή καθαυτή, τη μετάδοσή της αβίαστα, μεθοδικά. Βρίσκω πως πορευτήκαμε συνειδητά με στόχο και με όραμα. Δεν είναι ναρκισσισμός, ούτε εγωκεντρική αντίληψη. Σαν μάθημα ζωής το εκπέμπω στις νεότερες γενιές δασκάλων, γονιών, μαθητών…

Με συγκίνησε η άπλα της ψυχής της-ακουμπισμένη και σ’αυτό το έργο της-έργο ζωής θα το χαρακτήριζα-, το πάθος της να δημιουργεί και η φλόγα της να δονήσει συνειδήσεις, που στην ταραγμένη εποχή μας βρίσκονται εν υπνώσει κι αφήνουν τη νιότη, την πάντα ανερμάτιστη κι εκρηκτική, ορφανή από αξίες και αρετές, που θα την θωρακίζουν για να προκόβει στο παρόν και να στοχεύει σε μια κορυφή στο μέλλον.

Γοητεύτηκα από την Ποιητική Παιδαγωγική της Βιβής Κοψιδά. Όμως ο απολογισμός είναι και θεμιτός και αναγκαίος, γιατί οι έγνοιες ποτέ δεν καταλάγιασαν…

Εύχομαι οι αναγνώστες της να είναι πολλοί και ικανοί να τη μελετήσουν, να τη νιώσουν και να τη μιμηθούν!

Όσο για μας, φιλολογίνες μιας άλλης εποχής-σαν βάλσαμο το νιώθουμε σε τούτα τα μεστά μας χρόνια-το ότι αξιωθήκαμε να μας αναφέρουν και να μας τιμούν κάποια παιδιά-πάντα παιδιά για μας, παιδιά μας!