Top menu

"Το δεσποτάτο της λίμνης", της Φωτεινής Παπαδημητρίου

 

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού

Ένα πραγματικά εξαιρετικό ιστορικό μυθιστόρημα για τα Γιάννενα των Ύστερων βυζαντινών χρόνων είναι «Το Δεσποτάτο της Λίμνης», το οποίο αποτελεί την πρώτη συγγραφική προσπάθεια της Γιαννιώτισσας παιδιάτρου και συγγραφέως Φωτεινής Παπαδημητρίου. Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα πραγματικό ταξίδι στον χρόνο για μία ιστορική περίοδο της οποία οι εξελίξεις στη συγκεκριμένη περιοχή μένουν συνήθως στο περιθώριο της Ιστορίας. Πράγματι, συνήθως η Άρτα επισκιάζει την ιστορία της πόλης των Ιωαννίνων τη συγκεκριμένη εποχή.

Η Παπαδημητρίου ξεκινά την ιστορία της εν έτει 1372 και τη φτάνει ως το 1430, όταν τα Γιάννενα περνούν με ειρηνικό τρόπο στην κατοχή των Τούρκων. Η αφορμή για την επισκόπηση αυτής της περιόδου της Ιστορίας γίνεται με αφορμή μία ανασκαφή που λαμβάνει χώρα το έτος 1795, τότε που κυβερνήτης της πόλης είναι ο περίφημος Αλή Πασάς. Τότε ο λόγιος κληρικός Κοσμάς Μπαλάνος αναγνωρίζει στα θεμέλια  του νέου σαραγιού του Αλή Πασά τον χαμένο τάφο του Σέρβου δεσπότη των Ιωαννίνων Θωμά Πρελιούμποβιτς.

Πίσω στον χρόνο, στα τελευταία έτη του 14ου αιώνα, πλήθος ευγενών στην πόλη των Ιωαννίνων υποφέρει υπό την τυραννική διοίκηση και τις αυθαιρεσίες του Σέρβου δεσπότη Θωμά Πρελιούμποβιτς. Πρωταγωνιστές είναι τα μέλη της οικογένειας των Φιλανθρωπινών και των Γλυκή. Κοντά σε αυτούς και η οικογένεια του Τσουκαλά, ταπεινού εργάτη στα κτήματα των Φιλανθρωπινών, με τη γλυκιά Παρασκευή να ερωτεύεται τον άρχοντα Στέφανο Γλυκή. Ο τελευταίος ανταποκρίνεται στον έρωτά της, αλλά η κοινωνία της εποχής δεν θα επιτρέψει την ένωσή τους.

Η Παπαδημητρίου πλέκει μία μυθιστορία, η οποία θα μπορούσε κάλλιστα να είναι αληθινή, μέσα στον πυρήνα των πραγματικών ιστορικών συμβάντων της εποχής. Οι χαρακτήρες είναι πολλοί, αληθινά ιστορικά πρόσωπα και μη, και οι εξελίξεις καταιγιστικές τόσο στις ζωές των πρωταγωνιστών όσο και στα ιστορικά γεγονότα. Ο Στέφανος Γλυκής από τα Γιάννενα θα επισκεφθεί τη Θεσσαλονίκη και κατόπιν την ίδια τη θρυλική Βασιλεύουσα, όπου θα γίνει ο έμπιστος του δεσπότη και μετέπειτα αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγου. Οι εποχές είναι δύσκολες για τους Ρωμιούς. Η καταρρέουσα βυζαντινή αυτοκρατορία δέχεται από παντού πιέσεις. Οι Τούρκοι αναγκάζουν τους Ρωμιούς να γίνουν υποτελείς τους, ενώ την εποχή αυτή η παρουσία των Φράγκων στον ελλαδικό χώρο, η οποία έλκει την αφετηρία της στην άλωση του 1204, είναι διαρκής και απειλεί συνεχώς τα ελληνικά εδάφη.

Ο άνθρωποι της εποχής, όμως, δεν διαφέρουν κατά βάση από τους ανθρώπους του σήμερα. Έτσι και εδώ θα συναντήσουμε τρυφερούς ονειροπόλους σαν τον Στέφανο και την Παρασκευή, φθονερούς ανθρώπους σαν τον Αψαρά, τυράννους όπως τον Θωμά Πρελιούμποβιτς, αλλά και αγνές γυναίκες, τόσο φτωχές όσο και αρχόντισσες, όπως την Ευανθία και τη Βασιλική. Η ζωή των φτωχών αγροτών και των εύπορων αρχόντων παρουσιάζεται με κάθε λεπτομέρεια σε μία εποχή όπου οι ταξικές διαφορές ήσαν ιδιαίτερα έντονες. Μια εποχή όπου θανατικά, θανατηφόρες μάχες και λιμοί ήταν σε ημερήσια διάταξη, μια εποχή ανασφάλειας, στην οποία επιβίωναν οι πιο τυχεροί, αλλά και εκείνοι που ήξεραν να ελίσσονται.

Εν κατακλείδι, «Το Δεσποτάτο της Λίμνης» διεκδικεί δικαίως τον τίτλο ενός από τα  καλύτερα ιστορικά μυθιστορήματα που εκδόθηκαν το τρέχον έτος και φωτίζει μία σχετικά άγνωστη ιστορική περίοδο των Ιωαννίνων.